2. In hoeverre speelt de regelbaarheid van led een rol in de agrarische wereld?

Ledverlichting is specifiek geschikt voor het beïnvloeden van de plantengroei, omdat zowel de hoeveelheid licht als de kleur nauwkeurig is te sturen. Er wordt dan ook volop geëxperimenteerd met het versterkt aanbieden van specifieke delen uit het lichtspectrum om planten sneller en beter te laten groeien, meer vruchten te laten dragen, juist compact te houden (potplanten) enzovoorts. En dat uiteraard tegen een zo laag mogelijk energiegebruik of minimaal een gunstige kosten/baten-verhouding.
Voor de groei van een plant is de intensiteit van het licht belangrijk. Voor de ontwikkeling van een plant – het vormen van bloemen en vruchten – spelen kleuren een belangrijke rol. Zo ondersteunt veel verrood-licht de strekking van stengels en stelen van planten, terwijl rood licht de plant juist compact houdt. Veel blauw licht vermeerdert de vertakking van de plant, wat uiteindelijk kan leiden tot een hogere opbrengst. Het is dus maar net wat het doel van een kweker is, welk licht ‘ideaal’ zou zijn. Wil hij lange snijbloemen, compacte potplanten of juist een plant die maximaal vrucht draagt?

3. Bestaat er iets als ‘het perfecte licht’?

Het klinkt bijna te eenvoudig voor woorden, maar het perfecte licht is in feite een lamp die exact het spectrum van de zon beschrijft, maar ook gedurende de dag zodanig wordt gestuurd dat het spectrum hetzelfde verloop heeft als de zon. Dat betekent: veel blauw licht in de ochtend en middag om wakker te worden en actief te blijven en ’s avonds juist meer rood om uiteindelijk voldoende rust te kunnen vinden om te herstellen van een dag. Dit type ledlamp is tegenwoordig commercieel verkrijgbaar en onderscheidt zich van de ‘oude’ leds doordat deze wél groen licht, maar ook uv- en NIR (verrood) uitstralen. Delen van het zonnespectrum die essentieel zijn voor de groei van planten.

4. Continu deze ­nieuwe lampen ­gebruiken dus?

Of het zinvol is deze ‘zonnelampen’ 24/7 in de kas op volle sterkte te laten branden, valt te bezien. Ten eerste is licht niet de enige factor die een optimale groei van de plant bepaalt. Ook vochtigheid, temperatuur en bodem zijn factoren die moeten passen bij het specifieke gewas. Alleen optimaliseren op lichtkleur en -intensiteit levert dus niet het maximale resultaat.
Anderzijds is het belangrijk een plant te zien als organisme en niet als een star proces dat zich onder identieke omstandigheden identiek voltrekt. Integendeel zelfs. Planten kunnen ook stress ervaren als gevolg van licht dat afwijkt van de natuurlijke gang van zaken. Continu zonlicht is derhalve stressverhogend. Te weinig zonlicht is ook geen optie. Uit onderzoek blijkt dat planten die in opkweekruimtes onder zonlichtlampen staan, dermate sterk zijn dat zij de stress van het transport naar de volgende plek waar ze moeten uitgroeien, veel beter aankunnen. Deze planten groeien op de plaats van bestemming direct door in plaats van dat zij een aantal dagen moeten bijkomen. Ook de uitval is vele malen lager.
En dan geldt er nog een bijzonder fenomeen dat van belang is: wanneer de omstandigheden voor een plant letterlijk ideaal zijn, dan gaat hij vegeteren. Hij ontvangt dan geen prikkels die aangeven dat hij actie moet ondernemen om te overleven: bloeien en vrucht dragen. Ideale omstandigheden leveren in die zin bij de groente- en fruitteelt dus níet het gewenste resultaat.

5. Wat is de ­invloed van licht op de veeteelt?

Parallel aan het onderzoek naar planten, zijn ook experimenten gedaan met zonlicht in dierverblijven. Hieruit bleek dat zonlicht vooral een positieve invloed heeft op het stressniveau van de dieren. Buiten het feit dat dit het dierenwelzijn vergroot, betekent minder stress dat er meer energie over is voor het efficiënt omzetten van voeding in vlees en spiermassa. Dit leidt enerzijds tot meer vlees wat gunstig is bij slachtdieren, maar anderzijds ook in minder ontlasting. En dát is weer gunstig in het kader van stikstof, ammoniak enzovoorts. Bij kippen is het verlagen van het stressniveau onder meer te meten aan het feit dat er minder ‘verenpikkerij’ voorkomt. Het blijkt dat juist deze dieren baat hebben bij het uv-licht dat ‘zonnelampen’ uitstralen.

Tekst: Marjolein de Wit - Blok
Fotografie: iStock