Juli/Augustus 2022
Fossielvrij bierbrouwen met spannende techniek
Opvallend werk
De vervanging van het oude brouwhuis van de Gulpener Brouwerij was een mooie gelegenheid om te verduurzamen. De fasegewijze aanpassing van de techniek moet nog voor 2030 leiden tot een fossielvrij productieproces.
‘We willen dat onze brouwerij de duurzaamste van Europa wordt’, zegt Gulpener-directeur Jan-Paul Rutten. ‘Natuurlijk moeten we ook winst maken, maar we kunnen het ons niet meer veroorloven om daarbij het milieu te veronachtzamen. In 2030 willen we helemaal fossielvrij zijn. Met een paar spannende innovaties gaan we het energieverbruik van het brouwhuis met 75 procent verlagen.’
Industriële warmtepomp
Het Belgische Meura bleek de enige leverancier van brouwhuistechniek die de beoogde energiebesparing kon realiseren. De hele techniek is uitgelegd op de aansluiting van de elektrische industriële warmtepomp. ‘Wij kozen voor elektrificatie, omdat dit het meest past bij de locatie van de brouwerij, in het dorpscentrum van Gulpen. Een biomassacentrale zou daar niet passen. De elektriciteit zal deels van eigen pv komen en deels groen worden ingekocht.’
De industriële warmtepomp die voor een grote energiebesparing moet zorgen, is er nog niet. Door de pandemie moesten investeringen worden uitgesteld. Daarom gaat er nu nog steeds een dikke gasleiding naar een stoomketel, maar fase 1 is wel achter de rug. Rutten: ‘Dat betreft het nieuwe brouwhuis, waardoor we nu al een groot deel van de beoogde driekwart energiebesparing behalen. Dat is vooral bereikt door gebruik te maken van warmteterugwinning en deels ook door het verlagen van de piekbelasting en door het toevoegen van een innovatieve Stripper-techniek, waardoor we niet meer hoeven te koken. In fase twee zal de restwarmte uit de koeling worden opgevangen en geboosterd naar 50 °C. Deze warmte gaat naar de nieuwe elektrische warmtepomp, die water moet leveren van 110 °C en stoom van 127 °C.
Verlaging piekbelasting
Het omlaag brengen van de piekbelasting is van belang om later de industriële warmtepomp in te kunnen zetten. Een brouwketel opwarmen met 1 graad per minuut via stoominjectie zou tot een enorme piekbelasting in de elektriciteitsvraag leiden. Gulpener heeft dit weten te verlagen door gebruik te maken van een combinatie van stoominjectie en heet waterinjectie. De stoom wordt door de warmtepomp geproduceerd zodra de brouwketel warmte vraagt en het hete water wordt door de warmtepomp geproduceerd op het moment dat er geen warmtevraag is. Dit hete water kan goed worden gebufferd. Hierdoor is het moment van warmteproductie als het ware uit elkaar getrokken, waardoor de piekbelasting fors is verlaagd.
Innovatieve technieken
Gulpener is het eerste speciaalbier brouwhuis ter wereld waar de zogeheten Ecostripper is toegepast, een innovatieve techniek ontwikkeld door Meura. In het gangbare brouwproces wordt het brouwsel minimaal een uur gekookt. Daarbij gaat al gauw 5 tot 10 procent van het wort (het vocht waaruit de brouwgranen zijn weggefilterd) door verdamping verloren. De Ecostripper vervangt het kookproces. Het brouwsel wordt tot 100°C verwarmd en vervolgens naar de bovenkant van deze kolom van circa 6 meter gepompt. De kolom is gevuld met metalen ringen. Vervolgens sijpelt het brouwsel door de ringen naar beneden. Tegelijkertijd wordt er stoom naar boven gestuwd door de kolom, waardoor een grote kookbel ontstaat in kolom. Op deze manier worden de negatieve smaken die anders door het koken moeten verdwijnen, eruit ‘gestript’. De techniek vergt minder energie dan het traditionele koken en bovendien verdampt nog maar maximaal 1,5 procent van het wort.
Gulpener past ook een nog weinig toegepaste specifieke filtertechniek toe in de brouwerij. Waar brouwgranen traditioneel tot schroot worden vermalen voordat ze de ketel in gaan om de suikers los te maken, vermaalt Gulpener de granen tot meel. Het beslag wordt vervolgens door (filter)platen geperst. Voordeel 1: na filtering hou je 5 procent meer wort over. Het brouwzaalrendement is dus hoger. Voordeel 2: Waar bij geschroot graan filters verstopt kunnen raken, waardoor het productieproces stagneert, kan de brouwerij door deze filtertechniek altijd het graan uit de regio gebruiken. Dus geen overbodig transport, geen extra milieubelasting.’
Aanpassing e-infrastructuur
De keuze voor elektrificatie heeft een grote impact op de bestaande e-infrastructuur bij Gulpener. De benodigde aanpassingen zijn gerealiseerd door Spie. Zo verzorgde de installateur onder andere de nieuwe bekabeling, de installatie van de nieuwe trafo en installatie van ledverlichting.
Tekst: Mari van Lieshout
Fotografie: Thijs Wolzak