Mei 2021

Drinken uit de sloot via mobiel waterfabriekje

Op het forteiland Pampus drinken ze straks water uit het IJmeer. -De Smartbox van Jotem Waterbehandeling filtert en zuivert het water, waarna het voor consumptie geschikt is. De waterbehandelingsunit is niet direct een oplossing voor particulieren om straks water uit de sloot achter het huis te drinken, maar is volgens Jotem-directeur Rob Borgerink wel een prima oplossing voor off grid-wijken en afgelegen gebieden zonder aansluiting op het drinkwaternet. En dus ook voor evenemententerreinen.

Jotem Waterbehandeling ontwerpt en bouwt vooral industriële waterbehandelingsinstallaties. Onder de noemer Watermiracles biedt het bedrijf nu ook innovatieve ‘waterfabriekjes’ voor inzet op plekken waar geen toegang is tot drinkwater. De mobiele units – van klein tot groot – zijn in staat om snel, slim en duurzaam water te zuiveren uit bijvoorbeeld rivieren, meren, sloten en zelfs de zee. Rob Borgerink, directeur van Jotem: ‘De kleinste unit, de Smartbox, past in de achterbak van een auto. Je gooit de slang in de sloot, die zuigt het water op en je krijgt er drinkbaar water uit. Er zit een accu in waar de unit twintig uur op kan draaien. Maar je kunt hem ook nog eens opladen met de aanstekerplug van de auto of met het opvouwbare solarpaneel dat we erbij kunnen leveren.’ Welk filter er in de draagbare unit komt, hangt af van de waterkwaliteit. Voor relatief schoon oppervlaktewater is ultrafiltratie afdoende om virussen en bacteriën te verwijderen. Is het wat meer vervuild, dan komt nanofiltratie in beeld, waarmee ook geuren en kleuren verdwijnen. Voor zout of chemisch vervuild water zet Jotem omgekeerde osmose in.

Zelflerend en zelfreinigend

Pampus heeft geen aansluiting op het drinkwaternet. Voor drinkwater is het forteiland afhankelijk van boten die dagelijks drinkwater uit Muiden naar het eiland brengen. Op het eiland staat een testopstelling van een grotere unit die water uit het IJmeer zuivert. De filtratie kent hier drie fases. Borgerink: ‘Eerst filteren we met zand. Daarna maken we er met innovatieve nanofilters hygiënisch water van en als extra barrière zetten we ook nog eens slimme UV-desinfectie in.’ De waterfabriekjes zijn zelflerend dankzij een slim algoritme en sensoren. Als het opgezogen water smerig is, merken de sensoren dat de installatie minder goed presteert. De unit gaat dan automatisch minder hard draaien zodat de filters niet snel vervuild raken. ‘Je behandelt dan dus minder liters per uur, maar de output is wel echt schoon’, zegt Borgerink. ‘En het apparaat is ook nog eens zelfreinigend. Worden de filters te vuil, dan geeft het zichzelf automatisch een snelle en grondige wasbeurt.’

Overal inzetbaar

Defensie gebruikt de mobiele Smartbox nu al om bij missies over schoon water te beschikken, de Slowaakse brandweer zet de box in bij noodhulp en in Zuid-Afrika biedt de XL-uitvoering drinkwater voor schoolkinderen dat ruimschoots voldoet aan de WHO-normen voor veilig en schoon water. In Nederland is Jotem Waterbehandeling betrokken bij een onderzoeksproject bij de Melkhal in Enschede. De voormalige melkfabriek wordt getransformeerd tot een cultureel centrum met horeca. Samen met Hogeschool Saxion en waterbedrijf Vitens onderzoekt Jotem of van het regenwater in de oude bassins voor proceswater in de kelder van de fabriek drinkwater kan worden gemaakt. Een veel grotere versie van de Smartbox, de Watermiracle+, ontwikkelde Jotem speciaal voor inzet bij buitenevenementen. De waterzuiveringsunit, gebaseerd op membraan-technologie en met slimme sturingen, kan de toiletgebouwen voorzien van schoon water vanuit een nabij gelegen sloot of meertje. ‘Ervan drinken is veilig genoeg’, stelt Borgerink, ‘al zal toch altijd een waarschuwing “geen drinkwater” bij de fonteintjes moeten staan. Tenzij je het via de officiële weg als drinkwater aan wilt laten merken.’

De Smartbox zuivert 6 kuub water per dag waarmee je tweeduizend personen van drinkbaar water kunt voorzien.

Geen drinkwater maar wel drinkbaar

Uitgaand van een gemiddeld debiet van 250 liter per uur, kan de Smartbox 6 kuub water per dag zuiveren. Daarmee kun je gemiddeld tweeduizend personen voorzien van drinkbaar water. Borgerink spreekt steevast over ‘drinkbaar water’ in plaats van ‘drinkwater’. ‘Want’, legt hij uit, ‘in Nederland mag je het schone water dat wij maken, niet zomaar aanbieden als drinkwater. Dat mag volgens de Drinkwaterwet alleen als je – net als drinkwaterbedrijven - periodiek metingen en analyses verricht om aan te tonen dat het schoon en veilig is en je hier dus de juiste vergunning voor hebt. Dat kost duizenden euro’s extra en dat is voor Pampus bijvoorbeeld een struikelblok. We zijn in gesprek met drinkwaterbedrijven en het ministerie van IL&T om hier toch een praktische oplossing voor te vinden.’

Te duur voor 'de leuk'

Thuis mag je overigens wel je eigen drinkwater maken van regenwater, mits je het uitsluitend zelf consumeert. Je mag het dus niet in flessen stoppen en aan derden aanbieden. Eigen drinkwater maken is een groeiende hype, maar de directeur van Jotem wil een realistisch beeld schetsen. ‘Het proces kost te veel geld om het voor 'de leuk’ te doen, maar heeft dus wel veel meerwaarde als er geen drinkwateraansluiting is. Dus bij off grid-wijken zonder nutsvoorzieningen - waar we er steeds meer van zien - is het een uitkomst. Maar denk ook aan evenementen, of in landen waar schoon water een luxe is, als noodhulp bij natuurrampen of in vluchtelingenkampen.’ <