Januari 2010

Alleen een nieuw product maakt weinig indruk

Van producten naar systemen en van systemen naar concepten. Dat is de weg die we moeten bewandelen als we naar een echt duurzame en energiezuinige gebouwde omgeving willen. Dit is de boodschap die vele marktpartijen in de installatiewereld al geruime tijd verkondingen. Des te opmerkelijker is het dat in de nieuwe categorie ‘Integrale energieprestaties’ van de VSK Awards onvoldoende inzendingen binnenkwamen om een prijs te kunnen uitreiken. Dit roept toch de vraag op wat fabrikanten tijdens deze vakbeurs gaan presenteren.

Sterker dan ooit tevoren heeft een installatiebedrijf of adviseur behoefte aan systemen en concepten waarmee hij bij zijn klant goed voor de dag kan komen. Een doordachte aanbieding moet tegenwoordig uit een compleet systeem, of liever nog een integraal installatieconcept, bestaan. Zelfs opdrachtgevers die in een nieuwbouwproject niet verder willen gaan dan de magere ambitie van een EPC van 0,8, zullen een afgewogen en op elkaar ingeregeld klimaatsysteem moeten aan- schaffen. Alleen de nieuwste hr-ketel, of uitsluitend gebalanceerde ventilatie is ontoereikend. Daarom is het interessant te zien hoeveel nieuwe systemen en concepten leveranciers hebben ontwikkeld.

Het is dan ook volstrekt logisch dat de organisatoren van de VSK Awards dit jaar een nieuwe categorie hebben gelanceerd: Integrale energieprestaties. Meer dan ooit, zo was de verwachting vooraf, zullen leveranciers integrale concepten presenteren voor de realisatie van duurzame en energiezuinige woningen en gebouwen. Groot was daarom de verrassing toen eind november de nominaties voor deze VSK Award bekend werden en er onvoldoende (slechts twee!) aanmeldingen bleken te zijn.

Koppeling van ‘zon en aarde’

Óf de VSK Awards hebben te weinig aantrekkingskracht en bekendheid, óf de fabrikanten en leveranciers zijn nog niet zo ver dat zij hun systemen en concepten kant-en-klaar op de markt kunnen aanbieden. Aangezien er vanuit de markt al geruime tijd signalen komen dat systemen en concepten de norm worden, onderzochten we of we dergelijke ontwikkelingen konden signaleren.

Peter Centen van Nathan Import/Export meldt dat zijn bedrijf het Alpha Innotec-energiemanagementsysteem als belangrijkste thema op de beurs presenteert. Dit nieuwe systeem bestaat uit een warmtepomp met verticale bodemwisselaars, gekoppeld aan een installatie met thermische zonnepanelen. Via dit energiemanagementsysteem wil Nathan twee oneindige energiebronnen, de zon en de aarde, combineren om woningen en gebouwen van warmte en koude te voorzien. Door de koppeling van beide installaties is een grotere energiebesparing mogelijk dan met de twee afzonderlijke installaties. De zonneboiler ondersteunt de warmtapwaterbereiding, maar zorgt ook voor regeneratie van de bodembronnen. Hierdoor ontstaat een hogere brontemperatuur en dus een beter systeemrendement.

Betonkernactivering

Daarnaast introduceert Nathan de nieuwe generatie Alpha-InnoTec LLB lucht-luchtwarmtepompen, speciaal bedoeld voor verwarming en warmtapwatervoorziening in passiefhuizen. Dit systeem maakt gebruik van een horizontale bodemcollector waarmee in de winter buitenlucht wordt voorverwarmd en in de zomer gekoeld. Een ingebouwde warmtapwaterinstallatie en een bijzonder kleine warmtepomp zorgen voor verse lucht en verwarming van de woning. Zonnecollectoren kunnen voor energetische ondersteuning zorgen bij de warmtapwaterbereiding. De Alpha-InnoTec LLB-warmtepompen zijn gecertificeerd door het gerenommeerde Duitse Passivhaus Institut te Darmstadt. ‘Deze systemen willen wij inzetten voor passiefhuizen met een piekvermogen van 1,5 tot 2 kW, trapsgeregeld naar 4 kW’, zegt Centen.

Uiteindelijk denkt Centen dat met de moderne warmtepompconcepten drie ‘accu’s’ te zijn koppelen. Behalve de aarde en de zon wil hij ook het gebouw via betonkernactivering inzetten. ‘In woningen denken wij hiervoor de eerste en tweede verdiepingsvloer te gebruiken. Afhankelijk van de warmtevraag zullen we nog vloerverwarming in de begane vloer aanleggen. Maar zodra een woning een EPC 0,4 heeft, daalt de piekvraag voor warmte naar 25 tot 30 W/m2. In zo’n situatie is betonactivering toereikend. Met passieve koeling via koude uit de bodem en betonactivering is ook het vraagstuk van de opwarming van sterkgeïsoleerde passiefwoningen opgelost.’

Nieuwe kans zonneboilers

Opvallend is de rol voor zonnecollectoren, een product dat lange tijd maar niet doorbrak, vooral vanwege de lange terugverdientijden. Met de zoektocht naar duurzame energieconcepten en een verdere aanscherping van de EPC zal dit systeem toch nog een prominente rol gaan vervullen. Dat blijkt bijvoorbeeld ook uit de Solar heatingketel die Bosch Thermotechniek op de beurs introduceert. Volgens de fabrikant is dit de eerste cv-ketel in Nederland die ook voor cv gebruikmaakt van de zon. Dit systeem is een op elkaar afgestemde set van hr-ketel, zonneboiler met ingebouwde pomp, zonneregelaar en zonnecollector.

Dat de ITT Ecocirc D5 Solar van Lowara Nederland is genomineerd voor een VSK Award, kan als nog een signaal worden beschouwd dat thermische zonne-energie in de lift zit. Het gaat hier om de eerste zero-CO₂ circulatiepomp die speciaal is ontwikkeld om zonnecollectoren zuiniger te maken. Deze circulatiepomp werkt voor honderd procent op zonne-energie, opgewekt in de fotovoltaïsche cellen van een zonnepaneel.

Hybride systemen

Op de VSK zullen, vanzelfsprekend, ook diverse nieuwe warmtepompen te zien zijn. Daarbij is het belangrijk dat leveranciers op zijn minst van de systeemgedachte uitgaan. Het mag namelijk wel bekend zijn dat een warmtepomp op zichzelf niet per definitie voor een laag energiegebruik zorgt. De combinatie met de bron, regeltechniek en het afgiftesysteem zijn bepalend. Techneco uit Delft heeft in haar stand maar liefst vier verschillende warmtepompsystemen. De vernieuwde Toros combineert verwarming, koeling en tapwaterverwarming in één apparaat. Deze combiwarmtepomp kan warm tapwater tot 65 °C produceren, zonder inschakeling van het elektrische element.

Het tweede product, de warmtepompboiler Aqua WW, onttrekt warmte aan de retour van de vloerverwarming of aan de laagwaardige restwarmte van een installatie. In de zomer wordt de restwarmte uit de cv-installatie gebruikt, zodat de onttrokken warmte voor (passieve) afkoeling van de ruimten zorgt.

Het derde warmtepompsysteem is de Techneco Termo, een lucht-waterwarmtepomp in de vermogensklasse 6 – 35 kW. De warmtepomp kan zowel in een buiten- als binnenopstelling en in een splitversie (binnen- en buitenunit) worden geleverd. Naast de verwarmingsfunctie is er ook een koelfunctie beschikbaar. Tot slot zal de al eerder gelanceerde Elga te zien zijn. Dit is een modulerende, hybride lucht-waterwarmtepomp met een binnen- en buitenunit. De kleine binnenunit wordt geplaatst naast een gasketel, de buitenunit op een dak. Bouwkundige aanpassingen en een grondgekoppelde bron zijn daardoor niet nodig. De Elga is vooral geschikt voor bestaande bouw en levert volgens Techneco jaarlijks een besparing van circa 25 procent op de verwarmingskosten.

Maar ook AWB uit Helmond introduceert tijdens de VSK een hybride systeem: de GeniaHybrid. Ook hier gaat het om een lucht-waterwarmtepomp naast een hr-ketel die volgens deze ketelfabrikant tot 35 procent energiebesparing oplevert. Dit komt vooral door een slimme besturing, de zogeheten dynamische systeemintelligentie.

Op lucht en gas

Een ander type warmtepomp, maar ook een hybride, is de Ecolution van Inventum, die tevens voor een VSK Award is genomineerd. Deze warmtepomp benut 365 dagen per jaar de warmte van de afgevoerde ventilatielucht uit de woning. Deze stabiele warme lucht is de bron voor de warmtepomp met, aldus de leverancier, een hoog rendement. De Ecolution vervangt de mechanische ventilatiebox in de woning en levert warmte voor de cv-installatie en de eerste opwarming van het tapwater. Een hr-ketel naast de Ecolution blijft noodzakelijk.

Remeha introduceert een nieuwe gasabsorptiewarmtepomp die vooral tot zijn recht komt in installaties met veel draaiuren. Hij is zeer geschikt voor cascade-opstellingen met hr-ketels, aldus de fabrikant. Maar hij kan ook met meerdere warmtepompen of standalone worden toegepast. Deze gasabsorptiewarmtepomp werkt met lucht als bron of in combinatie met een zonlichtsysteem. De thermodynamische compressor wordt aangedreven door een gasvlam. Hij kan warm tapwater tot 70 °C produceren.

Slim regelen

Een ontwikkeling die op de VSK eveneens aandacht verdient, is de regeltechniek. Zo zal Honeywell de Evo(home) laten zien, een draadloos comfortplatform. Onder deze paraplu introduceert het bedrijf een innovatieve multi-zoneregeling, die ook voor een VSK Award is genomineerd. Deze multi-zoneregeling bestaat uit geavanceerde, draadloze zoneregelaar(s) voor radiatoren en vloerverwarming en een evotouch gebruikersinterface. Zeker met de snelle groei van warmtepompen, gekoppeld aan ltv-systemen, is een goede zoneregeling van het afgiftesysteem een must.

Hoewel diverse ketelfabrikanten enkele jaren terug al pogingen ondernamen ketelbeheer op afstand te introduceren, maar dit nog niet zagen doorbreken, komt Intergas dit jaar met zijn systeem voor beheer op afstand. De nieuwste generatie Intergas Kombi Kompakt HRE-ketel (niet te verwarren met een hre-ketel die stroom opwekt) is volledig voorbereid met techniek die beheer op afstand mogelijk maakt. Via een ingebouwde RF-module stuurt de ketel informatie naar het installatiebedrijf dat de toestellen in onderhoud heeft. De RF-modules van de ketels vormen met elkaar een ‘meshed network’. Informatie beweegt van module naar module tot aan de gateway (internetverbinding). Ondanks verstoringen en veranderingen vindt het meshed network altijd de beste route voor de overdracht van de informatie. Op basis van de inkomende informatie kan de installateur het ideale moment van onderhoud vaststellen. Zeker voor een echte ‘projectenketel’ als Intergas die levert, kan beheer op afstand nu wellicht wel voor een doorbraak zorgen.

Tot slot nog een regelnoviteit van Remeha, die met de iSense RF voor het eerst een draadloze kamerthermostaat levert. De iSense, die al eerder werd geïntroduceerd, werkt via intuïtieve bediening. De iSense RF is qua uiterlijk en bedieningsgemak identiek aan de OpenTherm-versie van de iSense, maar bevat een iBase RF-zender waardoor deze draadloos kan functioneren. Deze draadloze oplossing wordt geleverd als een complete gebruiksklare set, bestaande uit de iSense RF en de bijbehorende iBase RF-module. Installatie is flexibel en eenvoudig, aldus de fabrikant.

Tekst: Rob van Mil
Fotografie: Industrie