September 2011
Draaideur laat ledverlichting branden
Een set supercondensatoren slaat de gegenereerde energie op.
Koninklijke Boon Edam, fabrikant van toegangssystemen, introduceerde enkele jaren geleden een opvallend product: een draaideur die stroom opwekt. De Noord-Hollandse producent was nuchter genoeg om te beseffen dat de innovatieve draaideur alleen zijn weg zou vinden naar een select clubje afnemers. Dat lijkt er dit jaar ook echt van te komen.
De draaideur die energie bespaart én genereert. Zo presenteerde Koninklijke Boon Edam de nrg+ Tourniket. Het is een draaideur die niet alleen fraai en futuristisch oogt, maar de eigenaar ook nog wat kan opleveren. De nrg+ Tourniket genereert energie als mensen er gebruik van maken. Niet erg veel, maar toch. ‘We hebben de draaideur ook niet ontwikkeld met het doel de eigenaar in staat te stellen energie aan het elektriciteitsnet te leveren,’ vertelt Henk Goede, bij Boon Edam verantwoordelijk voor de marketing in Nederland. ‘Maar met deze deur kunnen bedrijven wel laten zien dat ze energiebesparing en milieu serieus nemen. Dat betekent tegelijk dat een draaideur als deze in kleine aantallen wordt gemaakt, maar dat maakt het product voor ons niet minder interessant.’
De ‘human powered’ energieopwekkende generator is de draaideur al eens genoemd. Een draaideur is in beginsel al een energiebespaarder. Er is immers geen directe verbinding tussen binnen en buiten, zodat tocht wordt voorkomen en koude of warme lucht geen kans krijgt om het binnenklimaat te verstoren. De handbediende nrg+ Tourniket gaat een stapje verder. De deur is uitgerust met een speciale generator die in werking treedt als personen door de deur gaan. De generator controleert bovendien de draaisnelheid van de deur, zodat de veiligheid is gewaarborgd. Bij het eerste type dat Boon Edam in 2009 introduceerde, was het plafond van veiligheidsglas gemaakt. De bezoeker had daarmee een duidelijk zicht op de toegepaste techniek.
Een set supercondensatoren slaat de gegenereerde energie op en vormt een constante bron van energie om de energiezuinige ledverlichting in het plafond brandend te houden. In het geval dat de ledverlichting alle beschikbare energie heeft gebruikt, schakelt de hr-besturing over naar het 220 V-net van het gebouw zelf. Dit systeem garandeert dat de deur altijd duidelijk is verlicht, zelfs in het geval van beperkte doorstroom van personen.
Schaalverdeling
Een schaalverdeling met ledverlichting in de nrg+ Tourniket geeft een indicatie voor de hoeveelheid energie die wordt gegenereerd. Bezoekers kunnen een beetje spelen met de snelheid van de draaideur. Een normale of zelfs stevige binnenkomst zorgt voor een groene uitslag. Een langzaam ter been zijnde senior komt niet verder dan een rode score. Toch zal het de grootste draaideurcrimineel niet lukken om meteen maar voor een hele pot koffie aan energie op te wekken door als een idioot rondjes te gaan draaien. In dat geval zal hij er de tijd voor moeten nemen, want te snel draaien heeft geen zin. De weerstand van de draaideur neemt namelijk toe naarmate de deur sneller om zijn as draait.
Een andere indicator op de controle-unit geeft aan of de deurverlichting op de door de mens opgewekte energie of op het 220 V-net van het gebouw brandt. Op de nrg+ Tourniket zijn ‘human powered energy’-stickers aangebracht om passanten bewust te maken van het feit dat ze bijdragen aan de energiebesparing van het gebouw. De totale hoeveelheid energie die door de deur wordt opgeleverd, wordt steeds weergegeven op een groot scherm binnen in het gebouw. Boon Edam had met de introductie van de draaideur een wereldprimeur. De eerste klant werd Natuurcafé La Porte, de voormalige stationsrestauratie van station Driebergen/Zeist. Het natuurcafé is ontworpen door architectenbureau Rau uit Amsterdam, een bureau dat is gespecialiseerd in het ontwerp van ecologische en duurzame gebouwen. Het architectenbureau realiseerde het project in samenwerking met verschillende bedrijven die milieubewustzijn hoog in het vaandel hebben staan. Het energiezuinige concept van het natuurcafé bestaat uit vele duurzame technieken die bijdragen aan het centrale thema van energiebesparing, zoals wko, ledverlichting, wtw uit ventilatielucht, zonnecollectoren en dus ook de human powered energie-opwekkende draaideur. Het station verwerkt dagelijks 8.500 reizigers. Vooraf is door een energiecalculatie berekend dat de nrg+ Tourniket in deze specifieke situatie een besparing van rond de 4.600 kWh/a realiseert ten opzichte van conventionele schuifdeuren.
|
OpaI-donatie
Voor elke geplaatste nrg+ tourniket doneert Koninklijke Boon Edam een bijdrage aan het one Planet architecture Institute (oPai). Dit internationaal platform, opgericht door architect Thomas Rau, ontwikkelt concepten en producten en verbindt partijen uit de industrie, ingenieursbureaus, testinstituten enzovoort, om vraagstukken op te lossen op het gebied van duurzaamheid, energiebesparing, cradle-to-cradle, gezondheid en milieu. ’
|
Elektrische fietsen
Opmerkelijk is dat Boon Edam al enige tijd met het idee speelde een energieopwekkende draaideur te ontwikkelen. ‘Ik herinner me nog dat op onze R&D-afdeling een tijdlang elektrische fietsen hebben gestaan,’vertelt Goede. ‘Medewerkers hadden ze gedemonteerd om de techniek eens nader onder de loep te nemen. Pas toen architectenbureau Rau met hetzelfde idee kwam, hebben we het besluit genomen de deur ook daadwerkelijk in productie te nemen. De draaideur heeft een poosje nodig gehad om door te stoten. Maar dit jaar beginnen we aardige successen binnen te halen.’
Volgens Goede laat pakketbezorger TNT in het kantoor in Hoofdorp eveneens een energieopwekkende draaideur opnemen, de Hartstichting is een andere klant en het onlangs in gebruik genomen Airportpark Schiphol voor wachtende reizigers, heeft ook al een energieopwekkende draaideur. In het Airportpark zijn trouwens verschillende duurzame toepassingen te vinden. Reizigers kunnen plaats nemen op een van de fietsen waarmee energie wordt opgewekt om een mobiele telefoon op te laden. Daglicht wordt binnengebracht via lichtbuizen en glasvezelkabels. Waar mogelijk maakt het Airportpark gebruik van ledverlichting.
Inmiddels is de draaideur van Boon Edam wat meer basic geworden. De eerste deur was ontworpen om veel zicht op de techniek te bieden; dure magneten waren nog zichtbaar achter strakke glazen plafonds. De nieuwste generatie is functioneler; de techniek is dezelfde, maar het oogt allemaal wat bescheidener.
Tekst en fotografie: Mari van Lieshout