Steeds meer een-twee-drietjes

'We gaan steeds meer toe naar een-twee-drietjes: de zonneboiler voor warm tapwater en ondersteuning van de ruimteverwarming, de warmtepomp die puur geschikt is voor lt-verwarming en al dan niet een cv-ketel erbij om de grote vraag op te pakken als dat nodig is', constateert Robbert van Diemen van HRsolar, fabrikant van zonneboilersystemen. Het bedrijf levert zelf geen combinatie-oplossingen, maar de zonneboilersystemen worden geïntegreerd in totaalconcepten van bijvoorbeeld Techneco en Atag.

De nieuwste zonnegascombi van HRsolar voor tapwater en ruimteverwarming heet Smart. Het bijzondere is dat deze geschikt is voor zowel lt- als ht-verwarmings- circuits. Van Diemen: 'Vroeger adviseerden we een zonnegascombi voor tapwater en ruimteverwarming alleen bij lt-systemen toe te passen. Bij ht-verwarming was het rendement te laag. Dit systeem functioneert ook bij ht-verwarmingssystemen uitstekend. Er is extra intelligentie toegevoegd, waardoor het systeem zelf bepaalt zelf wanneer het interessant is om de opgeslagen warmte van de zon in het boilervat te benutten voor de verwarming van de woning. Het systeem werkt samen met of onafhankelijk van de naverwarming. Zo zorgt dit systeem dus voor betere afstemming van vraag voor het opwarmen van tap- en cv-water. Mathieu Knaven van Remeha: 'De Solar Plus-lijn is vooral bedoeld voor situaties waarin de bestaande cv-ketel nog goed werkt, maar er wel een verduurzamingsslag en opwekking en is het rendement op ruimtever- warming en het complete zonneboilersysteem tot 20 procent hoger.'

Combi met gasketel meest ideaal

Alle fabrikanten hebben inmiddels wel een systeemoplossing in hun portfolio. Een combinatie van een cv-ketel of warmtepomp met een zonneboilersysteem en alle componenten en regelingen die daar bij horen. Atag zet in al die combi's de cv-ketel in, zoals in het Low Energy Concept (Alec) en het Q-Solar-systeem. 'Voor nu is de combinatie met gasketels nog ideaal. De gasinfrastructuur is er al, daar zijn geen investeringen voor nodig. Bij vervanging van de oude cv-ketel is het een prima moment om voor extra energiebesparing, en dus voor een combi met een zonneboiler te gaan. Maar ook bij de nieuwbouw is het een interessante keuze, omdat deze oplossingen een gunstige EPC opleveren. Vanwege de ISDE-subsidieregeling zijn de combi's een concurrerend alternatief geworden voor andere duurzame energietechnieken', zegt Jan-Henk van der Wijk van Atag Verwarming.

Energie bufferen

Remeha introduceerde onlangs de TzerraSOL, een kant-en-klaar totaalpakket van een cv-ketel en een zonneboilercombi. Daarnaast komt de fabrikant met de Solar Plus-lijn, een samengestelde zonneboiler- combinatie die met elke cv-ketel kan samenwerken voor het opwarmen van tap- en cv-water. Mathieu Knaven van Remeha: 'De Solar Plus-lijn is vooral bedoeld voor situaties waarin de bestaande cv-ketel nog goed werkt, maar er wel een verduurzamingsslag gewenst is. De TzerraSOL is een geïntegreerde oplos- sing. Het levert A+- en A++-labels op voor cv- en A+++ voor warm tapwater. De kleinste tank in dat pakket is 390 liter, want als je verwarmingsondersteuning wilt, moet je wel meer energie kunnen bufferen. Er is dus wel wat installatieruimte voor nodig, de oplossing zal dan ook vooral in nieuwbouw worden toegepast.'

In bestaande woningen met radiatoren biedt aanvulling met de nieuwe ClimateBooster uitkomst. Deze 'click-on'-ventilator wordt onder de radiator geplaatst en zorgt voor een efficiënte verplaatsing van de warme lucht, zodat de aanvoer met lagere temperaturen toe kan. Daardoor is nog eens 5 – 10 procent energie te besparen op ht-systemen.

Warmtepompcombi vooral voor nieuwbouw

Weinig leveranciers hebben al een kant-en-klare systeemoplossing van een zonneboiler en een warmtepomp voor zowel warm tapwater als ruimteverwarming. Wel zijn ze vaak op maat aan elkaar te knopen.

Deze combinaties komen het best tot hun recht in de nieuwbouw. Ten eerste omdat de ruimte daar nog vrij te benutten is en de EPC-eisen strenger zijn. Maar ook omdat in de nieuwbouw vloerverwarming bijna standaard wordt meegenomen. Vooral grondgebonden warmtepompen zijn makkelijker toepasbaar bij nieuwbouw dan in bestaande woningen of gebouwen. Tjerk Christenhusz van Nefit-Bosch: 'De vraag naar combinaties met warmtepompen neemt duidelijk toe. We verwachten dan ook veel van onze nieuwe EnviLine-warmtepompserie. En dan vooral de TowerSolar-variant met geïntegreerd 190-litervat, die in combinatie met zowel zonnecollectoren als pv-panelen kan functioneren. De intelligente regeling in deze warmtepomp zorgt ervoor dat de zonne-energie optimaal wordt benut.'

Bij totaaloplossingen met grondgebonden warmtepompen is het overschot aan warmte in de zomer te gebruiken om de bron in de bodem iets warmer weg te zetten voor het najaar en de winter. Het is een goed voorbeeld van de voordelen van de integratie van zonnecollectoren en warmtepompen.

Zelf mixen en matchen

Systeemoplossingen bieden gemak. Maar mixen en matchen blijft natuurlijk ook een mogelijkheid. Vooral de installateur met veel kennis en ervaring kan op die manier eigen combinaties samenstellen. Toch hebben systeemoplossingen van een enkele leverancier een aantal belangrijke voordelen, geeft Christenhusz aan. 'Bij onze systeemoplossingen hebben we al van alles getest, berekend en uitgezocht. Als een installateur losse componenten van verschillende fabrikanten gebruikt, zal niemand hem kunnen vertellen hoe de combinatie daarvan functioneert.'

Remeha denkt er hetzelfde over. 'Daarnaast,' zo vult Knaven aan, 'zijn bij een totaaloplossing alle onderdelen optimaal op elkaar afgestemd en zijn de regelingen gericht op de hoogste opbrengst. Dat is belangrijk voor de ISDE-subsidie. Het subsidiebedrag hangt namelijk af van de energetische output.'

De meeste fabrikanten zien de installateur als grootste gevaar in de uitrol van systeemoplossingen. Ze zien het technische kennisniveau bij de uitvoerders steeds verder afnemen. Knaven: 'Door de systemen zo veel mogelijk kant-en-klaar, ingeregeld en voorzien van alle appendages en componenten te leveren, hopen we problemen in de markt zo veel mogelijk uit te sluiten.'

Utiliteit: specifieke markt

Voor de utiliteit zijn systeemoplossingen met de zon als hulpbron net zo interessant. Er zijn alleen grotere voorraadvaten nodig, grotere pompen, meer collectoren en andere regelingen. Remeha heeft er onlangs een nieuwe lijn voor geïntroduceerd: Solar Pro. Ook hier ligt de nadruk op warm tapwater, maar met wat aanpassingen in de regeltechniek en de terugslagkleppen en kan de zon ook de ruimtes helpen verwarmen.

Ook Nefit-Bosch biedt grote systemen tot vijftig collectoren voor de utiliteit. De klantvraag is hier zo specifiek dat er alleen maatwerk wordt geleverd. Het bedrijf biedt aparte tools voor het bepalen van de systeemopbouw en is nauw betrokken bij de ingebruikname van de installaties.

Slimme regelingen

Valt er nog meer uit de zon te halen de komende tijd? Fabrikanten voorzien geen aardverschuivingen op dat vlak. Het rendement van boilers, ketels en warmtepompen wordt stapsgewijs wel iets beter, maar vooral bij ruimteverwarming valt er geen wereld meer te winnen. Ze verwachten meer van slimme regelingen die de beschikbare energie op de juiste momenten beter weten te benutten. En vooral van een betere benutting van de verschillende onderdelen binnen een systeemoplossing. Van Diemen van HRsolar: 'Met warmtepompfabrikanten onderzoeken we bijvoorbeeld de mogelijkheid om de retour van de collectoren te gaan hergebruiken als bron van een lucht-waterwarmtepomp. Dit verhoogt zowel de COP van de warmtepomp als het rendement van het zonnewarmtesysteem.'

Tekst: Astrid Zoumpoulis-Verbraeken
Fotografie: Industrie