Juli/Augustus 2024
Slimme bouwvorm bespaart energie olympisch zwembad
Het nieuwe Centre Aquatique Olympique in Saint-Denis is een openbaar en multifunctioneel sportcomplex. Tijdens de Olympische Zomerspelen in Parijs is het grote zwembad deze zomer het podium voor schoonspringen, schoonzwemmen en waterpolo. Architectenbureau VenhoevenCS heeft het volume van de zwemhal met de helft verkleind en hiermee flink bespaard op de warmtevraag.
Het Centre Aquatique Olympique, vlak bij het Stade de France, is een bijzonder gebouw. Zo is het sportcomplex het enige permanente nieuwe gebouw voor de Olympische Zomerspelen van 2024, maar is het in de basis ontworpen voor gebruik ná de Spelen. Naast het grote olympische 50 m zwembad en een zwembad met een duiktoren, zullen de bewoners van Saint-Denis en de metropoolregio van Parijs na de Spelen ook gebruik kunnen maken van een 25 m instructiebad en een recreatiebad. Tevens is er ruimte gehouden voor een klimmuur, drie padelbanen en een aantal voetbalvelden.
Bij het ontwerp en realisatie is de focus gelegd op duurzaamheid. Het gebouw vormt een nieuwe standaard door het materiaalgebruik, de bouwvorm en de gerealiseerde installatietechniek. Alles richt zich op een minimale belasting van milieu en omgeving.
Ir. Arjen Zaal, projectleider vanuit het Amsterdamse architectenbureau VenhoevenCS: ‘Zwembaden zijn per definitie een uitdaging qua warmtevraag. Wij hebben hier rekening mee gehouden door het volume van het grote wedstrijdbad te beperken; hoe minder volume, hoe minder kubieke meters lucht op temperatuur moeten worden gehouden.’ De architecten deed dit via de vorm van het dak. Zo is het dak hoog waar de tien meter hoge duiktoren zich bevindt en een stuk lager waar dat niet nodig is. Het luchtvolume is op de wijze met maar liefst de helft verminderd.
Techniek
Verder is er alles aan gedaan om het warmteverlies tot een minimum te beperken en is een slim energiesysteem toegepast. Zo schakelen de pompsystemen en het ventilatiesysteem pas in wanneer dit nodig is, wat zeker ’s nachts voordelen oplevert.
De warmte zelf is afkomstig van een stedelijk warmtenet en wordt zowel direct aan het zwembadwater afgegeven als via luchtbehandelingskasten en het ventilatiesysteem in de ruimtes gebracht. Door een grote buffer aan te leggen voor het zwembadwater kan dit langzaam op temperatuur komen en zijn er geen onnodige, grote vermogens nodig. Zaal: ‘Hiermee is het gelukt om 90 procent van de benodigde energie in te vullen met hernieuwbare bronnen of teruggewonnen energie van onder andere het datacentrum in het gebouw. Daarnaast is overal ledverlichting toegepast.
En met het oog op duurzaamheid – waaronder CO2-besparing – is de hoofddraagconstructie van de zwemhal volledig van hout gemaakt.
De vorm wordt bepaald door zichtlijnen van de tribune naar de bassins en door de hoogte boven de 10 m duiktoren, die moet voldoen aan het wedstrijdreglement. Hierdoor is het dak hoog waar het moet en laag waar het mogelijk is. De ontstane krommingen in het dak verminderen het luchtvolume uiteindelijk met zo’n 50 procent.
Het bijzondere dak filtert licht, vangt het regenwater op, herbergt technische netwerken en draagt een van de grootste stedelijke zonneparken. Dit produceert 20 procent van de benodigde elektriciteit, die vrijwel volledig en direct op locatie wordt gebruikt. Onder meer door de ledverlichting die overal in het gebouw is aangebracht.
Een lokaal bedrijf heeft de vaste tribunestoelen speciaal voor het stadion ontworpen. Het materiaal kwam van 100 procent gerecycled plastic afval uit de buurt, verzameld door schoolkinderen. Overigens zijn slechts 3.000 zitplaatsen permanent. De overige 2.000 plaatsen worden na de spelen verwijderd, waardoor er plaats komt voor de padelbanen. Daarbij blijft het mogelijk om de tribune weer terug te bouwen naar 5.000 zitplaatsen voor grote internationale wedstrijden.
Hoe realiseer je de gekozen vorm in hout? En hoe ga je om met de Franse wet- en regelgeving die voor elke nieuwe combinatie van materialen een afzonderlijke test verplicht? Het antwoord kwam van een grote onderaannemer voor houten constructies. Zij hadden voor de uiteenlopende vraagstukken alle antwoorden en oplossingen beschikbaar en konden ook praktisch elke balk afzonderlijk testen op sterkte, hitte en vocht.