Op het groendak van De Doelen in Rotterdam is een systeem met kratten van 30 cm hoog aangebracht waarin regenwater wordt gebufferd.

Beperkt toestaan

Concreet wil Vewin enkele passages in het Bouwbesluit en het Drinkwaterbesluit laten aanpassen. Daardoor zou het stimuleren of verplichten van het aanbrengen van particuliere en/of collectieve ondergrondse regenwateropvang zinvol worden. ‘De aan die opvang gekoppelde installaties moeten we dan gebruiken’, zo schrijft Vewin, ‘om regenwater voor een beperkt aantal toepassingen toe te staan.’ Daarbij verwijst de vereniging van waterbedrijven naar de toegestane huishoudelijke toepassingen van regenwater in Vlaanderen. Daar mag je er het toilet mee spoelen, schoonmaken, kleding wassen, de auto wassen en de tuin besproeien. Dat is het grootste deel van het drinkwatergebruik.  Voor slechts een relatief klein deel van het gebruik blijft drinkwaterkwaliteit voorgeschreven. Je zou een flinke slag slaan, want het zijn de huishoudens in Nederland die 70 procent van het drinkwater gebruiken.

‘Zelfs tuin beregenen met regenwater dat je opvangt, mag niet bij appartementsgebouw.’

Oproep naar de overheid

In reactie op de voorstellen van Vewin heeft ook de Expertgroep Circulair Water (ECW), onderdeel van de branchevereniging van water- en milieutechnologiebedrijven ENVAQUA, een oproep gericht tot de overheid. Deze bestaat uit drie stappen.
1. Op korte termijn (1-2 jaar) inzetten op het afraden van het gebruik van drinkwater voor niet-hoogwaardige toepassingen, alsmede een verplichting om waterbesparend te bouwen;
2. Op middellange termijn (3-5 jaar) het gebruik van drinkwater voor niet-hoogwaardige toepassingen bij nieuwbouw en renovatie niet meer toe te staan;
3. Op korte termijn een aanpassing maken in nationale wetgeving (Bouwbesluit en Drinkwaterbesluit) en harmonisatie met een allesomvattende waterstrategie zoals Water Europe in Brussel die voorstaat.

Prijs van drinkwater is te laag

Maar, zo zeggen Fred Prins en Gerrit Box, de prijs van drinkwater is gewoon te laag om, puur op basis van de financiële besparing, een investering in bijvoorbeeld een regenwatersysteem te verantwoorden. ‘Bij gebouwen waar we dergelijke installaties nu leveren, investeert men omdat de organisatie bijvoorbeeld een gunstig Breeam-label wil aanvragen. Een regenwatersysteem levert flink wat punten op in een Breeam-beoordeling. Voorbeelden zijn gebouwen als het Circl paviljoen en The Edge op de Zuidas en museum Boymans van Beuningen. Dit zijn gebouwen die een statement willen maken.’
Box ziet dat hij nu vooral klandizie heeft van mensen en bedrijven die een investering vanuit ecologische overtuiging willen doen. ‘Zij kijken daarbij niet in de eerste plaats naar het financiële plaatje.’ ‘Bovendien’, zo vult Prins hem aan, ‘kunnen we bij particulieren die een regenwatersysteem willen aanschaffen uit overtuiging, dit relatief eenvoudig realiseren, omdat voor dat marktsegment de regelgeving minder streng is. Maar voor bijvoorbeeld collectieve woonfuncties is een regenwatersysteem vooralsnog juridisch onmogelijk. Zelfs je tuin beregenen met regenwater dat je zelf opvangt, mag niet bij een appartementsgebouw.’

Overheid moet stimuleren

In haar wens om wetgeving in Bouwbesluit en Drinkwaterbesluit aan te passen, schrijft Vewin dat het ‘noodzakelijk is om aan (het aanbrengen van) deze voorzieningen en installaties goede, centraal vastgelegde normeringen, certificering en toezicht/controle te verbinden. Deze moeten nog wel in onderliggende regelingen worden uitgewerkt. De volksgezondheid is hierbij het primaire belang.’ Verder schrijft Vewin: ‘Het aanbrengen van voorzieningen voor ondergrondse regenwateropvang en gebruik van regenwater in en rondom het huis gaat gepaard met aanzienlijke (meer-)kosten. Om de installatie hiervan te stimuleren, is een tegemoetkoming in de kosten vanuit de overheid opportuun. Dit zouden we kunnen realiseren door een btw-vrijstelling op de aanschaf en installatie, vergelijkbaar met de stimuleringsregeling voor zonnepanelen.’
Deze wensen van Vewin maken al duidelijk dat waterbesparing ‘an sich’ niet snel rendabel zal worden, zelfs als drinkwater nog schaarser wordt. Fred Prins weet ook wel hoe dit komt. ‘Binnen Vewin heb je verschillende stromingen. Er zijn waterleidingbedrijven waar schaarste helemaal niet speelt. Zij willen gewoon drinkwater verkopen, zoveel mogelijk.’

De ‘warmteput’ van GEP werkt als een wateraccu waar je met 1 kuub water (kostprijs 1,30) voor 80 euro thermische ­energie kunt halen.

Meervoudig gebruik van water

Prins vindt dat we waterbenutting en drinkwaterbesparing in een veel bredere context moeten bekijken. Hij pleit voor meervoudig gebruik van water en het slim inpassen van onze watersystemen in de gebouwde omgeving. ‘We zien bijvoorbeeld steeds meer ‘groene’ gebouwen; kantoor- en appartementsgebouwen met hele tuinen of zelfs bomen op het dak of aan de gevel. Een beetje boom verdampt, zodra het blad heeft, 150 liter water per dag! Bij de Trudo Toren in Eindhoven, waarbij wij zelf zijn betrokken, hebben we vier regenwatertanks van 20.000 liter geplaatst. Maar zo’n voorraad is in hele droge periodes waarschijnlijk nog niet toereikend, zodat je alsnog op drinkwater moet teruggrijpen. In andere situaties wil je juist regenwater infiltreren, om bijvoorbeeld overstromingen bij enorme regenbuien te voorkomen. Zo heeft concert- en congresgebouw De Doelen in Rotterdam een groen dak, maar in combinatie met wateropslag van 30 centimeter. Het dak vangt regenwater op bij hevige buien en draagt bij aan verkoeling als het heet is. Onder de beplanting is een systeem met kratten aangebracht, waarin we het regenwater bufferen. Bij droogte kan men het gebruiken om de beplanting op het dak van water te voorzien. Zo heb je aanzienlijk minder drinkwater nodig.’

Energie uit regenwater

Maar Prins ziet nog andere functies voor het opgevangen regenwater: ‘De regenwaterput gebruiken voor thermische toepassingen, bijvoorbeeld. Wij noemen dit de ‘warmteput’, een watersysteem waarvoor we onlangs octrooi hebben gekregen. In dit systeem neemt de regenwaterput de functie over van de diepe geboorde bodembron en zorgt voor een optimale aanvoertemperatuur naar de warmtepomp.’ Volgens Prins werken deze nieuwe generatie regenwatertanks als wateraccu’s. ‘We geven de regenwaterput zo meerdere functies: we combineren waterberging, regenwatergebruik en duurzaam verwarmen en koelen in één systeem. Het enige wat we moeten doen is de ondergrondse regenwaterputten uitrusten met een paar extra technische voorzieningen.’ Dat water veel energie bevat, dat is al langer bekend. Warmtepompen gebruiken niet voor niets met regelmaat het water uit de bodem. ‘Je zou in theorie zelfs drinkwater kunnen gebruiken. Feitelijk is de waarde aan energie in drinkwater veel hoger dan de kosten van drinkwater’, rekent Prins uit. ‘Neem 10.000 liter drinkwater. Dit kost gemiddeld 1,30 euro per kuub, dus in totaal 13 euro. Maar uit die 10.000 liter drinkwater van circa 12 ˚C kun je voor zo’n 700 á 800 euro thermische energie halen. Nu is het natuurlijk niet de bedoeling dat we ons drinkwater daarvoor gaan gebruiken, maar regenwater en eventueel ook grijs water of huishoudwater zijn daar wel uitstekend voor te gebruiken. Daarom is het noodzaak dat we onze sanitaire systemen veel slimmer en multifunctioneler inzetten.’

Tekst: Rob van Mil
Fotografie: GEP

 

Meer weten over de nieuwste installatietechnieken en de laatste richtlijnen?
Meld u dan nu aan voor onze gratis tweewekelijkse nieuwsbrief.