december 2017
Schakel vroegtijdig netbeheerder in bij renovaties
Het is bij ingrijpende renovaties bijna onvermijdelijk dat de netbeheerder aanpassingen moet doen aan kabels en transformatorstations. Maar die zijn doorgaans minder snel uitgevoerd dan sommige renovaties. Paul Zwetsloot van De Stroomversnelling en Vincent Dekker van Alliander roepen de installatiebranche dan ook op om tijdig met de netbeheerder aan tafel te gaan zitten, zodat de maatschappij snel kan profiteren van de verduurzaming van het woonareaal.
Voor nieuwbouw lijken nul-op-de-meter-woningen min of meer de standaard geworden en ook de renovatie van oudere woningen wordt aangegrepen om het energieverbruik te reduceren. Met die duurzame renovaties ontstaan wel uitdagingen voor het lokale laag- en soms ook middenspanningsnet. Want waar huizen vooral stroom nodig hadden voor de voeding van koelkasten, wasmachines, verlichting en audio en videoapparaten, gebruiken ze in de nieuwe situatie ook stroom voor de opwekking van warmte, zeker als men besluit de gasleiding af te sluiten. Tel daarbij op dat de huizen vaak ook stroom gaan produceren via pv-panelen, dus bidirectioneel transport, en het mag duidelijk zijn dat de elektrische infrastructuur flink meer te verduren krijgt.
Oudere wijken
‘We zien een stijgende lijn in het tempo van verduurzaming’, zegt Paul Zwetsloot van De Stroomversnelling. ‘De maatschappelijke opdracht om CO2-emissies terug te dringen wordt serieus genomen en het aantal initiatieven om ook de bestaande woningbouw te verduurzamen is indrukwekkend. Voor die laatste groep is de uitdaging voor de netbeheerder net wat groter, omdat in die oudere wijken al een energie-infrastructuur ligt. En die is negen van de tien keer niet afdoende voor de nieuwe eisen. Vooral de gelijktijdigheid in stroomopwekking en gebruik is een beperkende factor.’
‘Tot voor kort was een 1-fase aansluiting de standaard voor de meeste huishoudens, terwijl huizen van nu vaak een 3-fase aansluiting nodig hebben. Maar als alle warmtepompen op dezelfde wijze aan het net worden aangesloten, kan er alsnog overbelasting ontstaan en daarmee een stroomstoring. Ook pv-panelen zijn typische aansluitingen die kampen met gelijktijdigheid. Dankzij de salderingsregeling mogen huishoudens overtollige energie terugleveren aan het net. In de praktijk betekent dat als de zon schijnt, er ineens enorme pieken ontstaan, die eveneens tot vervelende situaties kunnen leiden. Simpel overleg vooraf met de netbeheerder kan heel wat ellende besparen door in elk geval niet alle systemen op dezelfde wijze aan te sluiten. En ondersteunende systemen, zoals legionellapreventie, zou je ook zo kunnen inrichten dat ze niet allemaal tegelijkertijd draaien. Zo voorkom je stroompieken en hoef je het net niet zwaar over te dimensioneren.’
‘Netbeheerders hebben zo’n achttien weken nodig om de netmodernisering aan te vragen, te plannen en uit te voeren’
Snel overleg
De netbeheerders willen dus graag zo snel mogelijk overleg, liefst al bij de planningsfase van een renovatieproject. ‘Het aanpassen van een elektrische infrastructuur kost tijd’, stelt Vincent Dekker van Alliander. ‘Zeker als moet worden gegraven of als er een nieuw transformatorstation moet worden gebouwd, zijn er vergunningen nodig. Sommige aannemers kunnen een woning in een week aanpassen, terwijl netbeheerders meestal zo’n achttien weken nodig hebben om de netmodernisering aan te vragen, te plannen en uit te voeren. Hoe eerder ze dus weten dat ze een vergunningsaanvraag moeten indienen, hoe beter. Zodra 70 procent van de bewoners instemt met de aanpassingen aan de woningen, zouden wij graag al aan tafel gaan met de aannemer of installateur. Wij kunnen dan mensen vrijmaken om de klus te klaren.’
‘Ook het verzamelen van data en het ontwerpen van het nieuwe net kunnen we beter zo snel mogelijk starten. Vaak gaat het om wijken die in de jaren vijftig, zestig of zeventig van de vorige eeuw zijn gebouwd en informatie over die netten is niet altijd eenvoudig te krijgen. Bovendien willen we ook berekeningen kunnen maken over de groei in de wijk of bijvoorbeeld het verwachte aantal elektrische auto’s. Als we dan toch een net moderniseren, kunnen we beter gelijk rekening houden met toekomstige ontwikkelingen. Door van tevoren mee te denken over de inrichting van het energiesysteem, voorkom je ook onnodige maatschappelijke kosten.’
‘Zonnepanelen kunnen heel hoge piekspanningen opwekken, maar die pieken zijn vaak wel van korte duur. Als je aan de aanbodkant een transformator inplant die de spanning regelt, voorkom je dat het net extra zwaar moet worden aangelegd. Hetzelfde geldt voor lokale opslag, ook daar zijn slimme oplossingen mogelijk die goedkoper kunnen uitvallen dan een dikke kabel trekken. Natuurlijk zijn we als netbeheerder verplicht huishoudens aan te sluiten, maar de rekening belandt uiteindelijk bij de eindgebruiker. Het is dus in ons aller belang om de gelijktijdige piekbelasting – en daarmee de kosten – zo laag mogelijk te houden.’
Tekst: David van Baarle
Fotografie: Arno Massee, Industrie