JA

Eric van der Blom

Vakspecialist Sanitaire Technieken
Techniek Nederland

1

Veel geïnstalleerde warmtepompboilers voldoen niet aan de prestatie-eisen. Conform Nen 1006:2018 moet de warmwatertemperatuur aan het tappunt in een woninginstallatie, zonder circulatie, bij gebruik conform ontwerpcondities ten minste 55 °C zijn. Voor tappunten in alle andere warmtapwaterinstallaties moet die temperatuur ten minste 60 °C zijn, evenals van de retourcirculatieleiding(en). Vanwege de warmteverliezen in het leidingwerk naar de tappunten toe moeten de minimale bedrijfstemperaturen van warmtapwatervoorraadtoestellen echter veelal hoger zijn dan 55 en 60 °C.

2

Het is slecht tot niet aantoonbaar dat de gehele inhoud altijd voldoende wordt gedesinfecteerd. Warmtapwatervoorraadtoestellen kennen eisen voor de temperatuur in relatie tot de standtijd. Als in het toestel niet continu op alle plaatsen een temperatuur heerst van ten minste 55 °C of 60 °C, dan moet het toestel ter voorkoming van bacteriologische nagroei minimaal wekelijks preventief thermisch worden gedesinfecteerd op 60 °C. Voor warmtepompboilers is een goed functionerend desinfectieprogramma noodzakelijk om aan de preventie-eis te voldoen, ook al heeft het een nadelig effect op het energiegebruik.

3

Er is een verhoogd risico op groei van legionella bij een lagere warmtapwatertemperatuur in combinatie met wekelijks thermisch beheer. Dat laten recente wetenschappelijke studies zien volgens het RIVM, KWR Water Research Institute en Adviesbureau Berenschot. De huidige regelgeving, zowel het Bouwbesluit (Nen 1006) als de Regeling Legionellapreventie (voor leidingwaterinstallaties in prioritaire instellingen), is hiermee niet in lijn. In een recent rapport van KWR en Berenschot wordt het toepassen van wekelijks thermisch beheer in een warmtapwaterinstallatie waarbij het warmwater een lagere temperatuur dan 60 °C heeft, zelfs afgeraden als preventieve beheersmaatregel. Dit geldt dan dus ook voor de meeste warmtepompboilers.

Reactie opponent Theo Verharen:

Bij systemen met een thermische ringleiding biedt Mitsubishi Electric speciale hogetemperatuurwarmtepompen met CO₂ als koudemiddel aan, waarbij boilertemperaturen van 70 °C Celsius en hoger mogelijk zijn. Ook wordt dan periodiek door middel van een kortsluitleiding de gehele boiler op minimaal 70 °C gebracht. Daarnaast verwachten we binnen een jaar of twee een hogetemperatuurwarmtepomp op basis van propaan op de markt te brengen. Daarmee zijn eventueel hogere aanvoertemperaturen mogelijk, en is en blijft de warmtepomp dé toekomstbestendige en ook veilige oplossing voor een duurzaam binnenklimaat én warm tapwater in woningbouw en utiliteit.

NEE

Theo Verharen

Consultant Woningbouw
Alklima bv

1

De boiler wordt op minimaal 55 °C ingesteld. Ik kan uiteraard alleen voor onze eigen producten spreken, maar hiermee is het risico op de vorming van legionella geëlimineerd. Legionella kan zich immers alleen ontwikkelen tussen de 20 en 50 °C, en dan ook nog op voorwaarde van voldoende kolonie en een geschikte voedingsbodem.

2

Met de instelling van 55 °C volgen we Nen 1006:2018, die eist dat het tapwater op het tappunt minimaal 55 °C moet zijn. De Beng-berekening stuurt aan op korte leidinglengte, zodat afkoeling vanuit de boiler tijdens tappen vrijwel nihil is. Bovendien geldt: hoe lager de temperatuur, hoe beter het rendement en hoe lager het energieverbruik. Dus we zoeken een optimum daarin. Een nog lagere temperatuur zou overigens vanuit comfort geen probleem zijn. Voor douchen en handen wassen is 40 °C voldoende, en steeds meer mensen hebben elektrische boilers in hun keukenkastje en/of een cooker staan. Niet voor niets liet het ministerie van Binnenlandse Zaken in 2019 onderzoek doen naar het verlagen van de warmtapwatertemperatuur in individuele installaties. De conclusie van onderzoeker Hans van Wolveren luidde dat de 55 °C-eis voor legionellapreventie niet nodig is, omdat er ook andere preventiemaatregelen mogelijk zijn.

3

Onze boilers zijn automatisch ingesteld op een wekelijkse desinfectie van dertig minuten bij 60 °C. Daarmee wordt dus zeer ruimschoots voldaan aan de ISO-publicaties 30.5 en 55.1, die 60 °C gedurende twintig minuten, 65 °C gedurende tien minuten of 70 °C gedurende vijf minuten voorschrijven. Ook weer vanuit het streven naar een energetisch optimum kiezen we daarbij niet voor de kortere periodes bij een hogere temperatuur. Afhankelijk van de buitentemperatuur bereikt de boiler deze desinfectietemperatuur autonoom of er wordt hierbij eveneens automatisch een ingebouwd elektrisch element bijgeschakeld.

Reactie opponent Eric van der Blom:

Er wordt van uitgegaan dat de afkoeling naar het tappunt toe nihil is. Dus als er wel afkoeling is, is dat een probleem van het installatiebedrijf en niet van de leverancier? Naar de badkamer en zeker naar de keuken toe is er afkoeling onderweg. Dit zijn niet geïsoleerde leidingen van wel twaalf meter of langer. Niet iedereen plaatst in de keuken een elektrische boiler of cooker. Dat kost extra geld en is een elektrische boiler wel zo duurzaam? Het meten van de wekelijkse desinfectietemperatuur vindt plaats met een temperatuuropnemer die niet op het koudste punt is gemonteerd. Ik zie graag dat de leverancier aantoonbaar kan borgen dat de desinfectie (temperatuur + tijd) over de gehele boilerinhoud plaatsvindt.

Tekst: Kerstin van Tiggelen
Fotografie: Eric de Vries, Bart van Overbeeke