‘Het tekort aan capaciteit op het elektriciteitsnetwerk vormt een directe bedreiging voor het bedrijfsleven,’ zegt Jaap Leeflang, adviseur industriële energietransitie bij Alius, een van de initiatiefnemers van het project. ‘We wilden niet blijven praten, maar direct actie ondernemen. Dit project is daar het resultaat van.’

Coöperatie van bedrijven

Het initiatief ontstond in 2021, toen bleek dat bedrijven met zonnepanelen niet meer alle opgewekte energie konden terugleveren aan het net. ‘Het werd snel duidelijk dat de traditionele manier van werken niet voldeed’, legt Leeflang uit. Samen met Fontys Hogeschool en het Kempisch OndernemersPlatform (KOP), een organisatie die 800 ondernemers in de regio vertegenwoordigt, zijn toen de eerste stappen gezet.
In 2022 werd een intentieverklaring ondertekend en momenteel wordt gewerkt aan een zogenoemde groepstransportovereenkomst (GTO), een innovatief contractmodel met netbeheerder Enexis. Deze overeenkomst stelt een coöperatie van bedrijven in staat om het lokale energiebeheer zelf te regelen. ‘Natuurkundig verandert er niets’, verduidelijkt Leeflang, ‘maar bij een GTO is de coöperatie de partij die bepaalt waar de energie heen gaat, in plaats van de netbeheerder.’
Met een investering van ruim 2 miljoen euro, waarvan bijna 900.000 euro gesubsidieerd door het Europese EFRO-programma, moet dit pilotproject een duurzaam en schaalbaar model worden voor energiemanagement.

Hoe werkt het?

De kern van het systeem is een energiehub, een digitale infrastructuur waarmee bedrijven hun elektriciteit kunnen beheren, opslaan en onderling verhandelen. Elk bedrijf in de coöperatie meet zijn energiegebruik en opwekking – bijvoorbeeld via zonnepanelen – en combineert deze gegevens met weersvoorspellingen. Dit energiemanagementsysteem (EMS) maakt het mogelijk om 24 tot 48 uur vooruit te kijken en pieken in het energiegebruik beter te verdelen.
De samenwerking betekent dat alle deelnemende bedrijven via software met elkaar worden verbonden, zodat gegevens makkelijk kunnen worden uitgewisseld en de verdeling van elektriciteit geheel automatisch kan plaatsvinden. Hiervoor werkt men samen met Energy Freedom. Zij hebben al eerder een project voor vermogen-sharing met Stedin in Tholen gedaan. In Tholen was weliswaar sprake van een andersoortig project – er was bijvoorbeeld geen GTO – maar de destijds ontwikkelde software biedt wel een mooie basis voor het project in de Kempen, meent Leeflang.

Via software vindt de verdeling van elektriciteit automatisch plaats

Een belangrijk onderdeel van het project in de Kempen zijn batterijsystemen, die geplaatst worden bij individuele bedrijven. Deze batterijen, eigendom van de bedrijven zelf, bieden flexibiliteit in het geval van piekverbruik of tekorten. ‘Een deel van het vermogen van de batterijen kan door de coöperatie vrij gebruikt worden’, aldus Leeflang. ‘Zo maken we optimaal gebruik van alle beschikbare middelen.’

Voordelen

Zelfs bedrijven die geen tekort hebben aan stroom doen mee. Dit komt doordat ze via de coöperatie hun ongebruikte capaciteit kunnen verkopen aan andere deelnemers. ‘Iedereen betaalt nu voor zijn gecontracteerde vermogen, ongeacht het gebruik’, zegt Leeflang. ‘Binnen dit systeem wordt ongebruikte capaciteit een waardevolle bron van inkomsten.’
De voordelen van het project gaan verder dan financiële winst. Door slim energiemanagement te combineren met lokale opwekking wordt de afhankelijkheid van het landelijke net verminderd. Dit verlaagt de druk op de netbeheerder en maakt uitbreiding van bedrijventerreinen, en daarmee ook economische groei, weer mogelijk.