Juli/Augustus 2023
Wat is de beste plek voor een thuisbatterij?
Op zolder, in de kelder, in het schuurtje, tegen de buitenmuur of in de meterkast? De juiste plek kiezen voor de thuisbatterij is belangrijk. Veiligheid voor de bewoner(s) staat voorop, want een thuisbatterij is en blijft een apparaat met risico’s. Vakkennis is een voorwaarde bij installatie, ook al omdat regelgeving altijd achterloopt op de praktijk.
Kiwatt ontwikkelt en levert batterijen voor de particuliere en de zakelijke markt. Benjamin Floor, verantwoordelijk voor productontwikkeling en operations bij dit bedrijf licht toe wat er speelt bij installeren. ‘Bij de thuisbatterijen die we verkopen hoort ook de Kiwatt-omvormer. Vaak houdt dat in dat onze installateurs/dealers de al aanwezige omvormer vervangen. Het komt ook voor dat de aanwezige omvormer voor de zonnepanelen via de AC-poort op onze omvormer wordt aangesloten.’
Wat is de beste plek voor plaatsing van de thuisbatterij volgens Floor? ‘Plaatsing buiten raden we af, want lagere buitentemperaturen maken dat een batterij veel minder goed functioneert. Niet als die batterij ‘in werking is’ en veel laadt, maar wel bij koude dagen als er veel elektriciteit wordt ontladen en maar weinig oplading mogelijk is. Beter is plaatsing in huis of garage, schuur of tuinhuisje.’
Warm worden
Floor gaat in op de praktijkervaringen die hij terugkrijgt van de installateurs: ‘Het warm worden van apparatuur is altijd een factor om rekening mee te houden. Een reguliere omvormer voor zonnepanelen wordt namelijk warm en gaat ventileren om die warmte kwijt te kunnen. Dat gebeurt dan overdag als de zon volop schijnt. Dat ventileren zal de bewoner dus niet merken als die overdag buitenshuis is. Anders ligt het bij omvormers voor opslagbatterijen. Die ventileren continu, ook ’s nachts, en dat hoor je.’
Ook meldt Floor dat de werkzaamheden altijd door twee man worden uitgevoerd. Een thuisbatterij van Kiwatt weegt ruim honderd kilo en dat vraagt gewoon spierkracht. Op de locatie is het vanwege aansluiten op de bestaande installatie ook goed om dat met twee man te doen. ‘We vragen aan onze installateurs altijd om vooraf een schouw uit te voeren om te zien of de gekozen plek voor de batterij voldoet. Stevig genoeg voor het gewicht, veilig in relatie tot andere (huishoudelijke) apparaten, niet kwetsbaar voor beschadiging en ook genoeg ruime om warmte af te kunnen voeren.’
Samenspraak klant
‘De installateurs die samenwerken met Accuselect schouwen altijd voorafgaand aan plaatsing’, vertelt IJsbert Bekooy van dit bedrijf. ‘Veel klanten weten niet waar ze een installateur kunnen vinden die thuisbatterijen plaatst. Wij richten ons op die consument en zij melden zich aan via onze website. Als bij ons een aanvraag binnenkomt, bellen we met deze klant en inventariseren we de wensen voor plaatsing en vragen we naar de al aanwezige apparatuur. De installateurs in ons netwerk nemen vervolgens contact op met de klant voor de installatie. We verkopen in principe alleen LiFePO4-batterijen met een beperkte hoeveelheid lithium en geen kobalt. Dat maakt dit type batterijen veiliger.’
Bekooy geeft aan dat consumenten soms vragen hebben over de brandveiligheid van opslagbatterijen. Ook weet hij dat er nieuwe regelgeving aankomt: ‘Dat is PGS 37-1 voor de kleinzakelijke markt en vanaf 20 kWh opslagcapaciteit. Er zijn dan voorschriften over de afstand tot andere warm wordende apparaten, de ventilatie in de ruimte waar de batterij staat en het plaatsen van een brandmelder in dezelfde ruimte. Het is een norm voor bedrijven, maar dat passen we ook toe bij de zwaardere batterijen die in woonhuizen komen. Die overdimensionering zie jij bijvoorbeeld als vermogende particulieren speciale apparatuur hebben voor bijvoorbeeld een sauna of een zwembad. Of omdat ze willen handelen in elektriciteit, waarvoor extra opslagcapaciteit rendabeler is.’
De kelder of de zolder?
Gerben Hagen, commercieel directeur WVM Elektrotechniek, gaat in op het gewicht van thuisbatterijen. ‘Wij installeren bijvoorbeeld accu’s van SolarEdge en die wegen zo’n 120 kg. Er zijn ook kleinere, zoals Enphase modulaire accu’s. Die kunnen we doorstekkeren.’
Ook Reinier Wagter van De Wit Totaal E-Techniek, meldt dat het gewicht van thuisbatterijen een rol speelt bij het kiezen van de juiste plek in een woning. ‘Het gaat meestal om een behoorlijk gewicht. Gelukkig is de thuisbatterij die wij leveren opgebouwd uit modules van tien à vijftien kilo, waardoor het goed te tillen is. Wat de ondergrond betreft, die moet stabiel zijn. Bij recente plaatsingen waren dat breedplaatvloeren van beton, dus dat was geen probleem. Is het echter een zolder met een balklaag onder een (planken)vloer, dan ligt dat anders, maar dat zijn we nog niet tegengekomen.’
‘Wel letten we uiteraard altijd op dat we een accupac of een omvormer niet tegen een brandbare achterwand plaatsen. Is het een houten wand, dan moet die eerst worden afgewerkt met een gipslaag. Wat kabels betreft, houden we de plus en min gescheiden en ook maken we geen bundels met (te) veel kabels. Voor het aansluiten van een accuopslag en omvormer zijn niet veel kabels nodig. Ook geen forse lengtes, want de opslag en de omvormer worden dicht bij elkaar geïnstalleerd.’
Installeren van een thuisbatterij gebeurt altijd door twee man.
Kabels kiezen
Anton Kerkhofs, adviseur en trainer, wijst erop dat elke elektrische installatie moet worden aangesloten en geïnstalleerd zoals de fabrikant dit voorschrijft in de handleiding. Dit is een fundamenteel uitgangspunt van Nen 1010, bepaling 134. Let daarbij goed op de omgevingsfactoren, de bereikbaarheid, ruimte rond het energieopslagsysteem en bedienbaarheid van de installatie. Ook moet de installatie volledig elektrisch zijn te scheiden van elke andere installatie, zoals de schakel- en verdeelinrichting. ‘Bedenk ook dat die accu en de daaraan verbonden elektronica ervoor zorgt dat er spanning op het systeem staat, ook al is het systeem uitgeschakeld. Ook dat is een aandachtspunt om veilig werken mogelijk te maken,’ benadrukt Kerkhofs. Nen 4288 geeft, aanvullend op Nen 3140, hiervoor informatie.
Ook vraagt Kerkhofs aandacht voor het kiezen van de juiste kabel(dikte). ‘De temperatuur van een kabel moet altijd lager zijn dan wat maximaal is toegestaan voor die betreffende kabel. Dat is 60 °C bij vinyl of maximaal 90 °C bij polyethyleen, leerden we bij kabelberekening. Echter, als je kiest voor een kabel met grotere aderdoorsneden, dan is die duurder, maar bespaart over de tijd geld. Het energieverlies is bij een dikkere kabel (veel) geringer. Ook de kwaliteit van spanning en stroom is bij een lagere, inwendige weerstand, een dikkere kabel dus, beter.’
‘Ditzelfde geldt overigens ook voor andere systemen die langdurig een betrekkelijk hoge stroom voeren zoals pv- en EV-laadsystemen. Nen 1010, bepaling 551.7, stelt dat een opweksysteem, zoals ook een energieopslagsysteem dat parallel werkt aan het net, (apart) aan de voedende zijde van alle beveiligingstoestellen voor de eindgroepen moet worden aangesloten.’
Veiligheid voorop
Bij Techniek Nederland wijst John van Vugt op het belang van veilig installeren. ‘Alle technologieën hebben risico’s in zich als het gaat om veiligheid: elektrotechnisch, omgeving, brand, gebruik. Een opslagbatterij in een woning vraagt kennis van zaken voor aansluiten op een veilige manier. Dit jaar gaf ik al een webinar voor installateurs over dit onderwerp en dat is terug te kijken in ons YouTube-kanaal.’
Van Vugt wijst ook op het feit dat de normering zich nog verder moet ontwikkelen. Daarom neemt Techniek Nederland ook deel aan de Nen-commissie die dit onder handen heeft. ‘De ervaringen bouwen we in onze sector nu op. Belangrijk is dat fabrikanten voor hun systemen duidelijk de toepassing en randvoorwaarden voor veilige plaatsing en gebruik communiceren in de handleidingen. Zo weet een installateur waar rekening mee moet worden gehouden.’
Van Vugt wijst in dit verband ook op de handreiking die is gepubliceerd door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) waarin veel informatie is opgenomen voor installateurs over pv-techniek en opslag van elektriciteit.
Deze handreiking wil je niet missen!
Samen met verschillende partijen, waaronder Techniek Nederland, stelde RVO een handreiking samen. Daarin vind je als installateur veel over het veilig aansluiten van componenten in een zonnestroominstallatie en dus ook over opslag van opgewekte elektriciteit. De handreiking is gratis te downloaden via www.rvo.nl. Vul als zoekterm ‘Energieopslag en netinpassing’ in en sla het document op.