Juni 2024
‘Prefab op millimeter nauwkeurig met Bim’
Aalbers haalt het beste uit prefabricage
In een tijd waarin politieke beloftes voor snellere woningbouw de druk op installateurs verhogen, zoekt Aalbers Installatietechniek actief naar oplossingen om de efficiëntie en kostenbeheersing te verbeteren. Commercieel directeur Henk Meijer legt uit hoe prefab in combinatie met Bim niet alleen de bouwsnelheid verhoogt, maar ook de nauwkeurigheid en duurzaamheid verbetert.
Een tendens die Henk Meijer al geruime tijd ziet, is dat politieke maatregelen om de vaart in de woningbouw te houden, er uiteindelijk op neerkomen dat vooral de partijen op de bouwplaats extra onder druk komen te staan. ‘Zoals actielijn 2 ‘Sneller van initiatief naar realisatie’, uit het programma Woningbouw' geeft Meijer als voorbeeld. ‘Vol goede bedoelingen over meer, beter en sneller’, zegt de commercieel directeur van Aalbers Installatietechniek, ‘maar de bouwplanning wordt steeds meer ingekort, dus wij krijgen steeds minder tijd om leidingwerk op de vloer te maken. Het moet vaak in slechts twee tot drie dagen per woning klaar zijn. Bovendien is het bouwen al heel duur, en op traditionele wijze sneller bouwen – dus meer handen ter plaatse - maakt het alleen maar nog duurder.’
Exacte kostprijs
De hofleverancier uit Nieuw-Buinen is om die reden al jaren geleden begonnen met in eigen huis prefab en modulair ontwerpen en installeren. Qua sanitaire techniek omvat dat prefab waterleidingen en afvoeren voor seriematige betoncascosystemen in de woningbouw. Vanuit het Bim-ontwerp worden wanduitslagen gemaakt, waarna vervolgens prefab leidingen worden geproduceerd. Waterleidingen en afvoeren in bijvoorbeeld de badkamer worden hierbij prefab aangeleverd, inclusief alle koppelingen en verbindingen. Hetzelfde geldt voor de ventilatiesystemen waarbij vanuit het Bim-ontwerp vloeruitslagen worden gemaakt en vervolgens prefab kunststof instortkanalen op maat worden gemaakt. Overigens is de prefab-productie uitbesteed aan drie leveranciers. Meijer: ‘We hebben het in eerste instantie wel zelf gedaan, want dat kan prima als je daar de mensen voor hebt. Alleen zijn de handen die ik hier heb schaars, en kan ik die daar niet structureel voor inzetten. Bovendien koop ik door het uit te besteden producten in zonder eigen arbeidstijd te verbruiken. Uit de fabriek weet ik dus exact wat het kost, terwijl als mijn jongens het zouden moeten doen, zij misschien wel langer bezig zijn dan voorzien.’
In de Atech Energiemodule van Aalbers zijn alle installatiecomponenten voor een duurzaam binnenklimaat, energieopwekking en warmtapwatervoorziening op een efficiënte manier samengebracht in één totaalconcept.
Geen verpakkingsmateriaal
Aalbers richt zich hoofdzakelijk op hoogbouw. In al die vloeren moet riolering, water, elektra en ventilatie. Meijer: ‘Neem nu de riolering; als we in beton zitten, doen we alles met PE, want dat is veel slagvaster en bedrijfszekerder. Maar als het buiten koud is, dan kun je dat niet goed lassen en ontstaat het risico op lekkage in de verbindingen. Met prefab leidingen weet je zeker dat de kwaliteit goed is. Een setje kan met twee man worden opgepakt in een fractie van de tijd, zonder allerlei losse sokken, bochten en buizen, en zonder dat zij op hun knieën al die verbindingen op de vloer moeten maken.’ Als bijkomend voordeel ziet Meijer dat het restmateriaal in de prefab fabriek direct wordt gescheiden. ‘Dat levert schoon en homogeen afval op dat zich relatief simpel laat recyclen met een minimum aan energie. Wat betreft sanitair hebben we gezegd dat we geen verpakkingsmaterialen meer op de bouw willen hebben. Want je sleept alles eerst mee naar boven, en als je klaar bent sleep je het weer naar beneden. Inbouwframes voor wc’s bijvoorbeeld laten we al in het prefab-stadium op hoogte stellen. Alle verpakking eromheen gaat weg. Wastafels komen met kranen en sifon aan. De complete module wordt netjes aangeleverd in een statiegeldkrat, en om beschadiging te voorkomen een verhuisdeken eromheen.’
‘Inbouwframes voor wc’s laten we al in het prefab-stadium op hoogte stellen’
Slimmer per bouwfase
Meijer kijkt ook slimmer naar wat zijn monteurs per bouwfase nodig hebben. ‘Een inbouwreservoir bestaat uit meerdere onderdelen die af-fabrikant al allemaal in de doos zitten. Maar in de ruwbouwmontage is maar de helft van die onderdelen nodig. Spullen zoals de dempingsplaten zijn pas een paar maanden later aan de orde en moet je normaal gesproken dus opslaan. Grote kans dat deze tegen die tijd kwijt, vies of beschadigd zijn. In onze manier van werken, nemen we die niet eens meer mee naar de bouw, en komen ze op afroep uit de prefab-fabriek.’ Meijer geeft toe dat je geprefabte modules lang niet zo mooi kunt stapelen als een pallet met losse buizen. ‘Het transport is inderdaad wat onhandiger geworden. Daarom zijn wij altijd op zoek naar leveranciers die zo groot mogelijke prefabs kunnen maken. Je krijg daarmee ook andere, langere vrachtwagens naar de bouw toe. Er staat altijd een torenkraan klaar die begint met het draaien van de vloeren, vervolgens het gereedschap, en daarna gaat alle prefab naar boven. Keurig genummerd, de strop eromheen en alles omhoog.’
Energie voor aardbevingsgebied
Ervaring met prefab heeft Aalbers inmiddels al vele jaren. Een kleine tien jaar geleden raakte het bedrijf betrokken bij de versterkingsmaatregelen van Groningse woningen in het aardbevingsgebied. De schil en dak van bestaande woningen gingen eraf. Stalen skeletten of koolstofstrips in de gleuven van een huis moesten nieuwe aardbevingsschade voorkomen, en de huizen werden ook meteen omgebouwd naar gasloos. ‘We hebben toen gekeken naar hoeveel tijd wij hebben voor de klimaatinstallatie. Dat heeft geresulteerd in de ontwikkeling van de Atech Energiemodule. Hierin zijn alle installatiecomponenten voor een duurzaam binnenklimaat, energieopwekking en warmtapwatervoorziening op een efficiënte en slimme manier samengebracht in één totaalconcept’, zo licht Meijer toe. ‘We lieten het frame hiervoor door de lokale smid bouwen. Daar binnenin zit het tapwatervat, de omvormer voor de pv-panelen en de wtw, waarbij de sturing van de balansventilatie gebeurt met een draadloze RF-bediening in combinatie met een CO2-opnemer. Een eveneens geïntegreerde regelkast verzorgt alle energiestromen. Deze geheel prefab ‘plug-and-play’ energiemodule kon in één hijsbeweging op de zolder van de woningen worden gezet. De monteur hoefde alleen de leidingen aan te sluiten op deze skid.’
Aalbers ontwerpt in eigen huis prefab waterleidingen en afvoeren voor seriematige betoncascosystemen in de woningbouw.
Stippen op de vloer
‘Prefab begint met Bim’, stelt Meijer, ‘dat maakt het mogelijk om prefab op de millimeter nauwkeurig te bestellen, en het aantal bouwfouten bij het plaatsen drastisch te reduceren. Vanuit het Bim-model volgt immers automatisch een prefab-ontwerp, dus je hoeft niet apart nog iets te tekenen. Het digitaliseren van de werkvoorbereiding is echt cruciaal. Neem nu een verdiepingsvloer van gestapelde bouw voor meerdere appartementen. Dan is dat eerst één groot veld van beton en ijzer. Natuurlijk kun je alle afvoerpunten met een rolmaatje netjes uitmeten, maar nu halen we de maatvoering uit het Bim-model. Een maatvoerder komt met een GPS-meetstok over de vloer, heeft alle coördinaten in zijn laptop staan, en zet her en der een stip op de vloer. Zo weet je precies waar de wc komt. Een afwijking is direct te zien en voorkomt een bouwfout. Het is in vijftien seconden gezegd, maar als het beton is uitgehard, is het niet in vijftien seconden opgelost. Op dezelfde manier kunnen we nu de schachten met alle standleidingen voor riolering, verwarming, ventilatie en water prefabriceren en monteren, zonder dat we gehinderd worden door wandjes en kozijnen.’
Geld verdienen met Bim
Aalbers haalde de Bim-software pakweg een decennium geleden binnen en heeft sinds die tijd een zeer professionele engineering- en Bim-afdeling opgebouwd. ‘Na drie maanden was al te zien dat we er geld mee verdienden. Het wordt een steeds integraler onderdeel van ons werkproces. Op dit moment zijn we het programma ook aan het koppelen met onze calculatie en inkoop. Ook opdrachtgevers willen in Bim zien waar precies de prefab zit. Helaas is de bouw nog erg conservatief. Iedereen zegt te Bim’men, maar vooral bij aannemers staat dat nog steeds in de kinderschoenen. De prefab die wij maken, moet uit een goed model komen. Het komt echter voor dat we voor grondgebonden woningen de verwarmings-, riolerings- en waterinstallatie verzorgen. We ontvangen dan een model van de aannemer, waarin het palenplan ontbreekt. Dan weet ik dus niet waar ik met mijn riolering naar buiten kan. Zo heb je het eerste probleem al te pakken. Nog een ander voorbeeld; als wij veel leidingen op de betonvloer leggen, dan blijft er niet veel ruimte over voor beton. Op een gegeven moment komt de constructeur van de aannemer voor de eerste keer op de bouw en constateert daar pas dat de buizen te dicht bij elkaar liggen. Natuurlijk gaan wij dat aanpassen, want wij zijn echt de brandweermannen die elk brandje kunnen blussen. Maar als die aannemer zich Bim had eigengemaakt, dan was deze situatie al drie maanden eerder ontdekt én voorkomen.’