De verdere verwerking van aardappels op het ­bedrijf gebeurt met machines met ­elektromotoren.

Pittige investering

Via een publicatie in een LTO-blad kwam De Jong op het spoor van mogelijkheden voor energieopslag. ‘Ik begreep daaruit dat ik met overtollige energie die ik opsla in een accu-systeem geld kon verdienen. Met die opslag zou ik op termijn dus zonder subsidie duurzame energie kunnen produceren. Dit zou ten goede komen van de aardappelbewaring die werkt met een bewaarcomputer. Door deze aan te passen werd sturing mogelijk op basis van stroomaanbod, of beter gezegd: de stroomprijs. Dus bij veel stroom en een lage prijs maximaal koelen en ventileren. Bij een hoge stroomprijs - weinig stroomaanbod - alles afschakelen en maximaal terugleveren.’ Om in dit scenario te kunnen stappen moest De Jong diep in de buidel tasten. ‘Mijn investering was destijds zo’n 600.000 euro. Dit betrof de kosten voor de uitbreiding van de initiële installatie met extra pv-panelen, aansluitingen, het bedrijfsnetwerk en de speciale software. Daarbij kwam de zes meter lange container met 126 opslagaccu’s en de aanpassingen in de aardappelopslag, die computergestuurd werd gemaakt. Overigens kreeg ik van de provincie via een Green Deal wel een ton subsidie voor dit project.’ In 2015 werd de complete installatie opgeleverd met daarbij energieopslag op basis van lithium-ion accu’s. Het voordeel van deze keuze zit, naast het goed bestand zijn tegen laad-ontlaadcycli, vooral in de korte oplaadtijd. Op een zonnige dag is de accu-container van 294 kWh capaciteit in een uur vol. De software die bij het systeem hoort, maakt kopen en verkopen van energie mogelijk. Deze automatische energiehandelaar levert stroom aan het net zodra de prijs hoog is. Juist daarbij speelt de opslag een grote rol, want dat maakt schuiven in de tijd mogelijk. De stroom een uur opslaan, kan een verschil geven van tot 10 eurocent per kWh. Op piekmomenten kan de prijs 55 eurocent per kWh zijn. Omdat er ook negatieve stroomprijzen zijn tot ver onder nul, zijn dat de momenten om stroom aan te kopen en tijdelijk op te slaan in de accu. Als er dan weer een piek is in de stroomprijs, verkoopt het systeem de opgeslagen elektriciteit.

‘Mijn investering was destijds zo’n 600.000 euro’

Op de daken liggen ruim duizend ­pv-panelen, goed voor zo’n 100.000 Wp.

Winst of verlies?

De Jong was natuurlijk zeer benieuwd naar de prestaties van het systeem en of hij zijn forse investering zou kunnen terugverdienen door te speculeren met energie. Hij is daar eerlijk over: ‘Het oorspronkelijke idee om de uitgebreide installatie met opslag rendabel te krijgen door het overschot aan energie te verkopen aan het net, is niet gelukt.’ ‘De voorspellende waarde van de software die we toepasten is niet goed genoeg. Het systeem moet namelijk zeer snel kunnen reageren om dit spel goed te kunnen spelen en de software blijkt dit niet goed genoeg te doen. Het duurt gewoon te lang en dat kost dus veel geld. Onze inschattingen waren ook te optimistisch; we bleken maar in 60 procent van de gevallen goed te zitten met de timing van terugverkopen aan het net.’ Ook de energiebelasting bleek een remmende factor. ‘Ik had me verkeken op bijkopen. De eerste 10.000 kWh die we bijkopen is altijd dure stroom vanwege de energiebelasting die erop zit, in 2015 bedroeg die 11,96 euro per kWh. Maar als ik teruglever krijg ik de betaalde belasting niet terug. Dit speelt al jaren en moet wat mij betreft echt van tafel.’ Heeft de ondernemer daarmee een te hoge prijs betaald voor het feit dat hij een voorloper was met zijn investering? De Jong heeft niet de indruk dat hij als ‘early adopter’ de hoofdprijs heeft betaald, maar denkt wel dat veel partijen erg veel hebben kunnen leren op zijn kosten. Toch kijkt hij zonder rancune terug op de stap die hij nam. ‘Ik heb offertes destijds grondig vergeleken op inhoud en prijs. Ik weet zeker dat ik gekozen heb voor wat toen het beste aanbod was, ondanks dat er aanloopproblemen met de accu-opslag waren. Kijk ik naar wat accu’s nu kosten, dan zie ik wel dat het ongeveer 60 procent is van wat ik er toen voor betaalde. Dat veel mensen leerden op mijn kosten mag dan zo zijn, maar tegelijkertijd wordt de installatie nog steeds goed onderhouden en doen bijna alle partijen die er bij de start in stapten nog altijd mee.’

‘Onze inschattingen waren te optimistisch’

In de 6 m lange container staan 126 opslagaccu’s.

Promotor van zonne-energie

Ondanks zijn wisselende ervaringen blijft De Jong enthousiast over de mogelijkheden met zonne-energie voor zijn bedrijf. Als voorbeeld noemt hij de beregening van het gewas. ‘Ik heb een pomp met 30 kW vermogen en de accu kan 300 kWh opslaan en er is 220 kWh nodig om tussen 10 uur ’s avonds en 6 uur ’s morgens te beregenen. Een nacht kan ik prima overbruggen, maar het punt blijft: wat kost mij de stroom uit de accu en wat kost het om het uit het net te halen?’ Continu zoekt De Jong naar manieren om de financiële opbrengst van het systeem te verhogen. Zo stapte hij in 2017 in het primaire reserve/FCR-project van Tennet. Dit werd door Tennet ingezet als pilot voor het handhaven van de netfrequentie van 50 Hz. De Jong deed anderhalf jaar mee aan de proef die daarna stopte, maar inmiddels opnieuw is gestart. Over de toekomst van energieopslag heeft hij een duidelijke mening. ‘We moeten in ons land naar decentrale energieopwekking. Daarin speelt de landbouw een belangrijke rol.’ ‘Het MKB denkt bijvoorbeeld op korte termijn, maar in de landbouw gaat het altijd om investeren voor de langere termijn. Daarom hebben boeren ook zoveel problemen met beleid dat elke paar jaar wijzigt. Als ik een aardappelschuur bouw, dan is dat voor twintig of vijfentwintig jaar. Het systeem wat ik heb laten plaatsen, moet dan zeker nog twintig jaar meegaan. Als alle agrariërs nu eens een accu zouden laten plaatsen, kunnen we een mooie bijdrage leveren aan het beter balanceren van het stroomnet. Ik denk dus dat het daar op termijn naar toe gaat, smart grids op het boerenbedrijf.’

Tekst: Tom de Hoog
Fotografie: Quido Hansman, Fendt

Meer weten over de nieuwste installatietechnieken en de laatste richtlijnen?
Meld u dan nu aan voor onze gratis tweewekelijkse nieuwsbrief.