Februari 2024
Je kunt het dak op met de warmtepomp!
Een warmtepomp die weinig ruimte inneemt, weinig geluid produceert en ook minder goed geïsoleerde woningen comfortabel kan verwarmen. Vanuit die principes ontwikkelde Nefit Bosch de Compress 5800i AWR dakwarmtepomp. Een slim concept, maar wel een concept dat op het eerste gezicht de nodige uitdagingen met zich meebrengt. Hoe zit het bijvoorbeeld met veilig installatiewerk en onderhoud aan deze warmtepomp?
Nefit Bosch demonstreerde de Compress 5800i AWR (wat staat voor Air Water Rooftop) al op de VSK-beurs van 2022. Een jaar later werd de eigen fabriek in Deventer ingericht voor de productie van deze dakwarmtepompen. En na de marktintroductie op de VSK-beurs deze maand kan het product ook echt worden geleverd, in eerste instantie projectmatig. ‘We constateerden in 2018 al dat er veel interesse was voor een oplossing als deze’, vertelt Jan Bosch, marketing- en communicatiemanager bij Nefit Bosch. ‘Zo ook vanuit het Europese innovatiefonds InnoEnergy, dat de ontwikkeling van het concept financieel ondersteunde.’
Ontworpen voor op het dak
Maar wat maakt de belangstelling voor dit type warmtepomp zo groot? Volgens Bosch is dat omdat de Compress 5800i AWR een monoblock-warmtepomp is die specifiek is ontwikkeld voor schuine daken. ‘Het is dus geen frame met omkasting voor een standaardwarmtepomp, zoals je deze tegenwoordig vaker tegenkomt, maar een compleet geïntegreerd all-electric daksysteem. Dit heeft als voordeel dat de warmtepomp – in tegenstelling tot deze alternatieven – specifiek ontworpen is om juist op een schuin dak tot de beste prestaties te komen.’
Tijdens het ontwerpproces maakte de fabrikant daarom diverse keuzes die hierop waren gericht. Een voorbeeld van zo’n keuze is het gebruik van propaan als koudemiddel. Naast dat propaan een natuurlijk en milieuvriendelijk koudemiddel is dat voldoet aan de toekomstige wetgeving, kan de warmtepomp hiermee ook temperaturen maken tot wel 70°C. Dit maakt toepassing met bestaande afgiftesystemen mogelijk. Bosch: ‘Conventionele radiatoren hoeven dus niet direct plaats te maken voor bijvoorbeeld vloerverwarming. Vooral in oudere woningen is dat een groot voordeel.’
Deze hoge aanvoertemperaturen maken het volgens Nefit Bosch zelfs mogelijk om minder goed geïsoleerde woningen volledig gasloos te verwarmen. ‘Natuurlijk is isolatie altijd nodig om tot het allerbeste rendement en een zo laag mogelijk energiegebruik te komen. Maar er kunnen voor woningcorporaties altijd redenen zijn om pas in een latere fase te isoleren. Met deze installatie kunnen de woningen dan toch direct van het gas af en kan de corporatie al een eerste verduurzamingsslag maken.’
‘Specifiek ontworpen om juist op schuin dak tot beste prestaties te komen’
Horizontale ventilator
Tijdens de ontwerpfase werd ook nadrukkelijk uitgezocht hoe het geluidsniveau van de dakwarmtepomp zo laag mogelijk kon worden gehouden. Bosch: ‘Zo besloten we de ventilator – die bij een monoblock sowieso vaak al stiller is dan bij een split – horizontaal te plaatsen. De uitblaasrichting is dus omhoog, in plaats van richting de buren of naar de straat, waardoor de kans op geluidsoverlast vrijwel nihil is. Ook voorkomt het ontwerp van de warmtepomp trillingen en trillingsgeluiden.’
Bosch geeft ook aan dat de warmtepomp bestand is tegen weersinvloeden als wind, regen en zware sneeuwval. Maar hoe zit dat met incidentele zware stormen? ‘Niet alleen is de warmtepomp daarop ontworpen, we hebben deze er ook uitvoerig op getest. Zo liepen er al enkele pilots toen in februari 2022 storm Eunice, een van onze zwaarste stormen in vijftig jaar tijd, over Nederland raasde. De units hebben deze storm doorstaan.’
Installatie van de warmtepomp
Natuurlijk komt bij installatie op het dak altijd meer kijken dan op de grond of aan de gevel. Maar ook daar is over nagedacht. ‘Voor de plaatsing is geen groot gat in het dak nodig, zoals bij sommige andere dakoplossingen. Twee kleine gaten voor de toevoer- en afvoerleiding zijn voldoende. De schil van de woning blijft dus intact. Het voorwerk bestaat uit dakpannen weghalen, de gaten boren en indien nodig nog extra versteviging aanbrengen. Na het aanbrengen van een bodemplaat kan de unit in zijn geheel op het dak worden getakeld. De installateur voert de leidingen door, bevestigt de installatie, brengt de omkapping aan en is dan aan de buitenkant al klaar.’
Daarnaast is de unit zo ontworpen dat deze op het overgrote deel van de schuine daken in Nederland past. ‘Het frame van de buitenunit is verstelbaar, waardoor deze op elke hoek tussen de 25° en 55° te monteren is. Ook het gewicht van zo’n 140 kilo is voor de meeste daken geen probleem.’ Nefit Bosch richt zich met de Compress 5800i AWR in het bijzonder op renovatieprojecten met woningen uit de jaren ’60, ’70 en ’80. De warmtepomp is naar eigen zeggen voor 90 procent van deze woningen met schuin dak toepasbaar.
‘Twee kleine gaten voor de toevoer- en afvoerleiding zijn voldoende’
Onderhoudsarm
De meeste vragen die Nefit Bosch krijgt over de dakwarmtepomp gaan over het onderhoud. ‘Logisch’, zegt Bosch, ‘installateurs willen niet iedere keer het dak op. Ook daarmee hielden we in de ontwerpfase al rekening. De installatie is zelfreinigend en alle componenten zijn onderhoudsvrij of onderhoudsarm. De installateur kan de warmtepomp bovendien verbinden met internet, zodat hij deze op afstand kan monitoren. Hij hoeft dan niet het dak op en kan direct zien wanneer er iets mis is.’
Toch kan het natuurlijk eens voorkomen dat de installateur een keer werkzaamheden moet verrichten aan de unit. Dat kan via een hoogwerker of steiger, maar woningcorporaties hebben doorgaans een voorkeur voor het plaatsen van een onderhoudsluik. ‘Daarom kunnen we inmiddels ook voorzien in een totaalconcept. Zo maken we het voor woningcorporaties nog aantrekkelijker om voor deze oplossing te kiezen’, besluit Bosch.
HydroTop (DHPS)
Natuurlijk is de Nefit Bosch Compress 5800i AWR niet de enige warmtepompoplossing voor op een schuin dak. Op de markt zijn inmiddels veel concepten te vinden, die elk op een eigen manier plaatsing op het dak mogelijk maken. Een greep uit de voorbeelden:
HydroTop (DHPS)
DHPS (Dutch Heat Pump Solutions) is een fabrikant die met zijn HydroTop al lange tijd en ook succesvol aan de weg timmert. Met deze prefab dakoplossing worden de buiten- en binnenunit op fraaie wijze in één module verwerkt. Niet alleen bespaart dit veel ruimte, ook ziet de oplossing er subtiel en daardoor ook esthestisch fraai uit. Vanaf de buitenkant is uitsluitend de zwarte afdekkap voor de buitenunit te zien, die op het dak niet veel meer ruimte inneemt dan een zonnepaneel. De Hydrotop is geschikt of geschikt te maken voor verschillende warmtepompmerken.
Indak Hybride (Breman)
De naam Indak Hybride laat weinig aan de verbeelding over. En inderdaad: Breman ontwikkelde deze dakconstructie om de gehele installatie van de hybride warmtepomp in daken van bestaande en te renoveren woningen te verwerken. Ook bij deze oplossing zijn ruimtebesparing en geluidsbeperking belangrijke uitgangspunten. Daarnaast profiteert de installateur van al het montagewerk dat al in de fabriek wordt uitgevoerd, wat op locatie tot een korte installatietijd leidt.
EQ-Air (Eplucon)
Een ander soort dakoplossing is de EQ-Air. Importeur Eplucon ontwikkelde dit concept samen met Breman, specifiek als energiebron voor de Ecoforest lucht-waterwarmtepomp. De stille buitenunit bevat een drycooler, een rioolontspanner en een ventilatie-uitblaas. Naast verwarmen en actief koelen, is dus ook warmteterugwinning mogelijk. De meest recente variant, de EQ-Air 2, gebruikt bovendien propaan, waardoor het systeem ook 70°C cv-water en warmtapwater kan maken.
In 2023 bracht het Brabantse WeHeat de Blackbird op de markt. In tegenstelling tot de Compress 5800i AWR, is deze monoblock warmtepomp juist specifiek ontworpen voor platte daken. Ook hier golden echter dezelfde uitgangspunten: een compact design, stille werking en natuurlijk comfortabele verwarming.
De Blackbird valt vooral op door het unieke, liggende ontwerp, dat iets wegheeft van een dakkoffer op een auto. De behuizing zorgt er niet alleen voor dat de warmtepomp er fraai uitziet, maar ook dat deze stil en licht (78 kg) is. De speciale vlinderkap (Butterfly Hood) die onlangs is toegevoegd beschermt het toestel tegen allerlei weersomstandigheden en gebladerte, wat zorgt voor het verbeteren van de efficiency van de warmtepomp. De installatie maakt gebruik van propaan als koudemiddel om temperaturen tot 70°C te maken en kan bij een buitentemperatuur van -10°C een vermogen van 8 kW leveren. De Blackbird is zowel hybride als all-electric toe te passen. Ook bij de keuze voor hybride, kan de gebruiker later relatief eenvoudig overstappen naar all-electric.
Naast het uiterlijk en de geluidsproductie van de Blackbird, waren ook het installatiewerk en het onderhoud aandachtspunten in de ontwerpfase. ‘De installateur kan de warmtepomp vrijwel direct op het dak plaatsen’, vertelt Jan van Boxmeer, salesmanager bij WeHeat. ‘Hij hoeft enkel een tegel te plaatsen om het dakvlak te beschermen, maar trillingsdempers zijn al in de buitenunit geïntegreerd.’ Dankzij de 4G-connectiviteit kan de installateur de warmtepomp van buitenaf in bedrijf stellen en ook monitoren. ‘Zo ziet hij altijd hoe de installatie functioneert en kan hij waar nodig op tijd ingrijpen. Is er een storing? Dan kan hij van afstand al zien wat er mis is en hoeft hij dus niet direct het dak op.’