De installatiemonteurs werken in de prefabwerkplaats onder geconditioneerde omstandigheden aan de samengestelde installatie die ter plaatse in een keer in de schacht kan worden aangesloten.

Duurder maar duurzaam

Volgens Van den Bosch is DLS een modulair bouwsysteem dat zich bijna naar elk gebouw kan voegen en dat bovendien in grote mate circulair is door het gebruik van duurzame materialen. ‘Voor ons betekent duurzaamheid nadrukkelijk ook toekomstbestendigheid. Bij het ontwerp van de installatietechniek overdimensioneren wij daarom de capaciteit van onze systemen die de energie door het gebouw moeten brengen. Daarmee creëer je een veel flexibeler gebouw. Als de gebouwen vele jaren later nog eens een herbestemming krijgen, kun je de systemen gewoon laten zitten. Dat is óók duurzaam. Je weet immers dat er ook in die andere functie voldoende capaciteit zal zijn. En omdat je een hoge mate van standaardisatie hebt, laat zo’n systeem zich ook veel gemakkelijker aanpassen indien nodig. ’ Natuurlijk, de investering is hoger, geeft Van den Bosch toe, want de materialen en componenten die Homij gebruikt zijn duurder. Toch kiest de technisch dienstverlener voor een kwalitatief betere en duurdere variant. ‘Wij zijn ervan overtuigd dat de meerprijs zich terugbetaalt op het gebied van een langere levensduur, efficiëntere verwerking, goedkoper onderhoud en een grotere klanttevredenheid. Omdat je met partijen een langdurige samenwerking aangaat en gebruik maakt van elkaars deskundigheid, sluit je heel veel risico en daarmee faalkosten uit. Bovendien weten wij inmiddels heel goed hoe we die duurdere materialen moeten verwerken, waardoor het bij ons veel sneller gaat dan wanneer we met traditionele materialen zouden werken. Deze factoren zorgen ervoor dat het DLS-concept nauwelijks concurrentie heeft.’

Kunststof leidingen

Homij kiest nadrukkelijk voor kunststof leidingen. De reden: ze zijn gladder en hebben daardoor een betere doorstroming. Bovendien zijn ze lichter, wat weer andere voordelen met zich meebrengt zoals een gemakkelijkere verwerking, terwijl je voor het prefabriceren geen ingewikkelde of zware gereedschappen nodig hebt. Zowel staal als kunststof zijn te recyclen maar voor Homij is dat niet eens het belangrijkste. Van den Bosch: ‘Onze systemen hoeven in principe niet uit het gebouw te worden gehaald. De kunststof systemen zijn flexibel en makkelijk aan te passen wanneer het gebouw een andere functie krijgt. Dat ís ook al voorgekomen. En als ze niet meer nodig zijn, halen we de prefabmodules eruit, maken ze schoon en gebruiken ze op een andere plek. Dat is nog niet aan de orde geweest, maar het kán wel.’

Het aantal uren dat medewerkers van Homij nog op de bouwplaats aanwezig zijn, is sinds het werken met DLS en COW drastisch afgenomen.

Prefab schachtdelen

Homij heeft inmiddels al bijna twintig jaar ervaring met de prefab installatiedelen en heeft gedurende die periode logischerwijs een behoorlijke ontwikkeling doorgemaakt. DLS is een voedingssysteem dat over alle verdiepingen van het gebouw gaat. Beperkte prefab zich in de beginperiode tot de horizontale delen, de laatste jaren is die ontwikkeling ook doorgevoerd naar de schachten. ‘Daarmee hebben we een enorme stap gezet,’ zegt Van den Bosch. ‘Voor de hoteltoren van de Y-Towers moeten zo’n 300 prefab schachtdelen worden gemaakt. Stel je voor dat we daar traditioneel zouden gaan installeren. Dat is bijna onwerkbaar. Dan heb je te maken met een installateur voor de luchtkanalen, nog eentje voor warmte en koude, een loodgieter, een elektricien en later weer iemand voor de data. Die staan elkaar daar allemaal te verdringen rond die schacht. Nu bouwen we dat allemaal in aparte pakketten in onze werkplaats voor elke verdieping. Onze monteurs in de werkplaats hebben allemaal de juiste materialen bij de hand, ze werken onder geconditioneerde omstandigheden en hoeven hun werk niet in de steek te laten omdat ze een specifiek stuk gereedschap nodig hebben dat nog in hun busje blijkt te liggen. En al die prefab onderdelen worden keurig just-in-time geleverd. We hoeven niet meer op elkaar te wachten. En ook niet onbelangrijk: de schachten kunnen met DLS veel compacter worden ontworpen en er zijn in de schacht ook geen tijdelijke voorzieningen meer nodig voor de monteurs om te kunnen werken.’

Zelfdragend frame

‘Homij heeft een soort zelfdragend frame ontwikkeld’, vertelt Van den Bosch verder. ‘Dat laten we afzakken per verdiepingsvloer. Onze installaties staan er al voordat de aannemer schachten bouwt. Dat heeft het grote voordeel dat we daarmee ook minder afhankelijk zijn van de doorlooptijden van de bouwkundig aannemer.’ Van den Bosch wijst daarnaast op de verminderde milieubelasting. Als alle onderdelen los afgeleverd worden, ontstaan er veel onnodige verkeersbewegingen op en rond vaak binnenstedelijke bouwplaatsen. Nu kunnen de prefab bouwdelen precies op de gewenste tijd ­worden geleverd voor montage. Meer rust op de bouwplaats door minder transportbewegingen, dus minder CO2-uitstoot en ook veel minder verpakkingsmateriaal. Als elke leverancier van losse onderdelen verpakt aanlevert, krijg je ongewild een berg verpakkingsmateriaal die weer moet worden afgevoerd. Homij laat de componenten zoveel mogelijk onverpakt aanleveren bij de werkplaats.

Het samenstellen van de installaties in de prefabwerkplaats reduceert het totaal aantal installatie-uren in een gebouw.

Voorbereiding

Meer nog dan bij het gangbaar installeren vraagt prefab een grondige voorbereiding. Ontwerpfouten kunnen catastrofaal zijn als de prefab componenten al klaar staan voor transport.  ‘Omdat Bim inmiddels gemeengoed is, komen ernstig missers eigenlijk al niet meer voor’, zegt Van den Bosch. ‘Maar je moet met de aannemer en constructeur wel duidelijk afspraken maken over maximale maattoleranties. Dat is zeker van belang bij de schacht. Bij de horizontale systemen kun je altijd wel ergens een paar centimeter winnen, zeker met flexibele leidingsystemen.’ Het aantal uren dat medewerkers van Homij nog op de bouwplaats aanwezig zijn, is sinds het werken met DLS en COW drastisch afgenomen. De werkzaamheden waarvoor ze nog wel ter plaatse moeten zijn, beperken zich meestal tot klein werk, zoals armaturen monteren, roosters plaatsen of een schakelaar of thermostaat afmonteren. Het is voornamelijk zichtwerk dat niet prefab gemaakt kan worden. ‘En dan blijven er natuurlijk nog de grote componenten over in een technische ruimte. De lbk die geplaatst moet worden, de warmtepomp en pompensets. Maar in vergelijking met het totaal aantal installatie-uren in zo’n gebouw is dat tegenwoordig nog heel weinig. Het grote werk hebben we allemaal naar de prefabwerkplaats gebracht. ‘

‘Het grote werk hebben we allemaal naar de prefabwerkplaats gebracht’

Draadloos COW-concept

Met het COW-concept past Homij de jarenlange ervaring die het bedrijf heeft met slimme methodieken uit de utiliteitsbouw toe in de gestapelde woningbouw, vandaar de naam COW die staat voor Cross Over Woningbouw. ‘Binnen het COW-concept willen we maximaal gebruik maken van draadloze technieken. Daarmee denken we in de toekomst een nog grotere tijdwinst te kunnen behalen. Er zijn immers minder leidingen nodig. Het concept maakt bovendien maatwerk voor de individuele bewoners mogelijk. De draadloze technieken gebruiken protocollen voor alle slimme apparaten, afgestemd op de persoonlijke eisen en wensen van de bewoners. Zeker bij tunnelprojecten in de woningbouw is het haast onmogelijk om de verschillende wensen die de toekomstige bewoners allemaal hebben goed in de tunnel te krijgen. Tunnelbouw draait immers om efficiency door uniformiteit. Bewoners hebben in de traditionele bouw geen keuze wat betreft de plaats waar de stopcontacten moeten zitten. COW lost dit op. Zo kunnen om de paar meter multifunctionele inbouwdozen worden geïnstalleerd die met elkaar verbonden zijn met 230 V en glasvezel. En daarmee heeft de bewoner volledige vrijheid wat betreft inrichting van de woning. Ze kunnen zelf eenvoudig en veilig een stopcontact verplaatsen of er eentje bij zetten. Ons COW-concept geeft bewoners dus ook flexibiliteit.’

Kleine installateur

Dat prefab in grote projecten voordelen met zich meebrengt, mag duidelijk zijn. Maar is de kleinere installateur wel gelukkig met een concept als COW? Volgens Van den Bosch hoeven deze installateurs zich geen zorgen te maken dat ze uit de markt worden gedrukt. ‘Er is genoeg aandeel voor iedereen. Groten en kleintjes opereren in verschillende markten. Voor Homij is dat met name de markt van stedelijke ontwikkelingen waarbij een integrale aanpak van alle installatiedisciplines gewenst is, en waarbij opdrachtgevers hun ontwikkelingsrisico’s wat betreft het installatietechnische deel een-op-een willen doorleggen. Dat vereist een efficiënte en vernieuwende manier van installeren. Er moet fors gebouwd worden in Nederland, budgetten staan onderdruk en het moet ook nog eens met te weinig mensen die op de bouwplaats willen staan. Zonder prefab kunnen de volumes in de nieuwbouw nooit worden gehaald.’

Tekst: Mari van Lieshout
Fotografie Homij

Meer weten over de nieuwste installatietechnieken en de laatste richtlijnen?
Meld u dan nu aan voor onze gratis tweewekelijkse nieuwsbrief.