Een drinkwaterwaterleiding mag nooit worden blootgesteld aan zonlicht.

Verversing

Niet alleen hoe een leiding hangt of is ingegraven op een festivalterrein is volgens de drinkwaterleiding-expert essentieel, maar ook dat er in de leiding altijd voldoende verversing plaatsvindt. ‘Die is gegarandeerd met een stroomsnelheid van ­1,5 tot 2 m/s. ­ Met die snelheid ontstaat er een turbulente stroming’, legt Kuipers uit, ‘en heeft het leidingsysteem een zelfreinigende werking. Eventuele afzettingen aan de binnenkant van de buis worden door de turbulente stroming meegenomen, waardoor de verontreiniging zich niet aan de leidingwand kan hechten.’ De garantie op een goede turbulentie, begint volgens Kuipers met het juiste ontwerp van de drinkwaterleiding. Het ontwerp moet gebaseerd zijn op het aantal waterafnamepunten, zoals tapwaterkranen, wastafels en toiletwagens. ‘Voor een veilige drinkwatervoorziening op een festivalterrein is het essentieel om vooraf te weten hoeveel waterafnamepunten er moeten komen en hoeveel wc’s er in de toiletwagens zijn. ­
De evenementenorganisatie moet ook duidelijk aangeven waar op het terrein de toiletwagens en watertappunten moeten komen en waar de horeca die uiteraard ook een belangrijke afnemer is, een plek krijgt. ­De plek waar het water vandaan moet komen is meestal vastgelegd in het contract met het water-bedrijf, waarna het waterbedrijf een standpijp met een watermeter plaatst. Vanaf de standpijp wordt een groepenverdeling gemaakt voor een hoofdleidingtracé over het evenemententerrein. Het is cruciaal om deze hoofdleiding goed af te stemmen op het gebruik van alle tappunten. Alleen op die wijze kan een veilig drinkwaterontwerp tot stand komen.'

Kijkje in een tussenput op een camping: bij de aansluiting van een stacaravan moet eerst een terugstroombeveiligingseenheid type EA worden geplaatst en daarna de tussenmeter waarop de stacaravan is aangesloten.

Dimensionering

Wanneer bekend is wat en waar op de drinkwaterinstallatie moet worden aangesloten, kan de dimensionering van het leidingsysteem worden berekend. De groepenverdeling moet afgestemd zijn op de totale lengte van het leidingnet. Het verdient aanbeveling om de grootste waterverbruikers aan het begin van het leveringspunt van het drinkwaterbedrijf aan te sluiten. Daarmee voorkom je dat er veel leidingen van grote diameter nodig zijn. Zou je dat niet doen dan neemt de kans toe dat in het laatste gedeelte van de terreinleiding de inhoud onvoldoende wordt ververst, omdat de stroomsnelheden zo laag worden dat er dan alleen nog een laminaire stroming aanwezig is en geen turbulentie. Ook bij het ontwerp van een tijdelijke drinkwaterinstallatie moet het drukverlies worden berekend. Dat drukverlies moet vervolgens worden gecompenseerd door toepassing van leidingdiameters die voldoende snelheid garanderen, terwijl het drukverlies wordt gecompenseerd over het hele leidingtracé. Maar een grotere leidingdiameter kan tot gevolg hebben dat het water zich alleen in een laminaire stroom voortbeweegt. En dat brengt weer het risico met zich mee dat het water niet voldoende wordt ververst, waarmee het risico op sediment of biofilm wordt vergroot. ‘Je wil dat in de leidingen die turbulente stroming optreedt. Dat hoeft niet voortdurend, maar wel een paar keer per dag. Daarom is het belangrijk te weten waar die aansluitpunten komen en wat voor tappunten het zijn, uitgedrukt in tapeenheden.’

‘Cruciaal om hoofdleiding goed af te stemmen op gebruik van alle tappunten’

Opslag

Een tijdelijke drinkwatervoorziening wordt doorgaans gerealiseerd met snelkoppelingen en PE-leidingen in standaardlengten. Zolang alle tappunten van de installatie in gebruik zijn en het ontwerp van de drinkwaterinstallatie goed is afgestemd op het gebruik, zal er in de leidingen geen kwaliteitsvermindering ontstaan. Maar dat risico bestaat wel tijdens de opslag van het materiaal. ‘We dringen er bij de bedrijven op aan ervoor te zorgen dat de leidingen droog zijn. De uiteinden van leidingen moeten vervolgens worden afgedopt of ingesealed met een folie, zodat vuil noch insecten kunnen binnendringen. Van belang is ook dat de opslagcondities goed zijn. De opslagruimte moet droog en vorstvrij zijn, en niet aan zonlicht onderhevig om condensatie in de leidingen te voorkomen. Als niet aan die voorwaarden kan worden voldaan, is het zaak de leidingen voor gebruik goed te reinigen met een middel dat voorzien is van het Kiwa-keur. Nadat de tijdelijke installatie is aangelegd, moet de leiding worden doorgespoeld met een snelheid van tenminste 1,5 - 2 m/s. In de ideale situatie gebeurt het spoelen al een weekje voor aanvang van het evenement. Dan is er namelijk voldoende tijd om watermonsters te nemen en die te controleren op de drinkwaterkwaliteit.

Voorbeeld van een vervuild schuimstraalmondstuk dat de waterkwaliteit negatief beïnvloedt en bijdraagt aan (pathogene) bacterie- en/of legionellagroei.

Campings

Andere sectoren waar problemen met tijdelijke drinkwaterinstallaties meer dan eens aan het licht komen zijn campings en horecagelegenheden. Kuipers vindt dat installateurs vanuit hun zorgplicht ‘onwetende’ ondernemers best een handje kunnen helpen om te zorgen dat een leidingwaterinstallatie veilig is. ‘Niet zelden ontbreekt het ondernemers aan kennis, wil of middelen om een gespecialiseerd en gecertificeerd bedrijf in de schakelen. Liever rollen ze snel enkele tientallen meters tuinslang uit om het water naar de gewenste plek te brengen. Maar met name rubberen tuinslangen zijn zeer gevoelig voor bacteriegroei. Daarom moeten alle leidingen van tijdelijke installaties voldoen aan de Kiwa-eisen voor drinkwater.’ De sanitaire installaties op campings zijn de laatste decennia veel luxer geworden.  Naast de caravanplaatsen staan steeds vaker units met warmwater, douche en wc. Kuipers: ‘Maar we zien nog wel eens gebeuren dat de moderne units door de campingbaas zelf worden aangesloten op een oud leidingnet, dat ooit naar een toiletgebouwtje voerde. Bij de installatie van de units wordt dan niet nagedacht of de materialen van dat oude, bestaande net wel geschikt zijn en of de dimensionering van het net is afgestemd op de eisen van de drinkwaterkwaliteit. In die gevallen is de twijfel gerechtvaardigd of de voor prioritaire installaties vereiste temperatuur van 60 °C op het tappunt wel wordt gehaald.’

‘Ondernemers rollen het liefst snel enkele tientallen meters tuinslang uit’

Vaste standplaatsen

Een andere situatie die de aandacht vraagt doet zich voor bij de vaste standplaatsen op campings. Bij chalets of stacaravans wordt de aansluiting op de drinkwaterleiding veelal gerealiseerd via een tussenput in het hoofdleidingnet van de camping. Vanaf de tussenput met de watermeters voor de individuele gebruikers gaan de leidingen naar de afzonderlijke caravans. De campingeigenaar is vanaf de hoofdaansluiting tot en met de keerklep in de tussenput verantwoordelijk voor de drinkwaterkwaliteit. De waterkwaliteit in het leidingdeel vanaf de put naar het chalet is de verantwoordelijkheid van de chaleteigenaar. Dat deel van de waterleiding kan soms wel tientallen meters lang zijn. Wanneer de eigenaar van het chalet in het voorjaar weer terugkeert op de camping, moet er worden gespoeld om verzekerd te zijn van een goede waterkwaliteit. De inhoud van de leiding moet wekelijks worden ververst. De hoeveelheid wordt bepaald door leidinglengte en diameter. Hij moet ook spoelen wanneer zijn chalet in de zomermaanden onbezet blijft. ‘Ik denk dat veel eigenaren en huurders van chalets zich hiervan niet of nauwelijks bewust zijn. Het zou al een stuk helpen als de campingeigenaar in de overeenkomst met de gebruiker een bepaling zou opnemen dat chaleteigenaar zelf verantwoordelijk is en dat er moet worden gespoeld als de installatie een week niet is gebruikt.’

Tekst: Mari van Lieshout
Fotografie: KDWS en iStock