Juni 2010

Eerste ‘solar-combiketel’ in Aalsmeerse kinderboerderij

Met de Bosch Condens 6.000W solar Heating lanceerde de fabrikant 1 mei een systeem dat zijn energie in eerste instantie onttrekt aan een door de zon opgewarmde cv-zijdige boiler. Pas bij onvoldoende zon of langdurig gebruik valt de ketel voor de productie van warm tapwater en opwarming van het cv-water(combi) terug op gas als brandstof. Daardoor zou je het nieuwe systeem kunnen kenschetsen als een combi-combiketel. Kinderboerderij boerenvreugd in Aalsmeer beleefde half april de primeur.

De Bosch Condens 6.000W Solar Heating werd 1 mei gelanceerd. ‘Het is een hele mond vol’, geeft Peter Hommel – marketingmanager bij Bosch Thermotechniek – grif toe, maar de naam dekt wel de lading van de nieuwe, slimme ketel die vorige maand werd geïntroduceerd op de Nederlandse markt. Hommel is half april aanwezig als monteurs van Warmtetechnisch Buro De Niet samen met Peter Schuurmans, productspecialist bij Bosch, de ketel plus het bijbehorende 400 liter cv-buffervat en de drie zonnecollectoren installeren bij Kinderboerderij Boerenvreugd in Aalsmeer. ‘Condens betekent dat het een condenserende (dus hr-)ketel is’, legt hij uit. ‘6.000 is een typeaanduiding en de W staat voor wandbevestiging, of het Engelse wall. Solar heating slaat op het feit dat de ketel in eerste instantie zijn energie haalt uit een door collectoren opgewarmd cv-zijdig buffervat.’

Werkingsprincipe

Het werkingsprincipe is volgens Schuurman simpel, maar Bosch is naar eigen zeggen de eerste die erin slaagde een dergelijk combi-combisysteem succesvol te ontwikkelen. ‘Op het dak liggen drie zonnecollectoren die de erdoorheen stromende zonneboilervloeistof– een glycol-watermengsel – opwarmen tot soms wel 130 ºC. De aanvoer en retour van de zonnecollector gaan door het dak en zijn verbonden met een cv-zijdig buffervat van 400 liter dat wordt opgewarmd tot maximaal 90 ºC. Bij extreme zon zorgt de solarregeling van Bosch dat het water niet verder opwarmt dan deze 90 °C.

PROJECT
Opdrachtgever: Kinderboerderij Boerenvreugd, Aalsmeer
Installateur: Warmtetechnisch Buro De Niet, Aalsmeer
Combiketel: Bosch thermotechniek, Apeldoorn
Legservice zonnecollectoren: Kemaru, Didam

Pluspunten

Bij een warmtapwatervraag of cv-watervraag registreert een temperatuursensor de temperatuur van het water in de Bosch Condens 6.000W-ketel. Als deze te laag is voor warmtapwaterlevering op een of meer van de zes tappunten in de boerderij en de boilertemperatuur hoger is, stuurt het systeem een klep open waardoor het warme water in de cv-zijdige boiler via een warmtewisselaar de warmte overbrengt op het tapwater. Wanneer de keteltemperatuur hoger is dan die in de boiler, sluit de klep automatisch. Hetzelfde principe geldt voor de overdracht van warmte op het cv-water om de radiatoren in de twee ruimten in de kinderboerderij waarop de ketel is aangesloten op de gewenste temperatuur te houden. Als de temperatuur lager dan benodigd is voor tap- (65 ºC) of cv-water, springt de ketel bij omdat deze dan gewoon werkt als een normale combi cv-ketel.

Dat laatste is volgens Hommel ook een groot pluspunt van de nieuwe combinatie. ‘Mensen denken er wel vaak aan hun warmtelevering te vergroenen, maar hebben op het moment dat de oude ketel het begeeft even geen geld voor de collectoren. Als ze dan voor de Bosch Condens 6.000W kiezen, kunnen ze die extra investering uitstellen. Voorlopig stoken ze traditioneel op gas, maar de installatie is al wel voorbereid op de aansluiting van collectoren.’

Volgens Hommel levert de ketel een flinke besparing op de benodigde energie voor de opwarming van tap- en cv-water. ‘We hebben voorlopig becijferd dat circa 60 procent van het tapwater met de zonnecollectoren kan worden gerealiseerd en 20 procent minder gas hoeft te worden verstookt.’

Legionella

Warmtetechnisch Buro De Niet uit Aalsmeer is al sinds de opening van de kinderboerderij in 1993 huisinstallateur en sponsor van de stichting die de voorziening beheert. ‘De bestaande ketel was aan vervanging toe’, vertelt eigenaar John de Niet. ‘Wij hebben al jarenlang zeer goede banden en ervaringen met Bosch. Toen Peter Schuurman ons benaderde met de vraag of wij niet ergens in Nederland een leuke klus hadden waar Bosch een veldtest kon uitvoeren met de nieuwe combinatie, was de plek snel gevonden.’

Een belangrijk voordeel van het systeem vindt De Niet dat er geen legionella kan ontstaan. ‘Een tapwaterzijdig zonneboilersysteem warmt het water in het boilervat op’, legt hij uit. ‘Dat water wordt vervolgens gebruikt als consumentenwater. In dit cv-zijdige systeem wordt slechts de warmte van het boilerwater via een warmtewisselaar gebruikt om het warme tapwater te bereiden óf warm water voor de cv te leveren. Waar bij een waterzijdig systeem bij langere stilstand van het water in de boiler en bij bepaalde temperaturen legionella kan ontstaan, is dat bij de Bosch Condens uitgesloten.’

Waarom een veldtest?

De vraag is natuurlijk waarom een systeem, dat in Duitsland en ook België al enkele jaren op de markt is, eerst nog moet worden uitgetest. Hommel heeft het antwoord: ‘Natuurlijk weten we dat het systeem werkt. Er zijn al vrij nauwkeurige getallen bekend over het rendement en de besparing ten opzichte van andere systemen. Op de Duitse markt zijn de systemen echter wel veel groter. Daar zijn boilervaten van 750 of zelfs 1.000 liter vrij normaal. In Nederlandse situaties kun je die vaten niet met goed fatsoen kwijt, de ketel staat hier toch nog vaak op zolder. Als er al voldoende ruimte is, krijg je dat vat niet door het trapgat naar binnen of is het te zwaar voor de constructie. We verkopen het systeem hier daarom met kleinere boilervaten van 200 en 400 liter. Dat geeft echter toch weer net andere uitkomsten, bovendien willen we heel graag samen met een installateur ervaring opdoen. Alles wat we hier leren, gebruiken we om straks installateurs zo goed mogelijk te kunnen trainen op het gebied van aansluiting en onderhoud. En om de calculerende Nederlander – die toch altijd eerst wil weten wat de terugverdientijd is – over de streep te trekken, wil Bosch Thermotechniek in Nederland graag met eigen cijfers komen. Tevens gebruiken we de test om te kijken wat deze ketel doet voor het Energielabel en de EPC-waarde.’

De eigenaar van Buro De Niet vindt de kinderboerderij vooral een praktische plek. ‘Samen met Bosch helpen wij de kinderboerderij aan een mooie nieuwe ketel en in ruil daarvoor kunnen wij klanten hier uitnodigen. Dat is toch makkelijker dan bij mevrouw Jansen op zolder.’

Installatiegemak

Een grote plus van de combi-combiketel is dat hij heel simpel is aan te sluiten. Volgens De Niet is het een kwestie van plaatsen en de aanvoer- en retourleiding op de collector aansluiten. De elektronica in de ketel doet de rest. ‘Waar je wel goed op moet letten is isolatie van de aanvoer vanaf de collector. Die kan bloedheet worden, het is dus gevaarlijk als de consument daar met zijn handen aankomt.’ Hommel merkt wel dat installateurs vaak tegen het dakwerk opzien en daardoor afzien van de installatie van dergelijke solar-systemen. Die hindernis neemt de fabrikant weg door aan te bieden gebruik te maken van de diensten van Kemaru, een bedrijf dat voor Bosch de montage van collectoren op het dak verzorgt.

Kinderboerderij als proefproject

Cees Hageman, penningmeester van de kinderboerderij, was half april ook aandachtig toeschouwer bij de installatiepremière. ‘Door mijn beroep kende ik het systeem van warmwateropslag al, omdat dit wordt toegepast in de tuinbouw. Daar praat je echter wel over systemen van 20 m³. Ik had met onze huisinstallateur al eens vaker gefilosofeerd of zoiets niet ook op kleinere schaal mogelijk zou zijn. Ik ben daarom heel blij dat Bosch en De Niet de kinderboerderij hebben geselecteerd als proefproject.’

Overigens ligt er voor klanten die voor dit systeem kiezen een flinke subsidie te wachten, weet Hommel. ‘Die moet de klant wel zelf aanvragen. Op de website van Agentschap NL vind je de precieze bedragen, die voor drie collectoren kunnen oplopen tot wel 1.500 euro. Veel gemeentes hebben ook weer aparte potjes. Door subsidiestapeling wordt de aanschaf daardoor nog interessanter.’

Aanschafkosten

Dat neemt niet weg dat de aanschafkosten van de ketel nog steeds een stuk hoger liggen, geven Hommel en De Niet toe. De marketingmanager mikt voorlopig op een terugverdientijd van zeven tot tien jaar. De Niet is positiever. ‘Ik verwacht dat de gasprijs explosief kan gaan stijgen. En dan maken de groene voorlopers van nu, die zich niet blind staren op de (te) lange terugverdientijd, misschien wel veel eerder een lange neus naar diegenen die nu nog kiezen voor een gewone combiketel. Ik merk bij steeds meer klanten van mij dat de motivatie te investeren in duurzame installaties toeneemt.’

Ook Hommel merkt dat mensen bij nieuwbouw of verbouw steeds vaker bereid zijn rekening te houden met de grotere hoeveelheid ruimte die dergelijke installaties innemen. ‘Als je denkt vanuit de installatie en de besparing die deze je oplevert, is dat ook logisch. Hier in de gebouwtjes van de kinderboerderij hebben we nog te maken met een hogetemperatuurinstallatie. Maar het spreekt voor zich dat met een LTV-afgiftesysteem, zoals vloerverwarming, nog veel meer voordeel is te halen uit onze combi-combiketel dan de eerder becijferde 60 procent bij warmtapwaterbereiding en 20 procent voor het verwarmen van je huis.’

Tekst: Paul Smorenburg
Fotografie: Herbert Wiggerman