September 2019

De kracht van zacht water

Wateronthardingsinstallatie: investeren in comfort

Toepassing van een wateronthardingsinstallatie in huishoudens heeft de laatste jaren een enorme vlucht genomen. AquaCell was ruim twintig jaar geleden een van de eersten die zich op deze markt begaf. Inmiddels heeft het bedrijf uit Joure al bijna dertigduizend waterontharders geïnstalleerd. ‘Wie hem eenmaal in huis heeft, wil nooit meer zonder,’ zegt Sanne Meems van Aquacell. Maar weegt het comfort van een onthardingsinstallatie op tegen de investering?

Nooit meer na het douchen de trekker over de tegels halen om de kalkafzetting tegen te gaan, een stoomstrijkijzer dat jaar in jaar uit vrolijk blijft stomen en een espressomachine die nooit meer dwingend vraagt om ontkalkt te worden. En niet onbelangrijk: energiebesparing. Elektrische verwarmingselementen die vrij van kalk zijn, verbruiken minder stroom. Zacht water heeft ontegenzeggelijk veel voordelen en waterontharders genieten dan ook van een groeiende populariteit.

Harsbolletjes

AquaCell was er in 1998 als eerste bij met een onthardingsinstallatie voor de particulier. De AquaCell waterontharder is qua werking een ionenwisselaar; een kationwisselaar om precies te zijn. In het apparaat zitten twee cellen die volgepakt zijn met kleine bolletjes hars. Het water stroomt vanaf de watermeter eerst door de AquaCell. De harsbolletjes verzadigen zich daarna met de calcium- en magnesiumdeeltjes die het water hard maken. Daarna vervolgt het water zonder die deeltjes zijn weg in het waterleidingsysteem van de woning. Op deze manier veroorzaakt het water geen kalkaanslag meer. Wanneer een van de cilindervormige cellen in de AquaCell vol zit met calcium en magnesium, volgt spoeling met een zoute oplossing. Dit gebeurt helemaal automatisch doordat het waterverbruik wordt gemeten. ‘Voor de spoelingen - wij spreken over regeneraties - is geen extra energie nodig,’ vertelt Sanne Meems van AquaCell. ‘De waterdruk in het waterleidingsysteem is voldoende voor het aansturen van alle processen. Soms kan er gedurende de regeneratie een heel klein drukverlies in de leidingen optreden, maar dat is zo gering dat het nauwelijks merkbaar is. Bovendien is dat hoogstens gedurende een kwartiertje.’

De hardheid van water wordt uitgedrukt in Duitse hardheid of Duitse graden (°D of °DH). 1 dH betekent dat er 17,8 gram kalkdeeltjes aanwezig zijn bij elke duizend liter water. De waterhardheid wordt bepaald door de concentratie calcium(Ca)- en magnesium(Mg)zouten. Hoe groter de concentratie van deze positief geladen Ca2+ en Mg+ deeltjes, des te hoger de waterhardheid.

Kan water niet ook té zacht zijn?
Volgens sommige waterdeskundigen kan te zacht water onder andere een te lage zuurtegraad hebben. Bij een lage zuurtegraad zouden bepaalde metalen loskomen van leidingen en in het water belanden. Kalk in het water zorgt juist voor een soort beschermlaagje aan de binnenkant van de leidingen. Sanne Meems van AquaCell vindt het een ‘spookverhaal’ dat hardnekkig blijft rondwaren. ‘We hebben het laten onderzoeken. TNO heeft voor ons een jaar lang het effect van zacht water op de koperen leidingen onderzocht met als conclusie dat zacht water zelfs beter is voor de leidingen. Maar het ene zachte water is het ander niet’, legt hij uit. ‘Regenwater is bijvoorbeeld zacht, maar ook corrosief omdat het nauwelijks mineralen bevat. Daardoor heeft het de neiging mineralen op te nemen van het materiaal waarmee het in contact komt. Door de ionenwisseling wordt de chemische balans van het water echter niet verstoord. De pH verandert dus ook niet.’

Compact apparaat

Dat de ontharder met twee cellen is uitgevoerd, heeft een groot voordeel: als de verzamelde kalk uit de ene cel wordt geloosd op de riolering, blijft de andere cel het water ontharden. De techniek is samengebracht in een compact apparaat, niet groter dan een koelbox. Hierdoor past hij meestal gewoon in een meterkast. De waterontharder werkt op blokken zout van 4 kg per stuk, in de meeste gevallen genoeg om gedurende zes weken een groot gezin te voorzien van onthard water. Het zout komt overigens niet in contact met het drinkwater zelf. Een belangrijk argument voor aanschaf is dat verwarmingselementen in apparaten efficiënter functioneren en minder energie gebruiken. Kalk dat zich afzet op verwarmingselementen in bijvoorbeeld een waterkoker of wasmachine, zorgt er namelijk voor dat er meer energie nodig is om het water op de gewenste temperatuur te krijgen. Meems: ‘En uiteindelijke zullen ze de geest geven. Studies hebben aangetoond dat door water volledig te ontharden er jaarlijks per persoon 7,1 m3 aan gas kan worden bespaard. Voor een vierpersoons huishouden komt dit neer op 20 euro per jaar. Stroomkosten voor hetzelfde gezin kunnen jaarlijks met 40 euro verlaagd worden.

Noodzaak

Mooie cijfers, maar toch kunnen miljoenen huishoudens in Nederland ook zonder een waterontharder. Is een waterontharder überhaupt wel nodig? Waterleidingbedrijven doen immers hun uiterste best de hardheid tot een acceptabel niveau terug te brengen. De Consumentenbond adviseert om water pas bij een hardheid van meer dan 20 dH (Duitse graden) te gaan ontharden. Volgens waterbedrijf Vitens is het water dat thuis uit de kraan komt zelden zo hard. Een woordvoerder van het bedrijf wijst erop dat de Nederlandse waterbedrijven veel aandacht hebben voor de problemen die worden veroorzaakt door hard water. ‘Waar nodig ontharden wij het water tijdens de zuivering. En we meten de ‘kalkafzettendheid’. ‘Dat gaat verder dan de meting van dH. We kijken naar de verhouding van de zuurgraad, waterstofcarbonaat en andere zouten in het water. Dat alles bepaalt namelijk hoe goed kalk in het water blijft zitten of zich juist afzet als het wordt verwarmd.’

Nadelen waterontharder:

Zout bijvullen
Hoe vaak het zout moet worden bijgevuld, hangt af van hoe intensief het gebruik is. Het bijvullen kan een zware taak zijn, sommige aanbieders bieden zakken aan van 25 kg. Gemakkelijker, maar duurder zijn blokken zout.

Kosten
Een wateronthardingssysteem is niet goedkoop. De consumentenprijzen variëren tussen 1.000 en 2.350 euro. Soms is dat inclusief onderhoudsovereenkomst en garantie, andere keren moeten die apart worden afgesloten.

Geluidshinder
Een waterontharder die niet op waterdruk werkt, kan vooral ’s nachts wat geluidshinder geven. De mate van hinder hangt af van de plaats waar de ontharder is geïnstalleerd. Overigens kunnen ontharders zo worden ingesteld dat alleen wordt gegenereerd op momenten dat dit geluid niet tot overlast leidt.

Voordelen waterontharder:

Energiebesparing
Elektrische elementen die vrij van kalk zijn warmen sneller op. Volgens Milieu Centraal kan de besparing op de elektriciteitsrekening voor een gezin van vier personen oplopen tot 40 euro per jaar.

Gemakkelijk schoonmaken
Geen kalkaanslag op sanitair en veel gemak bij het schoonmaken.

Mooiere huid
Veel gebruikers zeggen een gezondere huid te hebben gekregen, maar dat zijn persoonlijke ervaringen. Voorlopige bevindingen van wetenschappelijk onderzoek in Engeland wijzen voorzichtig naar een relatie tussen de hardheid van het water en eczeem.

Kleding en vaat gaan langer mee
Wassen met zacht water kan op lagere temperaturen met minder waspoeder. De werking van zeep is minder in hard water. Dat komt doordat zeepdeeltjes reageren met calcium en een neerslag vormen.

Alle kalk eruit

‘Waterleidingbedrijven doen zeker hun best’, erkent Meems. ‘Maar ze krijgen het niet voor elkaar om water aan te bieden met een lagere hardheid dan 8 dH. En dan heb je gewoon nog last van kalkaanslag. Wij kunnen álle kalk eruit krijgen. En of je wilt investeren in een toestel dat niet echt nodig is? Tja, je kunt ook vragen of een e-bike nodig is. Het hangt er maar precies van af of jij als koper bereid bent te investeren in het comfort dat je ermee in huis haalt. Een techniek die tot nul graden onthardt scheelt poetswerk, verwarmingselementen van de huishoudelijke apparatuur gaan langer mee en het is een weldaad voor je huid’, somt ze enkele comfort-voordelen op. ‘Het heeft weinig zin om over terugverdientijden te praten. Dat doe je met een e-bike ook niet. Natuurlijk bespaar je, maar de hoogte van het bedrag hang sterk af van het consumentengedrag. Besparing vind ik persoonlijk niet het belangrijkste argument om tot aanschaf over te gaan. Wat mij betreft is het comfort belangrijker.’ In vergelijking met systemen die met dezelfde onthardingstechniek werken, is de AquaCell wel de duurste in de markt voor particulieren; zo’n 2.350 euro inclusief installatie. Deels is dat volgens Meems toe te schrijven aan de service en klantbegeleiding. Maar het zit hem ook in de techniek. Die is met de twee cilinders waardoor het apparaat continu kan ontharden, dubbel uitgevoerd. Dat de AquaCell geen stroom verbruikt maar op de waterdruk werkt, maakt de techniek ook duurder. En de watermeter in de AquaCell draait op zacht water; de concurrentie heeft dat niet. Nog een reden die het prijsverschil rechtvaardigt is de gebruikte hars, het duurste onderdeel van de waterontharder. ‘In onze demoruimte in Joure tonen we de effectiviteit van de verschillende harsen die in waterontharders worden gebruikt. De hars van ons kan echt alle kalk uit het water halen, keer op keer. En we geven dertig jaar garantie op een goede werking. De ontharder is onderhoudsvrij, het enige wat de gebruiker moet doen is om de zoveel tijd zout toevoegen.’

Tekst: Marie van Lieshout
Illustratie: Maarten de Vries
Fotografie: Industrie