Hij wil zijn verhaal wel vertellen, als het maar niet te lang duurt. Want deze middag doet Edwin Walstra examen voor het Citocertificaat Bodemenergie BRL 6000-21. ‘Als je ergens over praat, moet je het ook kunnen waarmaken’, vindt Walstra. Met zijn installatietechniekbedrijven in Oosterwolde en Assen voorziet hij opdrachtgevers in heel Nederland van inspirerende, duurzame systemen. Zo is hij nu ook betrokken bij het Biosintrum, een van de groenste gebouwen van Europa. Gewoon in Friesland.
Eind 2018 opent in Oosterwolde het Biosintrum, een kenniscentrum op het gebied van biobased economy. Het gebouw krijgt een bijzondere Y-vorm, met drie vleugels die uitkomen op een atrium in het hart van het gebouw. Een vormgeving die optimaal gebruik maakt van het licht en de warmte van de zon. Het gebouw van duizend m² vloeroppervlak zit boordevol innovatieve systemen en toepassingen op het gebied van verwarmen, ventileren en isoleren om zo duurzaam mogelijk te functioneren. Partijen uit het onderwijs, bedrijfsleven en overheid gaan volop gebruikmaken van de congreszaal, kantoren, studieplekken, vergaderruimtes en het laboratorium. Het restaurant in het atrium wordt bevoorraad door een eigen groente- en kruidentuin van vijftienhonderd m², pal naast het gebouw gelegen. Het gebouw zelf bestaat voor tachtig procent uit biobased materialen. Denk aan vloeren van cacaoschillen en wandisolatie van oude spijkerbroeken. Het gebouw zit vol creatieve oplossingen; de installaties incluis. Walstra was actief betrokken bij het voortraject en zit voor de realisatie in het projectteam.
Hoe raak je bij zo’n project betrokken?
‘Wij hebben geen commerciële man in dienst die de acquisitie doet. Toen ik hoorde van de plannen, ben ik gewoon naar de gemeente toegestapt en heb gezegd dat ik mee wilde denken over de klimaatsystemen. Met onze kennis en ervaring van duurzame systemen zouden we echt een meerwaarde kunnen leveren voor dit bijzondere project. De gemeente zag dat ook zo. Samen met de andere partijen hebben we een mooi ontwerp neergelegd; alles honderd procent transparant. Uiteindelijk hebben ze ons gevraagd om deze plannen daadwerkelijk uit te voeren. Het is mooi om aan zo’n buitengewoon project mee te mogen werken.’
Wat hebben jullie bedacht voor het Biosintrum?
‘Ons klimaatsysteem is gebaseerd op het TripleAqua principe. Hiermee kan het Biosintrum straks ruimtes onafhankelijk van elkaar naar behoefte verwarmen en koelen; met wel vijftig procent minder energie. TripleAqua bestaat uit een compacte water-waterwarmtepomp die in de technische ruimte van het gebouw is opgesteld. Het kan met twee aanvoerleidingen koelen en verwarmen, zelfs tegelijk, en maakt gebruik van een natuurlijk koudemiddel. Het warmtepompsysteem is dubbel hermetisch uitgevoerd en de leidingen die de warmtepomp verlaten, bevatten alleen verwarmd of gekoeld water. Er komen dus geen koelvloeistoffen het gebouw binnen. Waar bij een 'gewone' verwarmingsinstallatie water met een temperatuur van 45 tot ruim 70°C door de leidingen stroomt, kan TripleAqua al met een temperatuur tussen de 28 en 36°C elke ruimte voldoende verwarmen. Voor koeling volstaat een lage watertemperatuur tussen de 12 en 18°C. Een heel duurzaam systeem dus.’
Met leidingwerk gemaakt van lisdoddebladeren?
‘Nee haha, het circulaire gedachtegoed komt in ons installatiewerk meer tot uiting in hergebruik van energie. Naast het energetisch unieke klimaatsysteem worden bijvoorbeeld ook pv-panelen geplaatst, integreren we domotica en hergebruiken we het regenwater voor de toiletten. Daarvoor installeren we binnenkort een decentrale afvalwaterzuivering van Afmitech. Het gaat om visie. En daarna moet je durven en doen. Het Biosintrum gaf ons een soort carte blanche. Natuurlijk heb je te maken met een budget, maar daarbinnen konden we ‘los’.’ Word je niet nerveus van zo’n project? Iedereen is natuurlijk heel kritisch. ‘Het Biosintrum draagt ook nog eens het Breeam Outstanding keurmerk. Natuurlijk vraagt dat het uiterste van je organisatie en je mensen. Maar weet je, op de een of andere manier hebben we vaker te maken met dit soort bijzondere projecten. De ontworpen installaties zijn dan ook niet helemaal nieuw, de onderdelen hebben zich eerder al in andere gebouwen bewezen. Zo waren we ruim anderhalf jaar geleden betrokken bij de nieuwbouw van ECOstyle. We verzorgden daar de klimaatsystemen in het kantoor van dit groene bedrijf. En nog daarvoor, in 2005, deden we onze eerste ervaringen op met een watergedragen warmtepompsysteem in het voormalige gemeentehuis van Ooststellingwerf. We ‘verzinnen’ dus niet zomaar iets. We geloven in onze ontwerpen. Maar dit is inderdaad de eerste keer dat we hoofdaannemer zijn voor alle installaties in zo’n duurzaam project. We hebben zelf veel specialisaties in huis en wat we niet kunnen, besteden we uit.’
Loopt alles volgens planning?
‘Ja. Onlangs zijn we begonnen met de installaties: de elektrotechniek, sanitaire techniek en de luchtkanalen. De opleveringsdatum van 1 december gaan we zeker halen. Dat komt onder meer door de goede onderlinge samenwerking en afstemming. Vanaf dag één waren we betrokken en zaten met de architect, aannemer en constructeur aan tafel. Tijdens die bijeenkomsten kon iedereen zijn eigen belangen en denkrichtingen uitspreken. Je kunt elkaar dan aanvullen en voorkomt daarmee dat je achteraf nog vragen moet stellen over elkaars keuzes. De bouwtekeningen lopen parallel aan de installatietekeningen en vice versa. Gelukkig zie je die werkwijze steeds vaker. Dat moet ook, want anders werkt zo’n project niet.’
Hebben jullie alleen maar ‘groene’ opdrachtgevers?
‘Ik probeer altijd duurzame installaties te maken. Dat betekent niet per se dat dat ook de klantvraag is. Maar ik adviseer daarin. En met de juiste toelichting kun je mensen overtuigen. Binnen de kantlijnen van elke opdracht ligt een duurzame oplossing, dat weet ik zeker. En juist dat is het mooie van mijn vak: die oplossing zien te vinden en te realiseren. Geluld wordt er genoeg; het is hoog tijd om woorden in daden om te zetten. En installaties moeten boven alles simpel en werkbaar zijn. Datgene wat je tekent, moet je kunnen maken. En als het werkt, dan volgen vanzelf nieuwe opdrachten en gaan je opdrachtgevers zelf ook duurzamer denken. Zien is geloven.’
Wat is jullie specialiteit?
‘Bananenrijpkamers! Gisteren nog kreeg mijn bedrijf Cooling Services Holland de opdracht om zeventien rijpkamers te bouwen voor United Fresh Service te Zwolle. En voor Bakker Barendrecht, een groothandel in groente en fruit, gaan we meewerken aan hun nieuwbouw, 30.000 m² aan gekoeld oppervlak; uiteraard zo duurzaam mogelijk. Nu gaan we dus speciale ruimtes ontwerpen waar fruit als bananen, mango’s en avocado’s opgeslagen worden. Het fruit moet in drie tot acht dagen rijpen, afhankelijk van de marktvraag. Via installaties die draaien met natuurlijke koudemiddelen als ammoniak en CO2 gaan we dit mogelijk maken. Reuze interessant. Maar net zo lief repareren we het sanitair in de gevangenis van Veenhuizen. En we hebben een vast team voor servicewerkzaamheden voor de zorgaanbieder Lentis te Zuidlaren. Die diversiteit maakt het leuk.’
Welke ontwikkelingen staan nog op stapel?
‘We willen ons nog meer specialismen eigen maken. Ik denk dan vooral aan een bredere oriëntatie in de regeltechniek en koeltechniek. Er is een transitie gaande van ‘w’ naar ‘e’ en wij gaan daarin mee. Ontwikkelingen stoppen niet, de kennisgaring gaat door. En dan komt er ook nog van alles op je pad. Zo werd ik onlangs benaderd door TCB uit Assen. Dat bedrijf heeft een prachtig product dat we verder gaan ontwikkelen: de 'MonoTec'. Deze afleverset voor de woningbouw bevat naast een geïntegreerde boiler een besturingsprint met eigen software. Je kunt het naast elke willekeurige warmtepomp plaatsen en voila: warm tapwater. We hebben een maand geleden de eerste geplaatst en het werkt als een trein. We bouwen er nu 120 voor een klant in Zwolle. Ik verwacht er veel van, het is een goede oplossing voor het ‘einde-gas’-verhaal en Nomwoningen. De cv eruit en MonoTec erin.’
Dat klinkt allemaal heel ambitieus.
‘De groei zit er wel in ja. Deden we vroeger vooral bijkeukens, nu bouwen we zonder problemen vrachtwagenwerkplaatsen. Van zeventien man personeel naar zestig medewerkers. Maar nogmaals, als je ontwerpt, moet je het ook kunnen bouwen. Dat vraagt om constante groei. Je hebt leiders en je hebt volgers; wij willen tot die eerste groep behoren. Een chique pand is daarvoor niet nodig. We hebben efficiënte kantoortjes en werkplaatsen op verschillende locaties. Vaak ook onder verschillende namen. Ik ben altijd huiverig om bedrijven die je overneemt een andere naam te geven. Daarmee zaai je alleen maar verwarring. Vandaar dat Installatiebedrijf Bakker en Installatiebedrijf Hofstra nog steeds zo heten. Nou vooruit, Koelgroep Doornbos hebben we omgedoopt naar Cooling Services Holland.’
Hoe houden jullie de ontwikkelingen bij?
‘Ik streef ernaar om iedere medewerker elk jaar iets te leren. Dat kan via een workshop, opleiding of cursus. Ieder op zijn of haar niveau. Dat geldt ook voor mijzelf. Samen met een collega verdiep ik me nu in bodemenergie. Dat is een belangrijke techniek die ik in m’n ontwerpen mee wil kunnen nemen. Voor de toekomst verwacht ik dat de basistechnieken - water en lucht - steeds belangrijker worden in het installatievak. Zeker in de woningbouw. We zullen steeds meer gaan werken met lagere vermogens die beter afgestemd zijn op de warmte- en koudevraag van het betreffende seizoen. Daardoor zijn we beter in staat het woon- en werkcomfort te bewaren. Daar draait het tenslotte om: op een zo duurzaam mogelijke manier de wensen van je klanten vervullen. En nu is het tijd voor mijn examen Bodemenergie.’
Tekst: Jojanneke Rodenburg Fotografie: Erikjan Koopmans