Januari 2023
Ik sens, ik sens wat jij niet senst…
Heb eens oren naar sensoren
Nu we in staat zijn om met krachtige besturingen veel data -tegelijk te verwerken, neemt het gebruik van sensoren om deze data te genereren toe. Niet alleen in de industrie, maar ook binnen de bouw- en installatiewereld. Toch lopen nog lang niet alle installateurs warm om sensoren te plaatsen. Zonde, want de toepassingen zijn breed en divers.
Sensoren zijn letterlijk ‘voelers’ die te vergelijken zijn met onze zintuigen. De technische oplossingen die ze bieden, reiken echter ruim verder. Sensoren kunnen namelijk een exacte waarde aangeven van wat ze meten, terwijl de menselijke zintuigen vooral relatief werken. Voor mensen is een voorwerp of de omgeving warmer of kouder, maar we kunnen geen exacte temperatuur geven. Sensoren geven temperatuur aan in het aantal graden Celsius en kunnen de gemeten waarde doorgeven aan bijvoorbeeld een regeling of een gebouwbeheersysteem.
Verder is het bereik van sensoren veel breder; waar mensen zich beperken tot de vijf bekende zintuigen, zijn met sensoren veel meer grootheden te meten. Van CO2 tot magnetische velden. Dit maakt de toepassing ervan in de gebouwde omgeving even breed en divers.
Klimaat
Een van de belangrijkste toepassingen van sensoren is het automatisch regelen van het klimaat in een specifieke ruimte. Hiervoor worden temperatuursensoren ingezet, gecombineerd met sensoren die de relatieve luchtvochtigheid meten. Steeds vaker worden ook sensoren ingezet die de luchtkwaliteit meten, bijvoorbeeld door middel van detectie van het CO2-gehalte en/of de hoeveelheid fijnstof; ook CO (koolstofmonoxide) behoort tot de mogelijkheden. Een andere trend is het combineren van verschillende sensoren in één behuizing.
De waarden die sensoren meten, kunnen beschikbaar worden gesteld aan het gebouwbeheersysteem of een klimaatbesturing, waar ze op basis van vooraf ingestelde regels worden vertaald naar de juiste aansturing van verwarming en ventilatie. De voordelen zijn evident: hiermee kunnen ruimtes een constant, comfortabel klimaat hebben waarbij installaties uitsluitend worden ingeschakeld wanneer dit nodig is, wat energiebesparend werkt.
Sensoren kunnen veel meer grootheden meten dan de vijf zintuigen van de mens
Licht
Lichtsensoren worden eveneens toegepast om energie te besparen, maar ook om sfeer te creëren. In het eerste geval meten zij het verlichtingsniveau in een ruimte op basis waarvan een besturing of regeling bepaalt of het nodig is om licht bij te schakelen of niet. Daarbij is het mogelijk om verschillende sensoren op verschillende plaatsen in een ruimte te plaatsen en de verlichting op te delen in zones. Hiermee kan de verlichting aan de raamkant overdag bijvoorbeeld uitgeschakeld blijven terwijl aan de donkere kant van een ruimte meer verlichting is in te schakelen. Afhankelijk van een eventueel ingestelde sfeer kan de verlichting feller of minder fel branden. De dimbaarheid van de lichtbronnen in combinatie met geavanceerde regeltechniek maakt het mogelijk de gewenste verlichting in een ruimte te creëren.
Beweging
In het kader van veiligheid kunnen aanwezigheids- en bewegingssensoren uitkomst bieden. Het verschil tussen deze sensoren ligt in de gevoeligheid. Aanwezigheidssensoren zijn ruim gevoeliger en hiermee in staat om ook mensen te detecteren die in een ruimte nauwelijks bewegen. Bijvoorbeeld omdat ze achter hun computer zitten. Door deze sensoren in te zetten blijft de verlichting en eventueel de verwarming branden zolang er mensen zijn. De minder gevoelige bewegingssensoren zijn toe te passen in bijvoorbeeld toiletten of het naderen van een trap of gang waarbij zij de trigger zijn om de verlichting in te schakelen.
Gaat het om het voorkomen van inbraken, dan zijn de aanwezigheids- of bewegingssensoren in te zetten op plekken waar inbraken vaak starten: bij deuren en ramen. Daarbij zijn bewegingsdetectoren ook buiten toe te passen om bijvoorbeeld bouwplaatsen of bedrijfs-terreinen te bewaken. Naast enkelvoudige sensoren voor het lokaal detecteren van mensen, worden deze sensoren ook steeds vaker toegepast in combinatie met geavanceerde software die detectie en camerabeelden combineren om op afstand de omgeving in de gaten te houden.
Een derde type sensor in het kader van veiligheid zijn de rook- of brandmelders. Deze melders maken uiteindelijk ook gebruik van een lichtsensor die het licht van een geïntegreerde lichtbron meet. Wanneer er rook in de melder komt zal het licht verstrooien en zal de sensor rook detecteren.
Slimme sensoren
Wat opvalt is dat sensoren steeds intelligenter worden. Zo kan er bijvoorbeeld via IO-Link veel meer data uit een sensor worden gehaald dan alleen maar ‘een meeting’. Denk hierbij aan instelbare drempelwaarden, waarbij de sensor een apart signaal afgeeft bij overschrijding, bijvoorbeeld van de temperatuur, aantal mensen of CO2-gehalte.
Verder wordt ook draadloze communicatie steeds vaker toegepast. Dit vergoot de inzetbaarheid behoorlijk. Hierdoor kunnen sensoren ook flexibel worden ingezet op plaatsen die moeilijk toegankelijk zijn of waar het leggen van bekabeling kostbaar is.
Tekst: Marjolein de Wit - Blok
Fotografie: Turck