Januari 2023
Van 5.000 m3 gas naar bijna nul dankzij de zon
Opvallend werk
Vier jaar geleden besloten Martin Lohof en zijn vrouw hun praktijkwoning in Wildervank te verduurzamen. Het milieu-aspect telde zwaar, maar financiële overwegingen speelden zeker ook mee. Zij kozen voor een verwarmingssysteem dat grotendeels draait op zonne-energie. Het is nog net geen volledige elektrificatie, maar het scheelt weinig. Waar het gasverbruik voor die tijd jaarlijks rond de 5.000 m3 lag, blijft de gasmeter nu steken op 160 m3.
De praktijkwoning van de familie Lohof dateert van begin twintigste eeuw. Spouwmuren heeft het pand niet, maar aan de binnenzijde is isolatie aangebracht. Ook de vloeren en het dak zijn geïsoleerd. ‘Niet extreem geïsoleerd, maar ruim voldoende om het hele pand met lage en middentemperaturen comfortabel en betaalbaar te verwarmen’, vertelt Martin Lohof.
In overleg met Installatiebedrijf Hupkes koos hij voor een opstelling waarbij voor verwarming en warmtapwaterbereiding voornamelijk gebruik wordt gemaakt van zonne-energie. Omdat het een karakteristieke woning betreft, is de plaats van zonnecollectoren en pv-panelen met zorg gekozen. De hele installatie is vanaf het maaiveld nauwelijks te zien. Op het platte dak van de aanbouw zijn 21 pv-panelen (34 m2) aangebracht. Nu de stroomtarieven zo fors zijn opgelopen, komen er overigens binnenkort nog zes panelen bij. Verder is op het dak 12,5 m2 aan platte zonnecollectoren van Solvis geïnstalleerd. Onder de absorber zijn de warmtegeleidende koperen buizen gelast. De absorber is in het paneel aangebracht onder een zeer transparant, gehard solarglas voor een optimale lichtdoorlating. De door de collectoren geoogste zonnewarmte wordt opgeslagen in een buffervat met een inhoud van 1.000 l. Lohof: ‘Het is verbazingwekkend hoeveel rendement we uit de zonnecollectoren halen. In het voor- en najaar kunnen we het water in het voorraadvat makkelijk naar een temperatuur van 70 °C brengen. En op zonnige dagen in de winter loopt de temperatuur al gauw naar 55 °C’.
Hulpketeltje
De woning draait vooral op een Solvis Vaero lucht-waterwarmtepomp van 15 kW. Bij een buitentemperatuur van -4 °C springt gewoonlijk het elektrisch element aan. Dat zat Lohof niet lekker, want daarmee zou het financiële voordeel van zonnewarmte meteen een stuk lager uitvallen. Daarom heeft hij er in overleg met Installatiebedrijf Hupkes voor gekozen in die situaties gebruik te maken van de oude bestaande gasketels die nog steeds gekoppeld staan aan het centrale verwarmingssysteem. De regeltechniek van de Evohome van Honeywell is zo afgesteld dat wanneer de warmtepomp langer dan twee uur elektrisch moet bijverwarmen, het elektrisch element wordt uitgeschakeld en in plaats daarvan de gasketels bijspringen.
Elke ruimte in huis is individueel te regelen. De warmteafgifte vindt plaats via traditionele radiatoren. Lohof: ‘De oude HT-radiatoren hebben we niet vervangen, maar we werken met een lange stooklijn. Een uur voordat we de ruimte op temperatuur willen hebben, begint de installatie te verwarmen. Afhankelijk van de buitentemperatuur is de aanvoertemperatuur zo’n 35 °C bij een buitentemperatuur van 15 °C. Is het buiten 5 °C , dan kan de aanvoertemperatuur oplopen tot 50 °C, bij -5 °C is de aanvoertemperatuur 55 °C.’ Overigens staat er in huize Lohof ook nog een houtkachel. ‘Die hebben we voornamelijk voor de sfeer, maar de kachel voedt tevens via een wisselaar het buffervat van de cv-installatie.
Kolenbunker
Vanwege het ruimtebeslag zal het lastig zijn een systeem zoals dat in de praktijkwoning geïnstalleerd is, te plaatsen in een tussenwoning, geeft Lohof toe. ‘In ons huis bleek er een ideaal plekje voor te zijn: een oude kolenbunker op anderhalve meter diep die vanuit de bijkeuken nog toegankelijk was.’
Met de complete installatie was een investering gemoeid van 32.000 euro. Daarbij moet worden aangetekend dat Lohof uit kostenoverweging het montagewerk vooral zelf heeft uitgevoerd in samenwerking met Hupkes. ‘Geen gering bedrag, maar de woning heeft dan ook een flinke inhoud. Toen ik vier jaar geleden besloot om te verduurzamen, ging ik ervanuit dat de installatie zich na tien tot twaalf jaar zou hebben terugverdiend. Met de huidige exploderende prijs als gevolg van de energiecrisis zal dat moment zich al veel eerder aandienen. Als we nog op gas hadden gestookt, zouden we nu minstens 800 euro per maand kwijt zijn. Met dit prijsniveau gaat die terugverdientijd van de hele installatie naar zes jaar.’
Teksten fotografie: Mari van Lieshout