Het voordeel van Bim

Net als Hoos, stelt ook Patrick Koning, Bim-coördinator bij ULC Groep, dat ze eigenlijk  zelden een volledig Bim-project opzetten en uitvoeren als dit niet door andere partijen in de keten wordt gedaan of als er expliciet om wordt gevraagd. Koning: 'Wij zien zeker wel de meerwaarde van Bim, maar op dit moment vooral in de grote nieuwbouwprojecten. En dan vooral als wij zelf of de opdrachtgever, ook na oplevering in beheer en onderhoud van de voordelen van een Bim kunnen profiteren. Helaas valt het aantal opdrachtgevers dat zich hiervan bewust is nog erg tegen. Tegelijk zit er voor ons wel degelijk voordeel in het volgens Bim en Revit uitwerken van een project, ook als we na oplevering geen beheer en onderhoud doen. In dat geval zit die toegevoegde waarde in het inzicht dat een 3D-model ons geeft in de voorbereiding op de uitvoering.'
Bij Batenburg Installatietechniek, dat eveneens vooral in de utiliteit actief is, speelt Bim een steeds grotere rol. Gerard van Dalen, divisiedirecteur bij Batenburg Installatietechniek, geeft aan dat zij bij 95 procent van hun projecten een vorm van Bim toepassen. Al beaamt hij direct dat het dan nog hoofdzakelijk om 3D-modellering gaat. 'De definitie van Bim in de bouw- en installatiesector is erg verschillend. Als je Bim definieert als een 3D-model waaraan je veel gedetailleerde informatie toevoegt, bijvoorbeeld op componentniveau, dan zijn dat veel minder projecten. Die ontwikkeling staat nog in de kinderschoenen. Op dat niveau komt de vraag vooral van grote, prominente opdrachtgevers die ook in de beheerfase met Bim willen werken.'

Grote utiliteitsprojecten

Op basis van het USP-onderzoek en de installateurs die wij bellen komt een beeld naar voren dat vooral in de hoogwaardige utiliteit het werken in een Bim het eerste van start gaat. 'Wij investeren op dit moment in de ontwikkeling van een blauwdruk voor wat wij een Bim-proces noemen', vertelt Hoos. 'Hiermee kunnen wij alle informatie die we in een volwaardig Bim-model nodig hebben, aan de voorkant al klaarzetten. Het resultaat is daarna een model 'as build' of 'as maintain'. Maar het gebruik van deze blauwdruk moeten we vooral zoeken in de DBM-contracten. Uiteindelijk creëren we daarmee een opstap naar een 'digital twin'-omgeving. Iets waarover al veel wordt gesproken, maar dat in de praktijk nog niet zo'n vaart loopt.'
Ook Van Dalen geeft aan dat de meest verreikende Bim-modellen ontstaan in projecten waar zij als installateur al vroeg aan tafel zitten. 'Wij doen niet vaak mee aan aanbestedingen, maar proberen juist om vooraan in een project te participeren. In die projecten kunnen we met alle partijen beter en gerichter afspreken hoe we samen het ontwerp en de informatieoverdracht verzorgen.' Op dit moment, zo zegt Van Dalen, krijgt zijn bedrijf in circa 60 procent van de projecten van ketenpartijen een digitaal model aangereikt, in welke mate van detail dan ook, waarop zij kunnen voortborduren. 'Soms maken we ook zelf zo'n model, ook als de ketenpartijen deze niet aanleveren. Vooral omdat we daar zelf veel voordeel van hebben.'

Beheer en onderhoud

Ook bij ULC Groep is er geregeld behoefte om verder te gaan dan een 'regulier' 3D-model, vooral als er meerwaarde in de onderhoud- en beheerfase zit. 'In bestaande projecten is het veel lastiger, omdat we daar over het algemeen niet de beschikking hebben over de hoeveelheid informatie die voor een Bim nodig is. Soms worden er wel 3D-scans van een pand gemaakt, maar dat is nog niet optimaal', zegt Koning. 'Ook blijkt geregeld dat de mensen in beheer en onderhoud veel minder op de hoogte zijn van de voordelen van werken met Bim. Aan de voorkant, in het ontwerpproces, kunnen we alles goed voor elkaar hebben, maar het vergt wel inspanning om ook de mensen in de uitvoering, en zeker ook in beheer en onderhoud, de stap naar Bim te laten zetten. Mensen die al jarenlang gewend zijn om vanaf papieren tekeningen te werken, vinden het lastig om met digitale informatie aan de slag te gaan. Aan de andere kant zien we ook dat de jongere generaties dit onderdeel juist met enthousiasme oppakken. Het is een activiteit waarin zij zich kunnen onderscheiden.'

'Wij zien meerwaarde van Bim vooral in grote nieuwbouwprojecten'

Opleiden

Zowel Kuijpers, ULC Groep als Batenburg verzorgen interne opleidingen om mensen kennis van Bim bij te brengen. 'De mensen die nu op de CAD-afdeling werken, zullen die stap moeten maken. Tegelijk hoop ik echt dat op mbo- en hbo-opleidingen nog veel meer aandacht komt voor dit onderdeel, zegt Koning. 'Binnen onze divisie Installatietechniek werken inmiddels al zo'n twintig mensen aan 3D-modellering en Bim, hoofdzakelijk intern opgeleid. En als het nodig is hebben we nog een externe schil waarop we een beroep doen', vertelt Van Dalen.
'Ook hebben we geïnvesteerd in een eigen 3D-ruimte waar we partners en opdrachtgevers uitnodigen om simulaties van het gebouw en de installaties te laten zien. Vaak hebben vooral opdrachtgevers geen idee wat een Bim is en welke voordelen deze biedt. Pas als ze tussen onze schermen staan of met een 3D-bril op hun hoofd de gedetailleerde modellering zien, gaat het echt leven.'
Hoos gaat daarin mee en gaat nog een stap verder. 'Opdrachtgevers zullen ons steeds vaker vragen om kwaliteit aantoonbaar te maken. De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen gaat dat ook afdwingen. Dit kunnen we op termijn alleen maar doen als we met geavanceerde informatiemodellen de specificaties en prestaties van alle installatie-onderdelen gedurende de hele levensduur vastleggen en monitoren.'

'Level of detail'

Het klinkt eenvoudig, overstappen op Bim, maar buiten het feit dat iedereen moeite heeft om voldoende, gekwalificeerde mensen te vinden, is er nog lang geen uniformiteit; één definitie wat een Bim precies is en waaraan die moet voldoen. 'In de praktijk blijken veel Bim-projecten eigenlijk gewoon 3D-modellering. Tenminste als je, zoals wij doen, Bim als een geavanceerd informatiemodel ziet, met data die ook in onderhoud en beheer bruikbaar en noodzakelijk zijn', vertelt Hoos. 'Standaardisatie heeft nog een lange weg te gaan. Er zijn wel ISO-normen, maar ook die zijn nog lang niet allesbepalend voor de keuzes en richtingen die we moeten kiezen. Dit mag allemaal best nog een stuk sterker.'
Hoos was twee jaar terug één van de trekkers van het Bim-LOD-project, dat door TVVL was geïnitieerd. Daar is toen met een brede werkgroep uit de bouw- en installatiesector uitgebreid gediscussieerd over het 'level of detail' (LOD). 'Op zich was dit heel vruchtbaar, en de discussie over dit onderwerp kunnen we in zekere zin achter ons laten. Nu moeten we eigenlijk nog zo'n proces doorlopen om de informatieniveaus vast te stellen. Het wordt, hoe meer we weten en hoe langer we ermee bezig zijn, steeds ingewikkelder. Ik snap ook wel dat veel mkb-installateurs afhaken. En de partijen die er wel mee bezig zijn, doen dit nog relatief veel op hun eigen eiland; de architect, de bouwer, de installateur. Waar het uiteindelijk op neerkomt is dat de businesscase gaat bepalen welk niveau een Bim krijgt. En voor die businesscase is meestal de opdrachtgever of eindgebruiker leidend.'

Tekst: Rob van Mil
Afbeeldingen: iStock, Batenburg Installatietechniek

Meer weten over de nieuwste installatietechnieken en de laatste richtlijnen?
Meld u dan nu aan voor onze gratis tweewekelijkse nieuwsbrief.