Januari 2022
Een kijkje in de keuringskeuken
Nen 3140 in de praktijk
Op de bedrijfsvoering van elektrische installaties, machines en gereedschappen, met maximaal 1.000 VAC en 1.500 VDC is Europese wetgeving van toepassing. Nen 3140 bevat voor Nederland de relevante eisen voor laagspanningsinstallaties. Daarbij is aangegeven wie waarvoor verantwoordelijk is. Hoe werkt dat in de praktijk? Drie Techniek Nederland-leden geven een kijkje in de keuringskeuken.
‘Het is eigenlijk een uitzondering als we een installatie gelijk goedkeuren’, meldt Frank Smit van FSI Inspectie uit Amsterdam. Hij keurt onder meer installaties in de horeca in en rond Amsterdam. Dat er zaken naar voren komen bij een keuring heeft volgens hem verschillende oorzaken, waarbij vaak ondeskundigheid of nonchalance bij de gebruiker een rol spelen. Dit beeld wordt bevestigd door Roelof Smeenge van Electro Check uit Langelo: ‘In mijn praktijk van inspecties in het mkb keur ik weinig installaties direct goed. Er is altijd wel wat aan de hand. Heel ernstig is bijvoorbeeld dat spanningvoerende delen niet goed zijn afgeschermd. Ik tref vaak lasdozen aan die openliggen en loshangende wandcontactdozen. Wat me opvalt is dat er veel wordt ‘geklust’ in de elektrotechniek. Als je soms ziet hoe een installatie is aangelegd, dan springen de tranen in je ogen.’ Er is volgens beide heren weinig tot geen kennis over elektra bij hun klantenkring en aan onderhoud wordt niet of nauwelijks gedaan. Dat bevreemdt Smit: ‘Je auto breng je toch naar de APK en een gasinstallatie laat je toch ook jaarlijks keuren?’
‘Bij sommige installaties springen de tranen in je ogen’
Kostbare aanpassingen
Tom van Schaik, bedrijfsleider bij Install-Keur uit Woerden, ziet vooral verschillen in kennisniveau bij bedrijven waar zijn team inspecties uitvoert. ‘Bij de grote industriële bedrijven is het vereist dat er een installatieverantwoordelijke rondloopt met kennis van zaken. Daar zie je ook dat er meer aandacht besteed wordt aan elektrotechnische installaties. Zij zien de risico’s als een installatie niet conform normering is aangelegd. Dat is anders bij kleinere bedrijven, die zien keuringen als een kostenpost en helemaal als een installatie ook nog eens wordt afgekeurd. Men ziet bijvoorbeeld het nut van een groepenverklaring niet in als men de enige gebruiker van een pand is. Daar heb je dan wel eens discussie over.’
Dat normen wijzigen kan ook gevolgen hebben voor de eigenaar van de installatie. Van Schaik: ‘Vergelijk ik een keuring conform Nen 3140 van vijf jaar geleden ten opzichte van de hedendaagse SCIOS Scope-10 keuring, dan zijn de eisen door de jaren heen aanzienlijk veranderd. Dat is voor klanten nadelig. Zo’n aanpassing in de norm of verandering van keuringsmethode kan betekenen dat een installatie nu wordt afgekeurd, terwijl die eerder goed was bevonden. Die normen zullen de komende jaren beslist nog andere wijzigingen ondergaan. Dat levert voor de eigenaar van de installatie steeds weer het risico op dat – soms kostbare – aanpassingen noodzakelijk zijn om verzekerd te kunnen blijven.’
Een wirwar van kabels met meerdere tafelcontactdozen op één aansluitpunt.
Verzekeraars
De eisende partij voor een inspectie is in bijna alle gevallen de verzekeraar. Om risico’s te beperken eisen assurantiebemiddelaars een inspectie waaruit vooral blijkt of een elektrische installatie brandveilig is. Dat betekent dat er ook andere dan Nen 3140-inspecties uitgevoerd worden om tegemoet te komen aan de eisen van verzekeraars. Smit: ‘Nen 3140 en Nen 1010 zijn er vooral om de algemene veiligheid van een installatie te bepalen, minder om specifiek brandveiligheid te toetsen. Daarvoor wordt Scope-10 vooral toegepast.’ Dit bevestigt Van Schaik: ’Kijk je naar een installatie met Scope-10, dan moet elke gerapporteerde afwijking worden opgelost, want daarin is de verzekeraar onverbiddelijk.’
Met die focus op brandveiligheid heeft Van Schaik wel moeite: ‘Wij vinden de veiligheid van de medewerkers belangrijker en we staan er op dat er dan ook een Scope-8 keuring uitgevoerd wordt, omdat in die keuring het arbo-aspect wel wordt meegenomen. Dan ben je als gebruiker van een installatie verzekeringstechnisch én arbo-conform gedekt.’ Bij de trend naar Scope-inspecties zet ook Smit een kanttekening: ‘Arbo-regels zeggen dat een installatie veilig moet zijn voor de mensen die ermee werken. Dat zou wel eens boven de Nen-normen uit kunnen stijgen, een lastig punt.’
‘Dit jaar hebben we zo’n twintig brandgevaarlijke pv-installaties direct uitgezet’
Het dak op
Ook een lastig gegeven zijn pv-installaties. Verzekeraars zien die als een groot risico en dat is niet uit de lucht gegrepen. Regelmatig zijn er in de media berichten over branden gerelateerd aan problemen met zonnepanelen. Bij Install-Keur merkt Van Schaik op dat het kennisniveau van installateurs over zonnestroominstallaties nog niet optimaal is om een installatie op te leveren die aan alle normen voldoet. ‘Bij ons werken vier speciaal daarvoor opgeleide inspecteurs voor de Scope-12 keuringen. Zij volgden ook de opleiding Scope-8, zodat zij op hoog niveau en op de juiste wijze kunnen inspecteren. Dat is van belang, want in de praktijk maken wij vaak mee dat installaties soms met een veelvoud aan afwijkingen worden afgekeurd. Het gaat bijvoorbeeld vaak mis bij agrarische locaties, waar soms omvormers in stoffige stallen hangen. Vervuiling in combinatie met slecht aangesloten connectoren en brandbare materialen zijn dan de boosdoeners waardoor brand ontstaat. Dit jaar hebben we zelfs zo’n twintig installaties direct uitgezet. Niet alleen omdat het brandgevaarlijk was, maar juist ook omdat er menselijk en dierlijk letsel kon ontstaan.’ Scope-12 is de methode die dan voor inspectie de voorkeur heeft, omdat die speciaal is toegesneden op pv-techniek.
Met een thermografische camera kunnen onder meer buitensporige overgangsweerstanden opgespoord worden.
Installatieverantwoordelijke
Bij Nen 3140 dient een installatieverantwoordelijke de omvang van een inspectie te bepalen. Bij veel bedrijven is die verantwoordelijkheid niet geregeld en kan er geen Nen 3140-inspectie uitgevoerd worden. ‘Dan val je terug op een Nen 1010-inspectie volgens deel 62’, aldus Smeenge. ‘Met de klant ga je dan een inspectieovereenkomst aan waarin je bepaalt wat je wel en wat je niet gaat doen. Ik beperk me dan ook tot Nen 1010-inspecties op bestaande installaties, zoals dat in Nen 1010 staat aangegeven. Het gaat dan om dezelfde vorm van inspectie als is weergegeven in de Nen 3140. Veel ondernemers in het mkb zijn in de termen van de Nen 3140 ‘leken’ en hoe zou je die verantwoordelijk kunnen maken voor het bepalen van de inhoud van een inspectie? Ik wil als keurende partij ook niet verantwoordelijk worden voor een elektrische installatie bij een onderneming.’ Ook Smit hanteert Nen 1010 bij zijn inspectiewerkzaamheden: ‘We zien Nen 3140 als een richtlijn voor de methode, maar we kijken naar de voorschriften voor aanleg volgens Nen 1010.’
Keuzes maken
De discussie rond inspectienormen leeft, zoveel is duidelijk. Smeenge heeft daarbij nog een overweging waarom voor hem de overstap naar Scope minder voor de hand ligt. ‘Ik ga geen Scope-inspecties doen, want het kost mij als zzp’er veel geld en tijd om dat type inspecties te mogen uitvoeren en aan alle voorwaarden daarvoor te voldoen. Daarnaast, ik ben nu 62 en gezien de jaren waarin ik nog werkzaam zal zijn, vind ik het gewoon een te grote investering. Als ik aanvragen krijg voor een Scope-10 inspectie, verwijs ik door naar een collega. Ik heb werk genoeg met keuren van arbeidsmiddelen en installatiewerk.’ Smit maakt wel de stap naar Scope: ‘Ik denk niet dat Scope meer tijd vraagt voor een inspectie, het is wel meer gereguleerd dan Nen 3140. Bij Nen kies ik een rapportagevorm naar eigen inzicht. Afhankelijk van de omvang van een installatie kan zo’n rapport dertig, maar soms meer dan honderd pagina’s bevatten. Scope-rapportages hebben een vast stramien. Wij zijn nog niet Scope-gecertificeerd, maar we zijn er wel mee bezig. Binnenkort gaan we dus ook die inspecties doen en dat vind ik een goede ontwikkeling.’
Tekst: Tom de Hoog
Fotografie: Install Keur, Electro Check