Juni 2012

Alles onder controle bij het GelreDome

Het succes van gebouwbeheersystemen is onmiskenbaar. Grotere gebouwencomplexen zonder een geïntegreerd GBS zijn momenteel praktisch ondenkbaar. Waar zijn dan nog voordelen te behalen? Volledige integratie van alle elektronica in het gebouw op een bus, nog minder bekabelingskosten en volledige vrijheid in aansluiting van componenten. In het GelreDome in Arnhem is pas nog een nieuw camerabewakings- en toegangsbeheersysteem geïnstalleerd.

Bij de opening op 25 maart 1998 was het Arnhemse GelreDome wereldwijd de eerste multifunctionele evenementenaccommodatie die over een uitschuifbaar voetbalveld beschikte. Deze flexibiliteit maakt het GelreDome tot het grootste theater van Nederland. In vijf uur tijd verandert het complex van een voetbalstadion in een poptempel, of van een tennisarena in een beursgebouw. Bijzonder is dat de evenementenaccomodatie geheel is verwarmd, waardoor het er voor zowel gebruikers als bezoekers comfortabel toeven is. De maximale capaciteit van het complex is 34.000 personen. Hierbij staat het podium aan de noordzijde en worden de Oost-, West-, en Zuidtribune met de veldvloer gebruikt. Dit is de meest voorkomende opstelling. Met een ‘In the round’-setting, waarbij het podium midden op de veldvloer staat, is de capaciteit 41.000 bezoekers. Ruim een miljoen mensen passeren elk jaar de poorten van het GelreDome. Het evenementencomplex is jaarlijks thuisbasis voor meer dan zestig grootschalige evenementen. Daarnaast worden er ook veel vergaderingen en congressen georganiseerd. Al deze voorzieningen stellen hoge eisen aan de technische installaties. Zo beschikt de facilitaire en veiligheidsorganisatie sinds begin 2012 over een nieuw toegangsbeheersysteem en een compleet nieuw cameravolgsysteem. Dat is nodig om de veiligheid van bezoekers, het eigen personeel en het gebouw zelf te garanderen.

Encrypted

De basis van zowel het camerabewakings- als toegangsbeheersysteem in het GelreDome is het ATS Digi Control-3000 systeem. De afkorting ATS staat voor Austrian Technical Systems, een Oostenrijkse fabrikant die dertig jaar geleden startte met de ontwikkeling van dit systeem. ATS wordt in Nederland vertegenwoordigd door ATS Benelux in Uitgeest. Het systeem is volledig TCP/IP-koppelbaar, uitgerust met een rs485-bus waarop veldapparatuur, zoals schakelaars, sensoren, meetinstrumenten en alarmeringen worden aangesloten. Sommige producten van ATS worden direct op de buskabel aangesloten, zoals tiptoetsschakelaars, temperatuurregelaars, kaartlezers of keypads. Andere apparatuur, zoals relais-schakelingen, gebalanceerde ingangen voor veiligheidsapplicaties of EnOcean draadloze netwerken worden aangesloten via remote I/O-stations. In de terminologie van ATS zijn dit de ‘digi control-units’; ATS kent een grote hoeveelheid en verscheidenheid van deze units. De besturing van het netwerk wordt verzorgd vanuit een ‘floor controller’, het digitale hart van de installatie. Voor de communicatie over de veldbus gebruikt ATS een eigen ontwikkeld encrypted protocol. Naast deze veldbus is ook het TCP/IP-netwerk op deze floor controller aangesloten.

Communicatie via internet en draadloze netwerken met IP-apparaten is tegenwoordig onmisbaar. Facilitymanagers willen tegenwoordig met mobiele applicaties via hun smartphone toegang krijgen tot hun GBS. ATS heeft daarin voorzien; dat geldt ook voor de communicatie via LAN/WAN of met cameramanagementsystemen.

Geen bunker

GelreDome gebruikt sinds 2010 een toegangscontrolesysteem. Dit jaar kwam daar ook een nieuw camerasysteem bij, waarvoor het systeem als basis fungeert. Edwin de Heij was als facilitymanager bij GelreDome direct betrokken bij de installatie van het voor hem nieuwe systeem. Samen met diens collega Robert Plijter, manager veiligheidszaken, geeft hij een toelichting op hun keuze en de ervaringen met het systeem. “Ons doel is een veilig, maar ook gastvrij GelreDome. We zijn er voor het publiek, onverschillig of dat nu concertbezoekers, voetbalfans of zakenmensen zijn. We willen wel controle, maar zonder dat het een bunker wordt. We zijn twee jaar geleden overgestapt op een toegangscontrole op basis van rfid met verschillende toegangsniveaus. ats heeft dat geleverd. Het is een heel gebruiksvriendelijk en betrouwbaar systeem gebleken. Vervolgens zijn we op zoek gegaan naar een nieuw camerabewakingssysteem. Ons oude systeem was niet flexibel; alles was gebaseerd op coax-kabel en gaf ons steeds maar één beeld tegelijk.’

‘In onze zoektocht naar een oplossing hebben we bij verschillende leveranciers offertes aangevraagd en hebben we stadions van bijvoorbeeld FC Twente en Ajax bezocht om te kijken hoe zij hun camerasystemen hebben ingericht en wat wij daarvan konden leren. Ons criterium was vooral de prijs-kwaliteitverhouding. Een ander criterium was service. We willen er absoluut van op aan kunnen dat service echt heel snel wordt geleverd. Een storing kort voor een wedstrijd of een concert moet bij ons direct kunnen worden opgelost. Daarvoor willen we één aanspreekpunt. En ten slotte was er ook de deadline voor de oplevering van het systeem. Die is bij ons heilig. Voor alle evenementen en wedstrijden gelden bij ons harde deadlines, waar we niet van kunnen en willen afwijken. Op deze criteria is onze keuze voor het systeem van deze leverancier gebaseerd. En we hebben nu wat we altijd al gewild hebben. Er is geen evenementenlocatie in Nederland dat zo’n systeem met zulke mogelijkheden heeft.’

Dynamisch

Waar bestaat het camerabewakingssysteem uit? Wat zijn de nieuwe functies? De Heij: ‘Allereerst gaat het om 44 camera’s waarvan er eentje mobiel is. Ze zijn opgesteld in en rond het gebouw zodat we praktisch overal een beeld van hebben. Het zijn allemaal digitale camera’s, enorm lichtsterk en heel scherp. Het mooie van het nieuwe systeem is dat we altijd een compleet overzicht hebben door de grafisch dynamische bedieningsschermen. Hierdoor weten we zeker dat de beelden realtime zijn. Daarmee zien we welke poorten en deuren geopend zijn en waar eventuele alarmmeldingen zijn. Dus zowel het toegangsbeveiligingssysteem als het camerabewakingssysteem zitten op één systeem. We kunnen vanuit dat scherm alle deuren openen en sluiten. En tegelijk camera’s aansturen; dus wenden, inzoomen et cetera. Maar ook foto’s en video’s maken van bepaalde gebeurtenissen is mogelijk.

Omdat die communicatie via ethernet gaat, kunnen collega’s met een wachtwoord deze functies ook vanuit verschillende werkplekken bedienen. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld de ME, die tijdens risicowedstrijden alles in de gaten houdt.’ Robert Plijter, manager veiligheidszaken bij GelreDome, is vooral te spreken over de toegankelijkheid van het systeem. ‘De afstanden zijn groot en soms wil ik heel snel vanaf mijn werkplek ergens in het gebouw zien wat de camera’s registreren. Ik kan elke camera selecteren die ik wil; heel praktisch en tijdbesparend. Ook het terugkijken van beelden is een aanwinst voor GelreDome. Hierdoor hebben we menig diefstal verijdeld en is crowd-management een begrip geworden.'

Energiebesparing

Wie het thema gebouwenbeheersysteem aan de orde stelt, komt al gauw met energiebesparing op de proppen. Een evenementenlocatie met bijvoorbeeld veldverlichting lijkt een interessant object voor dat doel. Facilitymanager De Heij: ‘Eigenlijk valt het met het energiegebruik nog wel mee. De groep veldverlichting is eigenlijk maar beperkt aan. Interessanter zijn de apparaten die constant in gebruik zijn. Als je wilt besparen, kijk je daar het eerst naar. Maar we weten wel dat er veel ontwikkelingen zijn rond het licht. Bijvoorbeeld de overgang van T8 naar led. Ons systeem voor aanwezigheidsdetectie is niet alleen een Borg-gecertificeerd veiligheidssysteem, maar dient ook voor verlichting. Wanneer er niemand in de ruimte is, gaat ook het licht uit. Het mes snijdt aan twee kanten. We weten dat we ook verbruiksmeters voor stroom, water en gas kunnen aansluiten op het ATS-systeem. Dus er zijn nog veel mogelijkheden. De leverancier heeft ook een complete demonstratieruimte met allerlei typen nieuwe lampen waarin je mooi kunt zien wat de effecten zijn van verschillende typen licht wat betreft lichtkleur en verbruik. Dus ook op dat gebied kunnen we daar voor advies terecht.’

Installatie

De installatie van het systeem bestaat uit de aansluiting van een floor controller (in de ICT-ruimte) op een FTP-kabel en een rs485-buskabel. De FTP-kabel dient voor aansluiting van alle IP-apparaten binnen het gebouw, natuurlijk voor zover dat wenselijk is. Op de buskabel worden de verschillende schakelaars, kaartlezers en temperatuursensoren aangesloten. Plus natuurlijk de dig-control voor aansluiting van relais-schakelingen, analoge en digitale metingen en signalen. Wat betreft merk is de keuze voor schakelaars, gasmeters, pompen et cetera volledig vrij. Het bus- systeem scheelt in vergelijking met een conventionele communicatievorm 70 procent op bekabelingskosten. Een buskabel vervangt nu veel stuurkabels die vroeger allemaal apart moesten worden getrokken, een karwei waar veel arbeidsuren in zaten.