November/December 2024
‘Innovatie is een breed begrip, maar je kunt het voor jezelf kleiner maken’
Interview met Terry Heemskerk, programmamanager innovatie bij Techniek Nederland
De installatiewereld verandert enorm snel. Als installateur is het een behoorlijke opgave om bij te blijven. Toch loont het zeker – of is het zelfs essentieel – om op de hoogte te zijn van de verschillende ontwikkelingen en innovaties en om hierop in te spelen. Terry Heemskerk weet als programmamanager innovatie bij Techniek Nederland als geen ander wat er speelt en helpt installateurs om bij te blijven. ‘Innovatie komt sneller op ons af dan we denken. Zeker ook in onze sector. Het is voor elk bedrijf – groot of klein – belangrijk om mee te gaan.’
Innovatie is nogal een breed begrip. Waar praten we precies over als we het hebben over innovatie in de installatiewereld?
‘In mijn functie gaat het veelal over proces- en systeeminnovaties en om maatschappelijke en sociale innovaties. Natuurlijk is productinnovatie voor installateurs ook een belangrijk thema, maar dat ligt meer bij de fabrikanten en toeleveranciers. Als Techniek Nederland informeren we onze achterban over ontwikkelingen binnen onze branche, maar kijken we zeker ook daarbuiten. Vervolgens moet je als bedrijf zelf bepalen welke innovaties voor jou relevant zijn om te volgen en op in te spelen. Dat kan voor elk bedrijf anders zijn.’
Wat zijn op dit moment de voornaamste en meest relevante innovaties in de sector?
‘De krapte op de arbeidsmarkt is een bekend probleem. Met meer instroom lossen we dat probleem slechts gedeeltelijk op. En dus zullen installateurs hun werkzaamheden op een andere manier moeten inrichten om hun productiviteit te verhogen. Artificial Intelligence, robotisering en industrialisatie zijn technologieën die daarbij gaan helpen. Deze drie onderwerpen stonden dan ook centraal in een onderzoek dat we afgelopen jaar uitvoerden en waarvan we deze maand het resultaat presenteren. En de ontwikkelingen gaan enorm snel, zeker als het gaat om AI. Inmiddels werkt AI zelfs als een katalysator voor robotisering en industrialisering.
Welke concrete toepassingen leveren deze technologieën op voor de installatiesector?
‘Dat kan van alles zijn. AI kan je bijvoorbeeld helpen efficiënter bestekken te schrijven, door voor jou alle relevante normen, richtlijnen en wetten te verzamelen. En ook op het gebied van planning en communicatie kan het in veel werkzaamheden ondersteunen.’
‘Voorbeelden van andere innovaties zijn het verminderen van logistieke stromen – en daarmee CO2-uitstoot – door bepaalde componenten prefab aan te leveren, of zelfs op de bouwplaats te 3D-printen. Dat bespaart bovendien tijd en mankracht op de bouwplaats en komt de kwaliteit van de installaties ten goede. Of denk aan exoskeletten, die de spieren van installateurs ontlasten bij zware werkzaamheden. Dit zorgt dat werknemers langer meekunnen en maakt het werken in de sector aantrekkelijker.’
‘Ook andere vormen van robotisering in de gebouwde omgeving worden al toegepast of komen eraan. Innovatie is dus inderdaad breed, maar je kunt het voor jezelf klein en overzichtelijk maken. Installateurs moeten dus nadenken over welke technologieën voor hun bedrijf belangrijk zijn. Ik zou zeggen: verdiep je erin en pas ze toe om jouw werkmethodes, bedrijfsvoering of product- en dienstaanbod te verbeteren.’
‘Installateurs moeten nadenken over welke technologieën voor hun bedrijf belangrijk zijn’
Hoe bepalen ondernemers welke innovaties voor hun bedrijf belangrijk zijn?
‘De eerste stap is altijd om jezelf te informeren. Dat is ook waar wij als Techniek Nederland helpen. De onderzoeken Connect 2025, Connect 2030 en het nieuwe onderzoek ‘AI, robotisering en industrialisatie in de technieksector’ zijn belangrijke informatiebronnen. Over de inhoud van deze onderzoeken geven we presentaties, houden we workshops en organiseren we incompany-trainingen, waarbij we ingaan op de thema’s die voor de desbetreffende organisatie relevant zijn. Deze rapporten liggen ook aan de basis voor het cursusaanbod voor de komende tien jaar.’
‘Er zijn dus tal van manieren waarop bedrijven kennis over innoveren kunnen opdoen. Op basis van die kennis en de werkzaamheden van hun bedrijf kunnen ze een visie formuleren en keuzes maken. Welke innovaties of ontwikkelingen leveren mij iets op? Waar kan ik me verder in verdiepen? Die vragen moeten bedrijven zichzelf stellen én voor zichzelf beantwoorden.’
Het begint dus met informeren en een visie formuleren. Die visie zullen bedrijven dan ook moeten vertalen naar interne veranderingen. Hoe kunnen ze dat aanpakken?
‘Ook dat is voor elke onderneming anders. Wij hebben daar geen kant-en-klare stappenplannen of checklists voor. Maar ook die interne aanpak is natuurlijk onderdeel van je visie. Hoe zet je een bepaalde technologie in en wie ga je erop zetten? Om een voorbeeld te geven: stel dat een van de werknemers voor een opdracht een tekening moet maken. Dan kan het lonen om hem of haar daarbij eens te laten experimenteren met AI. Dat is een investering, maar uiteindelijk levert het misschien juist wel tijdbesparing en kwaliteitsverbetering op. Overigens betekent dat niet dat een hele laag mensen opeens hun functie kwijtraakt. Je kunt niet ineens blindvaren op AI. Het takenpakket van de medewerkers kan wellicht veranderen, maar hun relevantie voor het bedrijf verdwijnt niet.’
Een groot bedrijf heeft over het algemeen natuurlijk meer mankracht om met bepaalde innovaties aan de slag te gaan. Is zo’n investering voor kleinere installateurs wel haalbaar?
‘Een groot bedrijf kan wellicht makkelijker iemand vrijmaken, dat klopt. Maar voor kleine ondernemingen is het minstens net zo belangrijk om gerichte keuzes te maken en in te spelen op de innovaties die voor hun bedrijf relevant zijn. Zoals ik al zei: maak het klein. Maar probeer je binnen de keuzes die je maakt wel te verbeteren, te ontwikkelen en je relevantie op peil te houden. Misschien heeft een kleinere ondernemer wel een zoon of dochter die bepaalde onderwerpen voor ze kan uitzoeken. De uiteindelijke kwaliteits- of rendementsverbetering die dat kan opleveren, is juist ook voor kleine bedrijven veel waard.’
‘De ontwikkelingen gaan enorm snel, zeker als het gaat om AI’
Welk risico lopen de bedrijven die toch achterblijven?
‘Als jij je als installateur of installatiebedrijf niets aantrekt van de ontwikkelingen in de maatschappij en in de sector, dan zullen deze je vroeg of laat inhalen. Opdrachtgevers en partners zullen vragen en eisen stellen wat betreft je werkwijze. Dan kom je er ineens achter dat je daarin niet meer mee kunt. Hetzelfde geldt voor potentiële nieuwe werknemers. Als zij geen ontwikkelperspectief zien, dan is jouw organisatie niet interessant voor ze. Kortom, de relevantie van je bedrijf verdwijnt. Innovatie komt nu eenmaal sneller op ons af dan we denken. Zeker ook in onze sector. Het is voor elk bedrijf – groot of klein – belangrijk om mee te gaan.’
Onderzoek ‘Artificial Intelligence, Robotsering en Industrialisatie; de technieksector in 2030’
Welke invloed hebben technologieën als AI, robotisering en industrialisatie op de technieksector? Afgelopen jaar voerde Techniek Nederland een uitgebreid onderzoek uit om die vraag te beantwoorden. Deze maand is tijdens DigiBouw 2024 het rapport naar aanleiding van dit onderzoek overhandigd aan voorzitter Doekle Terpstra. Medio november verschijnt dit rapport ook op de website van Techniek Nederland. Wie vervolgens meer wil weten over de inhoud van het rapport, kan aansluiten tijdens het webinar op 11 december. Binnenkort volgt meer informatie over dit webinar, dat voor iedereen toegankelijk zal zijn.
Tekst: Lars van Mil
Fotografie: Marco de Swart