Oktober 2011
Rubriek 710: ‘Medisch gebruikte ruimten’: geheel herzien
Bij de eerstvolgende wijziging van het bouwbesluit, bouwbesluit 2012, wordt de aanvulling A1: 2011 meegenomen. Deze aanvulling op NEN 1010: 2007 + C1: 2008 betreft de wijziging van Rubriek 710: Medisch gebruikte ruimten. De wijziging is zodanig dat is besloten om Rubriek 710 geheel te herzien.
De elektrische veiligheid van patiënten in medisch gebruikte ruimten moet worden gewaarborgd. Het vereiste veiligheidsniveau is afhankelijk van de behandeling en de eventueel toegepaste medisch elektrische apparatuur. Defecten in de elektrische installatie of elektrische toestellen kunnen tot gevolg hebben dat er een elektrische stroom door het menselijk lichaam vloeit. Een te hoge stroom is schadelijk voor het menselijk lichaam (figuur 1).
Het beperken van de stroom door het menselijk lichaam is vooral te realiseren door de aanraakspanning te beperken. Dit kan door:
- eisen te stellen aan het aardingssysteem,
- het toepassen van een MES-keten (medische beschermingstransformator),
- netspanningonderbreking.
In medisch gebruikte ruimten van klasse 2 en klasse 3 worden eisen gesteld aan het aardingssysteem om de aanraakspanning – en daarmee de stroom door het menselijk lichaam – te beperken.
Bepaling 710.414.2.1 in NEN 1010: 2007 + C1: 2008 geeft aan dat de aanraakspanning in medisch gebruikte ruimten van bij voorbeeld klasse 3 ten hoogste 10 mV mag zijn. Hierdoor mag de impedantie van de vereffeningleiding hoogstens 0,1 W zijn (bepaling 710.415.2.2). Om dit te realiseren moeten alle vreemde geleidende en vaste aanraakbare delen van de installatie geïsoleerd zijn opgesteld ten opzichte van de gebouwconstructie (bepaling 710.41C.1).
Door eisen te stellen aan het aardingssysteem wordt de aanraakspanning beperkt en daarmee ook de stroom door het lichaam tot een toelaatbare waarde.
|
NEN 1010: 2007 + C1: 2008 + A1:2011
Aanvulling A1: 2011 betreft onder andere rubriek 710, die geheel is herzien. Deze herziening is tot stand gekomen onder verantwoordelijkheid van Werkgroep 710, een onderdeel van NEC 64. Normalisatie is doorgaans een proces van consensus. Dit betekent niet dat alle betrokken partijen het met elkaar eens zijn, maar dat er geen verzet meer is tegen de voorgestelde tekst. Op Aanvulling A1: 2011 is inmiddels een correctieblad verschenen, voornamelijk redactioneel.
|
Aanvulling A1: 2011
NEN 1010: 2007 + C1: 2008 stond niet toe om medisch gebruikte ruimten van klasse 2 met een aardlekschakelaar te beveiligen. De achterliggende reden was dat in alle gevallen de continuïteit van de voeding moest zijn gewaarborgd. Dit geldt echter voor medische handelingen waarbij netspanningonderbreking door het aanspreken van de aardlekschakelaar tot een levensbedreigende situatie kan leiden. In medisch gebruikte ruimten van klasse 2 hebben echter ook medische handelingen plaats waarbij netspanningonderbreking niet tot een levensbedreigende situatie leidt. In NEN 3134 was klasse 2 daarom onderverdeeld in klasse S2-als (aardlekschakelaar) en klasse S2-S (S-keten). Deze onderverdeling was niet terug te vinden in NEN 1010: 2007 + C1: 2008, met als gevolg dat alle medisch gebruikte ruimten van klasse 2 moesten worden uitgevoerd met een MES-keten. Dat maakte de installatie aanzienlijk duurder.
In aanvulling A1 is dit hersteld. De aanpassing werkt door in meerdere bepalingen door de gehele rubriek. De wijziging, inclusief enkele kleine aanvullingen hebben geleid tot een geheel herziene rubriek 710.
In de herziene rubriek wordt de classificatie van medisch gebruikte ruimten stapsgewijs opgebouwd (tabel 1). De toepassing van klasse 1 is uitgebreid met medische handelingen waarbij sprake is van galvanisch contact inwendig tot in de lichaamsvloeistoffen. Let wel, het betreffen medische handelingen waarbij netspanningonderbreking niet leidt tot een levensbedreigende situatie. Deze medische handelingen ‘tot in de lichaamsvloeistoffen’ vereisen wel dat de aanraakspanning onder normale omstandigheden hoogstens 100 mV is (gelijk aan klasse 2). Het beperken van de aanraakspanning wordt gerealiseerd door extra eisen aan het aardingssyteem. De impedantie van vereffeningleidingen in medisch gebruikte ruimten van klasse 1 mag dan ook niet groter zijn dan 0,1 W.
De scheiding tussen medische handelingen waarbij netspanningonderbreking tot een levensbedreigende situatie kan leiden en medische handelingen waarbij netspanningonderbreking niet tot een levensbedreigende situatie leidt, ligt dus niet meer bij een medisch gebruikte ruimte van klasse 2, zoals bij nen 3134 het geval is, maar tussen klasse 1 en klasse 2. Het gevolg is dat medisch gebruikte ruimten van klasse 2 uitsluitend nog worden uitgevoerd met MES-ketens. Dit schept veel duidelijkheid. Dat is weliswaar in de huidige rubriek ook het geval, maar het aantal medisch gebruikte ruimten van klasse 2 wordt sterk gereduceerd omdat een groot aantal medische handelingen nu mag worden uitgevoerd in medisch gebruikte ruimten van klasse 1. Uiteraard kan er ook worden gekozen om medische handelingen waarbij netspanningonderbreking niet tot een levensbedreigende situatie leidt, te blijven uitvoeren in een medisch gebruikte ruimte van klasse 2.
Conclusie
De medisch gebruikte ruimte van klasse 1 kan weer worden toegepast, zoals de ruimte oorspronkelijk was bedoeld. Het aantal medisch gebruikte ruimten van klasse 1 zal toenemen, maar dit wordt ruimschoots gecompenseerd door de afname van het aantal medisch gebruikte ruimten van klasse 2.
Een aandachtspunt is dat een medisch gebruikte ruimte van klasse 1 nu in twee uitvoeringen kan voorkomen:
- Klasse 1, volgens NEN 1010: 2007 + C1: 2008 + A1: 2011,
- Klasse 1, volgens NEN 1010: 2007 + C1: 2008.
Als deze situatie zich voordoet, dan verdient het aanbeveling de bestaande ruimten klasse 1 te upgraden naar de nieuwe situatie.
Tekst en afbeeldingen: Gerard de Groot