Juni 2017
‘Aanbestedingswet moet innovatie belonen’
De Taskforce Bouwagenda presenteerde eind maart De Bouwagenda aan het demissionaire kabinet. Vice-voorzitter Claudia Reiner van UNETO-VNI is een van de negen specialisten in de Taskforce, die wordt voorgezeten door Bernard Wientjes. Reiner en Wientjes zijn het volledig eens over het belangrijkste punt van de agenda: het aanbestedingsbeleid moet op de schop. Het belemmert innovatie die moet zorgen voor een productiviteitsstijging van 30 procent om de bouwopgave voor de komende dertien jaar te realiseren.
Bernard Wientjes (74) oogt allerminst als iemand die met een laatste klusje bezig is. Vol vuur vertelt hij over de Bouwcoalitie, een 'club' van vijftig organisaties die wordt geleid door een Taskforce, met Wientjes als voorzitter. Samen zijn zij verantwoordelijk voor de realisatie van De Bouwagenda. Enthousiast begroet hij Claudia Reiner als zij de Bouwcampus in Delft binnenstapt, het gebouw waar de Taskforce de komende vier jaar is gehuisvest. 'Claudia vertegenwoordigt een grote innovatieve achterban en heeft een belangrijke inbreng gehad bij de totstandkoming van De Bouwagenda', complimenteert hij de vice-voorzitter van UNETO-VNI.
'Ik ben tevreden', zegt ze met een vriendelijke lach, 'maar het allerbelangrijkste van De Bouwagenda is dat deze tot stand is gekomen in overleg met een grote en brede groep van organisaties.'
Wat is het belangrijkste dat is bereikt tot nu toe?
'Claudia zegt het eigenlijk al', zegt Wientjes. 'De inkt van de agenda die we op 28 maart presenteerden is nog nat. We staan nu voor de uitvoering, maar het is van historisch belang dat die is opgesteld door een hele brede, horizontale coalitie van vijftig partijen. Met vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, gemeenten, de vastgoedsector, belangenorganisaties van bouwers (Bouwend Nederland en de Aannemers-federatie) en installateurs (UNETO-VNI), kennisinstituten, architecten- en ingenieursbureaus, maar ook de Woonbond, de vakbond en de Vereniging Eigen Huis.
En alle partijen, van groot tot klein hebben op volstrekt gelijkwaardig niveau hun inbreng gehad. Maar het belangrijkste is dat de overheid ook aan tafel zit. Dat is een groot winstpunt, want anders kom je met een Taskforce tot goede ideeën en moet je vervolgens op audiëntie bij de overheid. Dat hoeft nu niet.'
De inmiddels demissionaire ministers van EZ, I&M en Wonen hebben Wientjes aangesteld voor een periode van vier jaar. Bang dat hij na het aantreden van een nieuw kabinet opnieuw moet beginnen is hij daarom 'beslist niet.' 'Alle politieke partijen zijn akkoord gegaan met het ondertekenen van het Klimaatakkoord van Parijs in 2015. We hebben ons als Nederland juridisch verbonden aan de doelstellingen van dat akkoord. De Bouwagenda is erop gericht die doelstellingen te bereiken. Ik heb dus totaal geen zorgen dat de agenda die we hebben opgesteld niet overgenomen wordt door het nieuwe kabinet.'
|
TASKFORCE BOUWAGENDA
De Taskforce Bouwagenda heeft twaalf leden die samen het Dagelijks Bestuur vormen dat maandelijks bijeenkomt om De Bouwagenda op te stellen en vervolgens te realiseren. Een Bouwcoalitie van vijftig vertegenwoordigers van organisaties uit de bouwsector komt drie keer per jaar bijeen om toe te zien op het werk van de Taskforce. Een vijfkoppig programmabureau ondersteunt de Taskforce en de Bouwcoalitie. Bernard Wientjes is voorzitter; Claudia Reiner is een van de negen specialisten in de twaalfkoppige Taskforce.
|
Worden installateurs wijzer van een Bouwagenda waaraan vijftig partijen hebben gesleuteld?
Reiner: 'In de agenda hebben we ambities gedefnieerd over energietransitie, grondstoffengebruik, klimaat en duurzaamheid, en over het toekomstbestendig maken van onze energie-infrastructuur. Maar ook over comfortabel en langer zelfstandig wonen en veiligheid. Allemaal thema's waar mijn achterban volop op kan inspringen. De lat is hoog gelegd, maar met innovatie kunnen we dat bereiken. En om innovatie te versnellen is samenwerking met alle betrokkenen in de bouwsector essentieel. Een belangrijke bijdrage in de Agenda is dat de installatiesector op het gebied van digitalisering al behoorlijk wat stappen heeft gezet. Daar steken we als branche inmiddels al tientallen jaren tijd en geld in. Dat heeft geresulteerd in instrumenten zoals ETIM, waarmee we een grote stap hebben gezet naar het werken in BIM. In de gebouwde omgeving wordt digitalisering essentieel; de installatiesector levert smart services en pakt daarmee een nieuwe rol als systemintegrator. Nu bouwen we met de aanpalende sectoren aan het Digitaal Stelsel Bouw en Installatie. Daarmee kunnen we een grote productiviteitsgroei realiseren.'
Productiviteitsgroei
'Daar zijn we heel blij mee', valt Wientjes haar bij. 'Ik was onlangs nog bij de netwerkbedrijven. Die zien zich voor een grote opgave gesteld de komende tien jaar. Als je nagaat dat tot 2050 jaarlijks 200.000 huizen en gebouwen moeten worden verduurzaamd en dat elk jaar 250.000 huizen van de totale woningvoorraad van het gas gehaald moeten worden, dan snap je dat we dat niet voor elkaar krijgen als we op dezelfde manier doorgaan als de laatste tien jaar toen de productiviteitsgroei precies nul was. We hebben een productiviteitsgroei nodig van 30 procent in de komende dertien jaar.'
Gezonde arbeidsmarkt
En daarmee zijn we er volgens Wientjes nog niet. Want daarbovenop gaan we volgens hem ook nog eens vijftigduizend mensen tekortkomen.
'Met dat bijltje hakken we in de installatiesector al enige jaren', reageert Reiner. Op De Bouwagenda hebben we daarom nadrukkelijk aangedrongen op aandacht voor human capital. Een gezonde arbeidsmarkt begint bij initieel onderwijs, maar ook post-initieel hebben we een behoorlijke uitdaging. Uit onderzoek is naar voren gekomen dat wij alleen al in de installatiesector tot 2020 ruim 80.000 werknemers moeten bijscholen. Dat is heel veel. Het is geen haalbare kaart al die mensen terug de schoolbanken in te krijgen. Je moet kijken hoe je mensen kunt belonen voor het lerend vermogen, voor hun eigen employablity, want ze hebben zelf uiteindelijk ook een verantwoordelijkheid. Er was lang geen leercultuur in de installatiesector. In samenwerking met Wij Techniek is het Europese programma Build-up skills ontwikkeld. Ik vind het grote winst dat we dat punt op de Agenda hebben gekregen voor de gehele bouwsector, en dat er misschien gebruik gemaakt kan worden van onze ervaringen hiermee. Maar', schakelt ze even terug in een lagere versnelling, 'voor de Taskforce gaat het niet om wat afzonderlijke partijen weten binnen te halen, het gaat er juist om een gemeenschappelijke agenda te formuleren waar we allemaal wijzer van worden. Zo vind ik het heel belangrijk dat de Taskforce aandringt op drastische institutionele wijzigingen.'
Institutionele wijzigingen?
'Ja, het is heel belangrijk voorwaarden te scheppen waarbinnen innovatie tot bloei kan komen. Daarvoor hebben we de overheid nodig. Het gaat dan om aanpassingen van wet- en regelgeving, aanscherping van het Bouwbesluit, het aanbestedingsbeleid, maar ook op het gebied van hervormingen in de cao's.
Allemaal zaken die belangrijk zijn om onze agenda te kunnen uitvoeren.'
'Het aanbestedingsbeleid is echt een kernpunt van De Bouwagenda', haakt Wientjes aan. 'Wij vinden het buitengewoon belangrijk dat we komen met voorstellen om het aanbestedingsbeleid te veranderen. Dat is nu vaak innovatieremmend. Het moet juist innovatiebevorderend worden.'
Legt u eens uit waar de schoen wringt?
'Aanbestedingen zijn nu heel erg prijsgedreven, en er wordt ook tot in detail voorgeschreven wat er moet gebeuren. Dat levert zeker niet altijd de beste oplossingen voor de langere termijn en ook niet de goedkoopste oplossingen. Goedkoop is vaak duurkoop. Het huidige beleid dwingt hoofdaannemers om onderaannemers tot het laatst uit te wringen, omdat ze zelf worden uitgewrongen. Onderaannemers moeten vanaf het begin mogen meedoen en -denken, dus al bij het ontwerp. Alle partijen in de bouwketen, ook architecten- en ingenieursbureaus moeten integraal werken aan een zo optimaal mogelijk project dat niet alleen prijstechnisch interessant is, maar ook energieneutraal en onderhoudsvriendelijk gedurende de levensduur en waarin materialen en grondstoffen worden verwerkt die duurzaam zijn.'
BIM
'Werken in BIM, waarmee wij in de installatiebranche al heel ver zijn, kan een belangrijke rol spelen om die ideale situatie zo snel mogelijk te creëren', vult Reiner aan op het betoog van Wientjes. 'Maar aanbestedingsregels zijn helaas niet zomaar even aangepast', geeft Wientjes aan. 'Het is wetgeving en die moet weer passen in de Europese wetgeving. Maar het uitgangspunt, of eigenlijk het doel is duidelijk: een nieuwe aanbestedingswet moet innovatie belonen. Als een installatiebedrijf een briljant idee heeft om iets echt op een andere manier te doen, dan moet daar ruimte voor zijn. Dat vind ik een van de belangrijkste dingen die we als Taskforce moeten gaan faciliteren. Dat er een cultuurverandering komt. Want innovatie komt juist vaak van kleine start-ups. Dat zie je in de industrie waar ik vroeger mijn geld verdiende en dat zie je ook in de bouwsector.'
Die agenda is er nu. Wie gaat ervoor zorgen dat die agenda ook wordt uitgevoerd?
'Dat gaan we als Taskforce gewoon zelf doen. We zijn voor vier jaar benoemd. Eerder gaan we niet weg.'
In die vier jaar moeten we de trein op de rails krijgen en die trein een grote duw geven om de doelstellingen in 2030 te bereiken. Daar praten we elke maand intensief over binnen de Taskforce, die dus in feite de eigen aanjager is. Een eerste voorbeeld is het gesprek dat we al voeren met de huursector. We moeten 2,5 miljoen huizen verduurzamen en willen tot een kant-en-klaar model komen hoe we dat gaan realiseren.
Dat moet worden getekend door alle betrokkenen. De vraag of er in de uitvoerende fase voor dat specifieke project een aanjager moet komen ligt nu nog open. Dat bekijken we stap voor stap en project voor project.'
Aanjagers
Bij de leden van UNETO-VNI ziet Reiner uiteraard een rol voor zichzelf weggelegd als aanjager van De Bouwagenda. 'Bijvoorbeeld via interviews als dit. Maar natuurlijk ook voor onze voorzitter Doekle Terpstra, directeur Erik van Engelen en de andere MT-leden die het verhaal en de belangen kennen en vooral: weten wat installatiebedrijven eruit kunnen halen in de vorm van omzet en winst.'
'Geen misverstand', steekt Wientjes zijn achtergrond als de oud-ondernemer en voormalig voorzitter van VNO-NCW niet onder stoelen of banken, 'De Bouwagenda is er niet om de sector dwars te zitten. Ondernemers moeten gewoon geld verdienen. Het is in het belang van iedereen dat ondernemingen winst maken, want dat kunnen ze investeren in innovatie en in productiviteitsverhoging.
Tekst: Paul Smorenburg
Fotografie: Eric de Vries