Februari 2024
Hoe skids helpen de energietransitie te versnellen
Efficiënter, compacter en duurzamer
De installatiewereld is voortdurend op zoek naar manieren om de energietransitie te versnellen. De skid is hier een mooi voorbeeld van. Maar op welke manieren dragen skids hier nu precies aan bij? En hoe kunnen we dit effect nog verder vergroten?
Een skid is een frame waarop een volledige installatie kan worden voorgemonteerd. Dat gebeurt in een fabriek, waarna het geheel in een keer wordt getransporteerd naar de bouwplaats waar het wordt geplaatst en aangesloten. Daardoor is op de bouwplaats minder tijd en minder mankracht nodig. Niet voor niets spelen skids een steeds grotere rol in de bouw- en installatiewereld. Ze vormen deels een oplossing voor het personeelstekort in de sector én de installaties zijn altijd van dezelfde hoge kwaliteit.
Efficiënter en minder uitstoot
Que-Tech is leverancier van warmteoverdrachtstations, warmteafleversets en regelsystemen, maar ook van skids waar complete installaties op gemonteerd kunnen worden. ‘Voorheen bouwden we deze skids zelf, maar dat werd steeds lastiger’, vertelt Jan van der Vegt, directeur van Que-Tech. ‘We konden niet meer mee met de prijzen in de markt en hadden moeite om de vakmensen te vinden die nodig waren. Daarom besloten we om de skids extern te laten bouwen. Het bedrijf dat onze skids bouwt, heeft het hele maakproces gerobotiseerd. Alles wordt tot op de duizendste millimeter precies hetzelfde gemaakt. Op de controle na, komt er vrijwel geen mens meer aan te pas. Onze eigen mensen die voorheen de skids bouwden, richten zich na het afleveren van de skids in onze fabriek op het inbouwen van de installaties.’
Die efficiëntie was voor Que-Tech ooit de voornaamste reden om met skidbouw te beginnen. Je kunt meer doen met minder mankracht. Van der Vegt: ‘Normaal gesproken duurde het monteren van een installatie op de bouwplaats zo’n twee à drie weken. Nu is de installateur in één of twee dagen klaar.’
In de fabriek wordt de skid van Preworxs op maat samengesteld.
Dat is volgens Van der Vegt niet de enige reden dat monteurs blij zijn met de introductie van de skid. Omdat je de volledige installatie nu in een keer in zijn geheel de woning kan inhijsen, is het werk op de bouwplaats fysiek een stuk minder zwaar. Maar een van de allergrootste voordelen vindt Van der Vegt het terugdringen van verkeersbewegingen naar en op de bouwplaats. ‘In plaats van dagelijks op en neer te rijden met installatie-onderdelen en bevestigingsmaterialen, hoeft dat op elk project nu één of hooguit twee keer. Dat scheelt veel CO2-uitstoot. Bovendien is het een oplossing voor de beperkte ruimte waarmee we op steeds meer bouwplaatsen te maken krijgen. Onze materialen en installaties nemen geen ruimte meer in, omdat alles direct op de goede plek wordt geplaatst.’
Antwoord op personeelstekort
Johan Bogert is commercieel manager van Preworxs. Preworxs is aanbieder van modulaire oplossingen voor industrie, utiliteit en woningbouw. Het bedrijf maakt ook skids. Bogert benadrukt dat skids hét antwoord zijn op het personeelstekort in de installatiebranche; op de bouwplaats, maar ook in de fabriek. ‘In onze fabriek werken we niet functiegericht, maar taakgericht. In het productieproces van een skid krijgt iedereen een taak naar zijn mogelijkheden. Daarmee benutten we een veel groter arbeidspotentieel. Het overgrote deel van onze fabrieksmedewerkers is namelijk zij-instromer. Hun technische bagage is minder, maar door het taakgericht werken, kunnen zij toch een goede bijdrage leveren in het productieproces. Bovendien kunnen de echte specialisten zich hierdoor richten op de disciplines waarvoor meer technische kennis is vereist.’
Bogert wijst daarnaast nog op de voordelen die skids bieden op het gebied van circulariteit. ‘Bij Preworxs vullen we dat op twee manieren in. Ten eerste door zoveel mogelijk materialen te hergebruiken, maar ook door goed te kijken naar de skid als geheel. Natuurlijk moeten we op termijn wel de nodige maatregelen treffen om een skid uit een woning te halen, maar het ís mogelijk om deze in zijn geheel te verwijderen. Vervolgens kunnen we deze dan aanpassen en de gehele skid of bepaalde onderdelen weer opnieuw gebruiken. Omdat we alles van tevoren uittekenen en op maat fabriceren, gebruiken we sowieso nooit meer materiaal dan nodig. En we weten exact wat er in een woning of gebouw aan installatiematerialen aanwezig is. Ook dit is met het oog op de toekomst steeds belangrijker.’
‘Vanuit de vrachtwagen staat de skid binnen tien minuten op zijn plek in de woning’
Preworxs ontwikkelt ook kleincollectieve oplossingen voor een serie portiekflats.
Nieuwbouw én bestaande bouw
Als we het hebben over het effect van skids op het versnellen van de energietransitie, moeten we volgens Bogert overigens vooral naar de bestaande bouw kijken. ‘Het aantal ketels dat we jaarlijks vervangen daalt, maar was in 2023 nog altijd 300.000. Als de plannen van het demissionaire kabinet doorgaan, zullen de ketels na 2026 steeds vaker moeten worden vervangen door (hybride) warmtepompen. Voor een gemiddelde vervanging in een bestaande woning zijn twee monteurs daar twee dagen mee bezig. Dat betekent dat we heel veel monteurs tekort gaan komen. Skids kunnen een uitkomst zijn, want met de traditionele manier van monteren gaan we onze klimaatdoelen nooit halen.’ Met dat in gedachten nam Preworxs eind 2023 de Indak SKID in zijn assortiment op. Het is een soort omgekeerde dakkapel met daarin de buitenunit van de warmtepomp. De aannemer maakt een sparing in het dak en Preworxs schuift de skid naar binnen waarna de installateur de installatie aansluit. Bogert: ‘Vanuit de vrachtwagen staat de skid binnen tien minuten op zijn plek in de woning. Daarmee realiseer je op de bouwplaats in één klap een tijdbesparing van 16 tot 20 uur.
Preworxs ontwikkelde de Indak skid voor renovatieprojecten, maar de oplossing is net zo goed geschikt voor nieuwbouw. Bogert: ‘Van de aanvragen die we kregen, ging het in ongeveer de helft van de gevallen om nieuwbouw. Daar is onze skidoplossing zeker ook goed toe te passen, al hadden we zo’n grote vraag vanuit die hoek in eerste instantie nog niet verwacht. Niet alleen neemt de vraag naar skids toe, maar deze komt dus ook uit alle verschillende hoeken van de markt.’
In de eigen fabriek bouwt Que-Tech de installaties in de door een derde aangeleverde skid.
Kansen door standaardisatie
Het is nog wel hoofdzakelijk de woningbouw waar de huidige aanbieders de vraag naar skids zien ontstaan. ‘In de Nederlandse bouw ontbreekt het vaak aan standaarden’, stelt Van der Vegt. ‘Dat geldt voor woningbouw, maar nog veel meer voor kantoorpanden. Zo zijn de afmetingen overal vaak net iets anders. Dat maakt het lastig om daar met skids te werken. Standaardisatie zou veel oplossen. Wanneer architecten ook in de utiliteit vaker standaardafmetingen voor bepaalde ruimtes zouden hanteren, kunnen we ook daar gemakkelijker standaardmodules toepassen.’
Als die afstemming tussen de installatiewereld en de bouwwereld tot stand wordt gebracht, kunnen volgens Van der Vegt skidoplossingen een grote boost geven aan de verduurzaming van kantoorgebouwen, maar bijvoorbeeld ook van hotels, recreatieparken en in de industrie. Om meer standaardisatie te realiseren, pleit hij voor betere ketensamenwerking. ‘Als wij eerder in het bouwtraject aan tafel komen, kunnen we als skidbouwers nog meer betekenen in de energietransitie. We kunnen dan op voorhand met ontwerpers afstemmen wat er nodig is om een installatie via een skid toe te passen, zonder dat we deze voor ieder project opnieuw op maat moeten maken.’
Kleincollectieve oplossingen
Intussen blijven de skidbouwers zelf ook op zoek naar verdere innovaties. ‘Momenteel werkt Preworxs aan een kleincollectieve oplossing voor een serie portiekflats die van het gas af moeten’, vertelt Bogert. ‘De individuele woningen zijn te klein voor een technische ruimte. Onze huidige skid past daar niet in. Daarom plaatsen we deze buiten, in een soort technische ruimte tegen de flat aan. In de skid is ruimte voor een hybride installatie (cv-ketel en lucht-water monoblock warmtepomp, inclusief buffervat en rookgasafvoer) die 4 tot 10 appartementen van duurzame warmte voorziet. In de woningen bemetert een afgifteset het verbruik van sanitair- en cv-water. Zulke oplossingen zijn in de nieuwbouw niet nieuw, maar die gaan we nu dus ook vaker in de bestaande bouw toepassen.’
‘Naast een toename in het gebruik van skids, zullen we straks ook meer variatie zien’, voorspelt Van der Vegt tot slot. ‘Nu al zien we dat steeds meer bouwers en ontwikkelaars skids – en prefab in het algemeen – op steeds grotere schaal toepassen. Dat zal ook leiden tot nog meer verschillende modules. Vergelijk het met de automarkt. Ooit reed iedereen in dezelfde Daf, maar nu kunnen ze van één lopende band wel veertig verschillende modellen laten rollen. Dat zal met skids ook gaan gebeuren: gestandaardiseerd, en toch voor een belangrijk deel op maat.’