April 2016
IJzer op het dak
Met de verduurzaming van de woningmarkt komt er ongemerkt steeds meer 'ijzer' op het dak. Een luchtbehandelingsinstallatie, een lucht-waterwarmtepomp of pv-panelen helpen bij het comfortabel verduurzamen van huizen en gebouwen, maar bevatten wel metalen onderdelen. Voor al deze installaties geldt dat ze gevoeliger zijn voor blikseminslag. Vooral de elektrische onderdelen lopen extra risico op schade. Een goede installateur kijkt bij dit soort installatie ook direct naar de bliksembeveiliging.
Ricardo Ottema, technisch directeur van Transiënt, is dagelijks bezig met bliksembeveiliging, maar ziet in de praktijk dat nog niet iedereen zich bewust is van de gevaren van bliksem. 'Het aantal geregistreerde ontladingen varieert van honderdduizend tot driehonderdduizend per jaar. Hierdoor kan brand ontstaan, kunnen muren scheuren, maar kunnen ook elektrische en elektronische installaties worden ontregeld of stuk gaan. Nu is een blikseminslag niet te vermijden, maar de gevolgen ervan wel, door een bliksembeveiligingsinstallatie aan te leggen. Zo'n installatie bestaat in de basis uit opvangspitsen, vermazingen en afgaande leiders die de bliksemstromen door een aardingssysteem naar de aarde geleiden.'
Overspanningsbeveiliging
Ottema is actief lid van verschillende normcommissies waaronder de NEC 81, 'Norm voor bliksembeveiliging', en van de Vakgroep Bliksembeveiliging van UNETO-VNI: 'Het beveiligen van een object tegen blikseminslag is geen hogere wiskunde, maar je moet wel weten wat je doet. Bij de beveiliging van grotere panden met veel installaties op het dak kan het verstandig zijn de hulp van een expert in te roepen. Ook als een pand al is voorzien van een bliksembeveiligingsinstallatie en je wil bijvoorbeeld zonnepanelen of een airco op het dak plaatsen, is het verstandig de normen er nog even op na te slaan.'
De norm voor bliksembeveiliging, NEN-EN-IEC 62305, beschrijft onder andere de scheidingsafstand die een nieuwe installatie moet hebben ten opzichte van de bliksembeveiliging. 'Als een airco-unit te dicht bij een geleider staat, bestaat de kans dat er overslag plaatsvindt in het geval van een inslag. Dat is te voorkomen door voldoende afstand te houden. Bij apparaten met elektrische componenten is het bovendien verstandig – en soms zelfs vereist – een overspanningsbeveiliging aan te brengen op de binnenkomende bekabeling of de apparatuur zelf. En vergeet daarbij ook de potentiaalvereffening niet. Dit moet gebeuren via laag-impedantieleidingen. Zeker gebouwen met kritische apparatuur, zoals datacenters of ziekenhuizen met gevoelige componenten, moeten hier rekening mee houden.'
Wat Ottema ook nog wel eens ziet, is dat pv-installaties boven op de vermazing van een bliksembeveiligingsinstallatie worden geplaatst zonder dat er verdere maatregelen zijn genomen. 'Dat kan de werking van de installatie beperken, het restrisico verhogen, maar ook de pv-installatie schade aanbrengen. Blijf dus goed nadenken over de gevolgen voor de bliksembeveiliging, ook – of misschien wel: juist – bij renovaties of uitbreidingen.'
Tekst: David van Baarle
Fotografie: Industrie