Februari 2011
BIM vereist goede voorbereiding
bim vormt een betrouwbare basis voor besluitvorming gedurende de levenscyclus.
Meewerken aan de ontwikkeling van een concept voor een energieneutrale woning heeft de doorslag gegeven voor de invoering van het Building Information Model (BIM) bij Walcheren Elektrotechniek. De onderneming ging daarbij niet over een nacht ijs. Een goede voorbereiding op basis van vakliteratuur, cursussen, nieuwe hard- en softwareoplossingen, moet voor een succesvolle implementatie van het BIM-concept zorgen.
Walcheren Elektrotechniek staat aan het begin van het eerste BIM-project (Building Information Model, een manier van ontwerpen en bouwen waarbij het gebouw of de constructie in een computer als 3D-model en databank wordt opgebouwd). Het in Vlissingen gevestigde bedrijf is actief in Zeeland en op de Zuid-Hollandse eilanden en installeert elektrotechnische voorzieningen in woningen, scholen, kantoorgebouwen en werkplaatsen. Het werk varieert van aanleg van verlichting en telefonie tot aan complete domoticasystemen. De onderneming bestaat sinds 1992 en heeft twintig medewerkers.
François Franssens, tekenaar en calculator bij Walcheren Elektrotechniek: ‘Eigenlijk waren we al veel langer van plan op deze werkwijze over te stappen, omdat we de voordelen er wel van inzien, mits juist toegepast. We zijn vanuit de vakliteratuur al een paar jaar op de hoogte van bim. Voor ons was het niet zozeer de vraag of we zouden gaan BIM’en, maar wanneer.’
Dat moment brak aan toen aan paar zaken samenvielen. Franssen vertelt dat zijn bedrijf op het punt stond een aantal pc’s te vervangen. ‘Wij werkten nog met Autocad LT, in combinatie met verschillende LT-applicaties van npq CAD Solutions, en overwogen de volledige versie van Autocad aan te schaffen. De vraag van een opdrachtgever om via een BIM-proces aan een concept te werken, kwam wat dat betreft op het juiste moment. Natuurlijk zijn we daar op ingegaan.’
Op cursus
Franssens doelt op Aannemingsbedrijf Fraanje, dat samen met TNO een concept ontwikkelt voor een energieneutrale woning. Met Fraanje werkt Walcheren Elektrotechniek al jaren samen door diens multiwoningen (een aantal basistypen dat aanpasbaar is aan klantwensen) van de elektrische installatie te voorzien. ‘Hierdoor zijn we betrokken geraakt bij het concept voor een energieneutrale woning en dat concept zal volgens hetzelfde principe van de multiwoning worden opgezet. De vraag was toen hoe we het tekenwerk zouden aanpakken. De multiwoningen zijn altijd in 2D getekend, plattegronden werden aan ons aangeleverd en als onderlegger gebruikt om de installatie in te tekenen. Een paar jaar geleden is Fraanje al begonnen met het in 3D uittekenen van de woningen, dus was het voor hen een kleine stap op BIM over te stappen. Wij zijn hen daarin gevolgd.’
Wat het voor Walcheren Techniek betekent om te gaan BIM’en? ‘Allereerst de aanschaf van nieuwe software en bijbehorende hardware’, begint Franssens. ‘Dat is een paar maanden geleden gebeurd, nu gaan we op cursus. Ook dat is via NPQ CAD Solutions geregeld. Voor ons was het overigens al duidelijk met welk pakket we aan de slag zouden gaan. We werkten al met een product van Autodesk, voor ons een reden om ook voor Revit MEP te kiezen. NPQ heeft ook hiervoor een applicatie ontwikkeld, namelijk NPQ Flexline.’
‘In samenwerking met onze CAD-leverancier gaan we ons bedrijf klaarstomen om met een BIM-project te werken. We volgen cursussen en met de beschikbare kennis en ondersteuning van NPQ moet het project ons zeker geen problemen opleveren.’
Franssen voegt eraan toe dat hij en zijn collega’s de afgelopen jaren al veel over BIM hebben gelezen en dat ze op jaarlijkse klantendagen al het nodige over de nieuwe werkwijze te weten zijn gekomen.
bim is meer dan alleen 3d.
Converteren
Omdat niet iedereen met dezelfde software(versie) werkt, betekent dit dat binnen een BIM-project meerdere datamodellen worden gebruikt. Met IFC (Industry Foundation Classes) is het mogelijk bestanden te converteren. Dit is zeker een punt van aandacht in een BIM-project.
Franssens: ‘Met IFC is het mogelijk om bestanden uit te wisselen. Zaak is wel te controleren wat er wel en niet mee komt aan informatie. Het doel van het eerste project is te zorgen dat het model via Fraanje bij ons binnenkomt, de installatie wordt ingetekend en omgezet naar IFC, zodat met het model zelf niks mis kan gaan. Zo hoeven we alleen het model van de installatie uit te wisselen. IFC-bestanden zijn in te lezen in Revit MEP. Het model wordt beheerd door Fraanje, aangezien er meerdere partijen met verschillende softwareprogramma’s aan het project werken. Je moet dan een regisseur hebben. Het is ook meteen een goede manier om na te gaan of alle informatie goed wordt uitgewisseld. IFC wordt namelijk ook nog doorontwikkeld.’
Veranderbeheer
Marco van der Ploeg, senior projectleider Bouwkunde bij adviesbureau ABT, weet alles over de do’s en dont’s (zie kader). De onderneming heeft al veel ervaring opgedaan met BIM. ‘Bij diverse projecten hebben we vanuit verschillende disciplines al met virtuele gebouwmodellen gewerkt. Denk aan architectuur, constructie en bouwkunde. Daarbij gebruiken wij monodisciplinaire en samengestelde modellen, waarbij we vanuit verschillende disciplines op uiteenlopende wijze met partijen samenwerken’, geeft Van der Ploeg de reikwijdte van bim aan.
ABT is in 2004 met de ontwikkeling van BIM in eigen gelederen begonnen. Doordat het een organisatie is met verschillende adviesdiensten, is het samenbrengen van consistente informatie van wezenlijk belang voor de kwaliteit van de adviezen. ‘Wij zien bim als een belangrijke tool in dit proces. Daarnaast zijn wij een van de weinige bureaus die een volledig BIM-georiënteerd adviestraject in een hand kan aanbieden. Wij zien het gebruik van geïntegreerde informatie als een belangrijke maatregel op het gebied van risicobeheersing voor onze opdrachtgevers.’
Het adviesbureau heeft in het recente verleden flink geïnvesteerd en blijft dat ook in de toekomst doen. ‘Wij zijn van mening dat deze ontwikkeling onafwendbaar is en bovendien naadloos op onze organisatie aansluit.’
|
DO'S EN DONT'S
Do
- bepaal vooraf de doelen en de reikwijdte;
- kies partijen die ook daadwerkelijk in staat zijn om de verschillende, benodigde rollen te vervullen en selecteer daarop;
- maak een duidelijke rolverdeling binnen het project. Dit staat ‘los’ van de vakinhoudelijke, functionele teamrollen;
- zorg dat partijen bij contractering (vooral installatieadviseurs) een soortgelijk product leveren als de andere adviseurs (uitgewerkte bestekken versus zogeheten prestatierichtlijnbestekken);
- kijk naar prijs-kwaliteitverhouding. Het soort proces bij de ene en de andere partij, en het daaruit volgende product, kunnen sterk wisselen. Toch heet het in beide gevallen BIM;
- kosten gaan voor de baten uit. Het levert meer werk in de voorbereiding op, maar een soepeler uitvoering met een uiteindelijke hogere kwaliteit. Houd hier bij de budgettering ook rekening mee;
- zorg dat met de BIM-implementatie een duidelijk doel wordt gesteld met bijbehorend stappenplan;
- organiseer naast traditionele opleveringen ook digitale opleveringen;
- maak afspraken over het beheer van een model in de uitvoering, de mate van detail en het soort informatie dat aan het model moet kunnen worden ontleed;
- geef duidelijke voorlichting aan de opdrachtgever over wat hij van een BIM-proces kan verwachten.
Don’t
- elk denkbaar BIM-doel in het proces meenemen;
- elementen in een model bovenmatig detailleren. Dit levert een onhandelbaar model op;
- het informatieniveau in het model overvragen;
- het gebruik van standaard contracten met output(product)- specificaties voor adviseurs. Aangezien de traditionele producten door andere informatiedragers worden vervangen, zijn andere contracten nodig;
- een BIM-project vanuit informatietechnische mogelijkheden opzetten. ICT is slechts een hulpmiddel en moet niet leidend zijn in de gedachtevorming. die rol is weggelegd voor de integrale processen. ’
|
Onderscheid moeilijk
Volgens Van der Ploeg begint bim echt te leven. ‘Steeds meer partijen starten ermee. Het is wel lastig dat BIM een proces is waarbij zeer verschillende definities en doelen worden gehanteerd. Dit maakt dat veel partijen claimen dat ze er actief mee zijn, terwijl de bijbehorende vaardigheden en ervaringen onderling sterk kunnen verschillen. Voor opdrachtgevers maakt dit het moeilijk de kwaliteit van partijen te kunnen beoordelen. Wij hanteren dan ook geen definitie, maar geven de belangrijkste doelstellingen van BIM aan: het testen van een digitaal prototype, gekoppelde consistente, eenduidige informatie, inzetbaar gedurende de looptijd van een project.’
Veelal worden BIM-hulpmiddelen nu nog ingezet voor optimalisaties van het eigen bedrijfsproces. Dit maakt dat klanten wel mooie plaatsjes zien, maar vaak nog niet de werkelijk toegevoegde waarde ervaren. ‘In de markt wordt BIM vooral gecommuniceerd als 3D, terwijl het juist een veel bredere houding tot het vak en informatiebeheer betekent’, legt Van der Ploeg uit. ‘Met deze extra laag zijn bedrijven vaak nog niet bezig. Ook opdrachtgevers zijn zich hier vaak nog niet voldoende van bewust. Dit blijkt ook uit de vraag van opdrachtgevers naar een BIM-advies zonder duidelijk de doelen en kwaliteitseisen aan het proces te beschrijven.’ Hij vindt het dan ook belangrijk dat de kwaliteitsimpuls die met BIM is te leveren, ook daadwerkelijk aan opdrachtgevers ten goede komt.
Tekst: Teus Molenaar
Fotografie: Industrie