April 2011
Vooral focus op energiebesparing in bestaande bouw
De Remeha Tzerra was de 'talk of the town' tijdens ISH 2011
Als de grootste installatiebeurs van Europa, de ISH in Frankfurt, één duidelijke boodschap had, dan is het wel dat installateurs naar bestaande bouw moeten kijken. De ketels en installatieconcepten die voorheen wat achterin de stands hingen, stonden nu prominent vooraan. Heel veel, zo niet alles, draaide om ketelvervanging en concepten die de bestaande bouw energiezuinig maken. De industrie toonde daarmee zijn realistische kant en het besef dat de omzet de komende jaren vooral daar vandaan komt. Maar was dat niet altijd al het geval?
Compleet nieuwe installatieconcepten of energieopwekkers waren in Frankfurt niet of nauwelijks te vinden. Wie ISH 2011 bezocht om te weten of de installatiesector nieuwe richtingen inslaat, had deze editie wel kunnen overslaan. De toekomstconcepten waren hetzelfde als op de beurs van 2009: micro-wkk, warmtepompconcepten, zonthermische systemen, energieopslag en optimale installatieconcepten voor zeer luchtdichte woningen. Wel zijn deze toekomstconcepten een stuk dichter naar het stadium van marktintroductie verschoven, met de eVita – de micro-wkk-ketel van Remeha – als meest exemplarische voorbeeld. Desondanks was de eVita niet de opvallendste verschijning in de Remeha-stand, die rol was weggelegd voor de Tzerra, een nieuwe combiketel. Topman Jan van Banning van het moederconcern BDR Thermea vertelde dat de Tzerra in eerste instantie voor de Nederlandse markt is ontwikkeld, maar dat het toestel ook op andere Europese markten goede kansen heeft. Wellicht niet in Duitsland, waar een hr-ketel nog altijd ‘groot en indrukwekkend’ moet zijn, maar wel in Engeland, Frankrijk of Zuid-Europese landen. BDR Thermea is na de overname van Baxi uitgegroeid tot de op twee na grootste fabrikant van ketels en andere energieopwekkers, en is naar eigen zeggen de enige, echte Europese onderneming in deze branche voor wie de Duitse markt geen dominante rol speelt.
De nieuwe XL-serie van Atag bestaat uit drie verschillende solotoestellen voor cascade-opstellingen.
Actief kannibalisme
De Tzerra is ontwikkeld voor projectmatige woningbouw en als vervangingstoestel voor de service- en onderhoudsbedrijven. ‘We zien dat servicebedrijven in steeds kortere tijd storingen moeten oplossen of ketels moeten vervangen. De Tzerra is gegarandeerd binnen een half uur gerepareerd en ook de installatie is door slechts een persoon razendsnel uit te voeren. En dat tegen een prijs die onverslaanbaar wordt’, zegt Arthur van Schayk, directeur van Remeha. Het toestel weegt slechts 15 kg en is, inclusief de mantel, uit slechts zeven componenten opgebouwd. Alle onderdelen zijn met clips bevestigd, er komt geen schroevendraaier aan te pas. Bij een storing kan een monteur eenvoudig een van de zeven onderdelen in de ketel verwijderen en een nieuwe ervoor in de plaats klikken, en de ketel draait weer.
‘In het najaar brengen we de eerste ketels in een beperkt aantal op de Nederlandse markt. Dit gebeurt gecontroleerd, omdat zowel de installateurs als de groothandel met dit toestel een leercurve moet doormaken. Wij gaan ervan uit dat we dan vanaf 2012 een cw3- en cw4-toestel grootschalig kunnen introduceren. Later zal er ook een cw5-versie verschijnen’, aldus Van Schayk. De directeur is niet bang dat het toestel ‘kannibaliseert’ op de al bestaande, kleine ketels van Remeha. ‘Ik ben voor actief kannibalisme. Toen we met onze cascadeopstellingen kwamen, deden we dat ook op onze grote ketels. Nu zijn we verreweg marktleider op het gebied van cascadeopstellingen.’
De kunststof, zwarte cover zal voor mensen wel even wennen zijn, zo geeft Van Schayk toe, maar uit consumentenpanels komt naar voren dat consumenten daar geen problemen mee hebben. En voor markten of voor installateurs die het wel een bezwaar vinden, komt er een witte cover beschikbaar.
Baxi gaat de Gamma 1.0, het cv-toestel op basis van waterstof, dit jaar in grotere aantallen produceren en vermarkten.
Cascadeketels bij Atag
Bij Atag was eveneens een gloednieuwe ketelserie te vinden: de XL-serie die in drie uitvoeringen in de tweede helft van dit jaar op de markt verschijnt. De ketel, een solotoestel, is speciaal ontwikkeld om in het segment van cascadeopstellingen een vuist te kunnen maken. In het assortiment van Atag ontbrak dit type ketel, zo vertelde Rob Maassen, productmanager bij Atag. ‘Met de XL70, XL105 en XL140 bieden we de markt drie toestellen met vermogens van 68, 104 en 136 kW. Wij leveren de toestellen in een volledig voorgemonteerde cascadeopstelling. De ketels zijn wat groter dan die van collega’s, maar dat komt vooral doordat wij ervoor kiezen ook de pompen en de cascademanager in het toestel in te bouwen. Met deze toestellen bieden we voor zowel nieuwbouw als renovatie van 70 kW – 1,1 MW totaaloplossingen met een volledig geïntegreerde en modulair opgebouwde cascadeopstelling. Installatiegemak via plug&play, een laag energiegebruik en de laagste ‘total cost of ownership’ stonden bij de ontwikkeling centraal’, aldus Maassen. Meulink & Grol lanceerde EcoFlo, een warmtewisselaar die uit de rookgassen boven de hr-combiketel extra warmte terugwint. De unit wordt boven een bestaande of nieuwe hr-combiketel geplaatst en verhoogt daarmee het rendement op warm tapwater ‘zeer sterk’, aldus Jeroen Schuijer, productmanager. ‘We gaan de EcoFlo dit jaar eerst in Engeland op de markt brengen en iets later ook in Nederland en andere Europese landen. We zijn nu met Gastec het effect op de EPC-berekening in kaart aan het brengen. Maar we kunnen nu al wel zeggen dat de EcoFlo op tapwater voor een rendementsverbetering van zo’n 30 procent zorgt.’ M&G levert de units onder eigen naam, maar ook aan ketelfabrikanten die het product onder hun naam willen vermarkten.
Hybride warmtepompsystemen
In de bestaande bouw zal ketelvervanging steeds vaker worden aangegrepen om ook energetische verbeteringen aan te brengen. Als het aan de fabrikanten ligt, spelen lucht-waterwarmtepompen, hybride wp-systemen en zonneboilersystemen daarin een belangrijke rol. Het waren deze systemen die prominent en vooraan in de grote stands te zien waren. Bij Buderus en Junkers, zusterbedrijven van Nefit en Bosch, was hiervoor veel aandacht. Deze bedrijven toonden een voor hen nieuwe hybride warmtepomp, waarbij een buitenunit warmte uit de buitenlucht haalt en in combinatie met een hydraulische unit en een bestaande of nieuwe cv-ketel de ruimteverwarming en tapwater verzorgen. In Nederland zijn deze concepten via onder meer Techneco en AWB al wat langer beschikbaar, maar bij de Duitse en internationale bezoekers trok het concept van deze twee fabrikanten aardig wat belangstelling.
Ook zonneboilerconcepten zijn in opkomst. Thermische zonne-energie is nu echt een rendabele optie in renovatieprojecten, en dat werd prominent in de stands getoond. Buderus, en met deze leverancier nog enkele andere fabrikanten, had ook veel aandacht voor Passiefhuisconcepten. Zeer kleine hr-ketels of warmtepompconcepten in combinatie met gebalanceerde ventilatie kunnen in dergelijke woningen de totale warmtevoorziening verzorgen.
Werken aan wkk-techniek
Vaillant greep de internationale vakbeurs aan om zijn warmtekrachtsystemen in de spotlichten te zetten. Daarbij ging het vooral om ecoPower 1.0, die dit jaar nog zijn marktintroductie beleeft. Het is een combinatie van een gasmotor van Honda met een hydraulische cv-unit die samen in een enkel systeem 1 kW elektriciteit en 2.5 kW warmte opwekken. Voor de Nederlandse markt lijkt dit niet meteen een geschikt systeem, ook gezien de concurrentie van compacte toestellen als die van Remeha, Baxi, Ariston en Whispergen. Dus werkt Vaillant intensief verder aan zijn wandhangende micro-wkk, die zich nu nog in de pilotfase van bevindt. Datzelfde geldt overigens ook voor de hre-ketels van het Bosch-concern en van Viessmann.
Vaillant liet ook twee mini-wkk-toestellen voor hotels en appartementengebouwen zien, de zogenoemde ecoPower 3.0 en 4.7. Waarbij de laatstgenoemde ook als oplaadstation voor elektrische auto’s werd bestempeld. Natuurlijk is een groot buffervat daarbij onont- beerlijk, om de opgewekte warmte nuttig te kunnen gebruiken. Kortom, het zijn systemen die nogal wat plek innemen in de technische ruimte.
Ook SenerTec, tegenwoordig zusterbedrijf van Remeha, had een wkk-innovatie in de stand. Dit bedrijf toonde de Dachs Stirling se, een geïntegreerd micro-wkk-toestel met gasbrander en een groot boilervat van 530 liter. De stirling in dit toestel heeft een elektrisch vermogen van 1 kW en een thermisch vermogen van 3 – 6 kW, de gasbrander zorgt voor een maximale aanvulling van 18 kW. Vooral op de Duitse markt, waar geen angst bestaat voor een wat groter boilervat, wordt dit toestel veel kansen toegedicht.
Waterstof komt naar de markt
Baxi, een ander zusterbedrijf van Remeha, gebruikte de beurs om de marktintroductie van het waterstoftoestel Gamma 1.0 publiekelijk te maken. Het toestel is nu rijp om in grotere aantallen zijn weg naar klanten te vinden. Later dit jaar zal er ook in Nederland meer nieuws rondom deze ontwikkeling zijn te melden. Dit modulerende toestel heeft een elektrisch opwekvermogen van 1 kW bij een thermisch opwekvermogen van slechts 1,7 kW, er zit dus een geïntegreerde hr-ketel in het toestel dat tot maximaal 20 kW kan bijverwarmen. De benodigde waterstof wordt uit aardgas gewonnen. Volgens Baxi heeft dit toestel het hoogste, totale opwekrendement van alle micro-wkk-toestellen die op dit moment in de markt verkrijgbaar zijn.
Ook bij de relatief kleine, Duitse marktspeler Bruns Heiztechnik – normaal een toeleverancier voor andere fabrikanten – was een nieuw brandstofceltoestel te zien. In tegenstelling tot het toestel van Baxi had dit prototype, want dat was het nog wel, een elektrisch opwekvermogen van 2 kW en een thermisch vermogen van maximaal 1 kW. De ingebouwde hr-ketel kan tot 22,8 kW bijverwarmen. Het apparaat werkt volgens het principe van omgekeerde osmose en beschikt over een besturing van Honeywell. Veel meer informatie wilden de bouwers nog niet loslaten.
Fraaie zonneboilers
Hoewel het aantal duurzame installaties en aanbieders daarvan dit jaar wat lager was – in elk geval minder prominent dan voorheen – zijn ze onmisbaar geworden. Zonneboilers winnen in zowel nieuwbouw als bestaande bouw snel aan populariteit. Het helpt daarbij enorm dat het design de mensen steeds meer aanspreekt. Schüco is al jaren een koploper op dit gebied. Ook deze editie van de ish pakte het bedrijf groots uit met nieuwe pv- en zonthermische concepten. Daarbij ligt de nadruk niet alleen bij fraaie vormgeving, maar ook intelligente regelingen om de energiestromen zo efficiënt mogelijk te maken.
Tekst: Rob van Mil
Fotografie: Industrie