Juni 2012
Bewoners ontevreden over warmtepompen
De regelkast van de warmtepomp is verzegeld met een sticker/zegeltje zodat bewoners de regeling niet zelf kunnen verstellen.
Ruim twee jaar geleden zijn 42 woningen met warmtepompen opgeleverd in Nieuw-Vennep. Alle betrokken partijen hebben naar eer en geweten geprobeerd om goed werk af te leveren. Toch zijn de bewoners niet tevreden. Ze vinden dat de temperatuur niet goed te regelen is en dat de energiekosten te hoog zijn. Sinds de oplevering zijn stroomkabels verzwaard, installaties opnieuw ingeregeld en bedradingsfouten hersteld, maar de bewoners blijven ontevreden.
De warmtepomptechniek is een van de technieken waarmee de installatiebranche een bijdrage kan leveren aan een duurzamere omgang met energie. De afgelopen jaren zijn er duizenden geïnstalleerd. Maar techniek heeft alleen toekomst wanneer bewoners de voordelen zien. Dat lukt niet altijd, kijk naar het mislukte project in de Teuge. Het is een publiek geheim dat meer warmtepompprojecten problemen kennen. Alle reden dus om dieper in te gaan op dit onderwerp. De redactie vond het project Nova Luxus in Nieuw- Vennep. En voor alle duidelijkheid: dit is geen rampproject. Maar er zijn wel dingen misgegaan en daar kan de installatiebranche van leren. Overigens ervaren de bewoners ook wel degelijk voordelen. Zo waarderen ze de mogelijkheid om de vloeren in de zomer te koelen. En de warmtepomp is stil en geeft, door plaatsing in berging of garage, geen geluidsoverlast.
ePC van 0,7
Het verhaal ‘Nova Luxus’ begint enkele jaren geleden. Er wordt veel gebouwd. De crisis is nog ver weg wanneer projectontwikkelaar De Raad de gemeente Haarlemmermeer toestemming vraagt om woningen op een uitbreidingslocatie in Nieuw-Vennep te bouwen. Dat mag, onder voorwaarde dat de epc van de woningen voldoet aan een eis van 0,7. De Raad ontwikkelt een plan met 42 woningen. In verband met de epc-eis worden ze door een combiwarmtepomp verwarmd. De investering voor de warmtepomp en de broninstal- latie bedraagt 19.000 euro per woning. Ontwikkelaar De Raad besluit de kosten niet op te nemen in de verkoopprijs van de woning. Een apart dochterbedrijfbedrijf, Enera, neemt de warmtepompen en bodembronnen over, houdt ze in eigendom en zal ze aan de bewoners verhuren. De kopers hebben geen idéé wat een warmtepomp is. De Raad organiseert een voorlichtingsbijeenkomst en de bewoners krijgen schriftelijke informatie. De voordelen én de nadelen van het systeem komen aan de orde. Zo zijn in combinatie met vloerverwarming niet alle soorten vloerbedekking mogelijk. Enera schrijft dat de energiebesparing met de warmtepomp leidt tot een voordeel van 10 procent. En de kopers begrijpen dat de temperatuur in elke kamer apart te regelen is met een eigen thermostaat. In de zomer zorgt de warmtepomp voor koeling van de vloer. De kopers concluderen dat ze een huis kopen met lage energiekosten en een goed comfort.
Ontwerp
Warmtepompspecialist Techneco raakt bij het project betrokken, nog voordat er een installateur is. Techneco ontwerpt de warmtepompinstallatie inclusief de bodembron en het afgiftesysteem. De ontwerpers zijn zich ervan bewust dat de capaciteit van de warmtepomp goed moet worden berekend. Zou die te klein worden gekozen, dan komt het elektrische naverwarmingselement te vaak in bedrijf en dat is ongunstig voor de energie-efficiëntie. Bij een te groot gekozen capaciteit neemt het aantal start-stops toe en dat is evenmin bevorderlijk voor de efficiëntie. Op basis van de transmissieberekening selecteert Techneco de Toros-combiwarmtepomp met de juiste capaciteit. De Toros zal ruimteverwarming leveren en, in een boilervat van 200 liter, warm tapwater bereiden en bewaren. De vloerverwarmingsvelden worden individueel regelbaar en aangestuurd door thermostaten in elke ruimte.
Installatiebedrijf Kruit is inmiddels als bekende van De Raad betrokken geraakt bij het project. Kruit neemt als installateur het project aan en schakelt Techneco in om warmtepompinstallatie, bodembron en afgiftesysteem met vloerverwarming te ontwerpen, leveren en aan te brengen.
Stroomuitval
Op 9 november 2009 stelt een monteur van Techneco de installatie in een van de nieuw gebouwde woningen in bedrijf en vult het opleverprotocol in. Ook de andere huizen worden opgeleverd en terwijl de winter invalt, nemen kopers hun nieuwe woningen in gebruik. Al gauw ontstaat het eerste probleem. De elektriciteitsvoorziening in de wijk blijkt ontoereikend voor het voeden van de warmtepompen. De stroom valt enkele malen uit, waardoor bewoners letterlijk in de kou zitten. Bij het opnieuw inschakelen van de elektriciteit ontstaat een spanningspiek, waarop sommige zekeringen van de regelunit van de warmtepomp reageren. Installateur Kruit gaat bij een aantal woningen langs en lost dit op. Die winter valt de stroom in de wijk tussen de twintig en dertig keer uit. Totdat netbeheerder Liander een tweede transformatorstation plaatst om de spanning tijdens piekvraag op peil te houden. Liander geeft de bewoners een financiële compensatie en daarmee is half maart 2010 het probleem van stroomuitval opgelost.
Te warme slaapverdieping
Een nieuwe kwestie dient zich aan met een bewoner die op 16 maart in het Haarlems Dagblad zegt: ‘Wij zitten opgescheept met een hoog stroomverbruik. Na drie maanden al 5.500 kWh.’
In de eerste maanden van 2010 zijn er meer bewoners die hun elektriciteitsrekening snel op zien lopen. Het energiegebruik is te hoog, vinden ze, en dat melden ze aan De Raad. In maart 2010 richten Nova-Luxusbewoners een actiegroep op om gezamenlijke stappen te ondernemen. Want de bewoners hebben meer klachten. Op de eerste verdieping is het een stuk warmer dan ze eigenlijk zouden willen. Om toch behaaglijk te kunnen slapen, zetten sommigen zelfs het raam maar open om de kamer af te koelen.
Installateur Kruit en Techneco werken in die winter regelmatig in de wijk om storingen en klachten op te lossen, die deels buiten hun schuld om zijn veroorzaakt zijn door het te krap aangelegde stroomnet. Ze merken dat het hele project daardoor een valse start heeft gehad. Ontwikkelaar De Raad geeft naar aanleiding van de klachten een opdracht aan adviesbureau DWA een onderzoek in te stellen naar de problemen met de warmtepompinstallaties.
Meer duidelijkheid
In de loop van 2010 gaat DWA de wijk in en start het onderzoek. De instellingen van de warmtepompinstallatie worden bekeken, de installatie wordt hydraulisch beoordeeld en het toegepaste concept wordt tegen het licht gehouden. Langzaam ontstaat meer duidelijkheid over wat er aan de hand is. In meerdere woningen heeft een elektricien draden verwisseld, waardoor de thermostaat van de ene kamer de vloerverwarming van een andere kamer regelt. De oorzaak van de te warme slaapverdieping blijft raadselachtig totdat de onderzoekers met een thermografische camera kijken. De warmte komt van de vloerverwarming op de bovenliggende tweede verdieping omlaag door het plafond heen. In sommige woningen heeft de tweede verdieping een dakkapel gekregen. Daardoor heeft die kamer meer warmte nodig. De vloerverwarming wordt continu doorstroomd maar een deel van de warmte verdwijnt omlaag door de vloer heen en verwarmt de onderliggende slaapkamer. Dit effect treedt nóg sterker op wanneer de vloerbedekking van de tweede verdieping een laminaat met een isolatielaagje is.
DWA bekijkt de instellingen van de warmtepomp. Bij welke buitentemperatuur mag de elektrische naverwarmer bijvoorbeeld in bedrijf komen? Om het energiegebruik te minimaliseren, mag de naverwarmer pas bij een lage buitentemperatuur in bedrijf komen.
Bij de inbedrijfstelling van de warmtepomp in een van de woningen, stelt de monteur van Techneco de naverwarmer in op een buitentemperatuur van -5 °C. Gedurende het onderzoek vinden deskundigen woningen waarin die instelling op 0 °C staat. De elektrische naverwarmer kan handmatig worden aangezet als ‘noodbedrijf’ bij storing van de warmtepomp. Eén bewoner realiseert zich pas na tweeënhalve week dat zijn warmtepomp in noodbedrijf werkt. En bij een storing in het weekend krijgt een bewoner te horen dat onmiddellijk ingrijpen niet nodig is omdat de naverwarmer warmte levert. Mede door de voorgeschiedenis ergeren bewoners zich aan dit soort situaties.
Energiegebruik
De onderzoekers achterhalen het energiegebruik van de warmtepompen. Via het display van de warmtepomp lezen ze veel bedrijfsgegevens uit. Op basis van het aantal bedrijfsuren in de verschillende bedrijfstoestanden stellen ze de energiegebruiken voor verwarming, tapwaterbereiding, naverwarmingselement en koeling vast. In de loop van 2011 rondt dwa zijn inventarisatiestudie af. Het adviesbureau concludeert dat het elektriciteitsverbruik van de warmtepompen in de 42 woningen tussen de 3.000 en 7.000 kWh per jaar ligt. Na de bevindingen van DWA laat De Raad een honderd procentcontrole uitvoeren. De installaties in alle woningen worden nagelopen en daarbij worden de groepen van de vloerverwarming gecontroleerd.
In augustus 2011 rondt Kruit de werkzaamheden af. De bewoners ontvangen een brief waarbij ook de tekeningen met het legplan van de vloerverwarming zijn gevoegd. Kruit en Techneco gaan er van uit dat de installaties na deze aanpassingen goed draaien.
Vervolgonderzoek
Maar ook na de honderd procentcontrole worden nog foutjes, zoals omgewisselde draden, aangetroffen. Op 22 februari 2012 wordt duidelijk dat de bewoners absoluut nog niet tevreden zijn: van de 42 woningen zijn er meer dan dertig waarin bewoners last hebben van te warme of juist te koude kamers, van een te hoog energiegebruik of van slechte serviceverlening.
De bewoners gaan opnieuw in gesprek met De Raad, die vervolgens aan dwa opdracht geeft voor een vervolgonderzoek. In het komende jaar zal het adviesbureau zich richten op registratie van energieverbruiken en temperaturen in de installatie en van de ruimtetemperaturen.
Dit artikel kwam tot stand met de medewerking van Henny Neet, Accent Energy
Tekst: Rik Vollebregt
Fotografie: Arno Massee