Januari 2023
Waterzijdig inregelen brengt balans in installatie
Bespaar energie, installatietijd en klachten
Waterzijdig inregelen (WZI) is lang niet meer zo ingewikkeld en -tijdrovend als het ooit was. Moesten --installateurs voor statisch inregelen nog veel denk-, reken- en afstelwerk doen, bij dynamisch inregelen nemen mechanische en digitale hulpmiddelen die taken over. Er is geen excuus meer om de comfortverhogende en energiebesparende maatregel niet aan te bieden aan je klant, vinden leveranciers.
Ondanks de in het herziene Bouwbesluit (2020) opgenomen verplichting een installatie waterzijdig in te regelen, is de kennis van deze techniek nog steeds onvoldoende. En áls een monteur dit stukje vakmanschap al beheerst, is er vaak geen tijd om de benodigde berekeningen en handelingen handmatig uit te voeren. Daarnaast laten installatiebedrijven de WZI-post vaak bewust uit hun offerte, om de consument geen schrik aan te jagen. Toch is het verstandig om als installateur je klant te wijzen op de verplichting. Ten eerste omdat gemeenten bij klachten over niet goed werkende verwarmingssystemen over kunnen gaan op handhaving. Daarnaast omdat een waterzijdig ingestelde installatie het comfort ten goede komt en een besparing op de stookkosten oplevert van 10 tot 30 procent. En dat geldt voor zowel cv-ketels met radiatoren als voor een warmtepomp met vloerverwarming.
WZI zorgt voor hr-effect
Het comfort is gebaat bij het vooraf instellen van de volumestroom. Leidingen en het afgiftesysteem krijgen dan precies voldoende water om alle ruimten evenwichtig te verwarmen. Het rendement is eveneens gebaat bij waterzijdig inregelen. Vaak pompen installaties namelijk onnodig veel water rond. Door minder water door de radiatoren te laten stromen, krijgt het meer tijd om af te koelen. Dat zorgt voor een lagere retourtemperatuur, waardoor de rookgassen gaan condenseren en het HR-effect ontstaat. Ook bij warmtepompen is waterzijdig inregelen belangrijk. Omdat de retourtemperatuur laag en constant moet blijven, is het zelfs nog belangrijker dan bij cv-ketels. Als de warmteafgifte in de warmtepompinstallatie niet in balans is, kan dat leiden tot pendelen, comfortproblemen en efficiëntieverlies.
Dynamisch inregelen kost minder tijd
Statisch inregelen vraagt veel van monteurs. Naast de berekeningen van warmteverlies, vermogens en volumestromen, moeten ze per radiator een afsluiter aanbrengen die ze zelf op een vaste ‘knijp-stand’ zetten. Let wel: een vaste stand in vollast. Terwijl installaties doorgaans in deellast draaien. De statische balans wordt in dat geval tenietgedaan. Bij dynamisch inregelen wordt de volumestroom ook in deellast constant gehouden. De speciale afsluiters zijn ingesteld op een niveau dat gelijk blijft bij wisselende druk, dankzij drukcompensatie. Dynamisch inregelen kost veel minder tijd, zowel aan de voorkant, als in het vervolgtraject. Terugkomen voor klachten of aanpassingen is er niet meer bij, want het systeem past zich automatisch aan veranderde omstandigheden aan. Bovendien is er weinig kennis voor nodig. Met een app zijn de instellingen in een handomdraai geregeld.
Let op:
Als je dynamisch wilt inregelen, moet je dat voor de hele installatie doen. Je kunt dus niet alleen de radiator in de woonkamer dynamisch inregelen. Bij het open zetten van andere radiatoren leidt dat tot onbalans in de gehele installatie.
Danfoss
Ally Pro, radiatorthermostaat voor automatisch waterzijdig inregelen
De Ally Pro van Danfoss is een elektronische radiatorthermostaat die verwarmingssystemen automatisch inregelt. Het concept bestaat uit een radiatorkraan en een slimme thermostaatknop. Het pennetje in de radiatorkraan begrenst de optimale maximale opening van de radiatorafsluiters automatisch. De instelling volgt eenvoudig uit de berekening in een app. Met de klokprogramma’s op de digitale thermostaatknop wordt de kamertemperatuur vanzelf verhoogd of verlaagd op gezette tijden. Via de gratis Ally Cloudservice hebben gebruikers de mogelijkheid om de thermostaatknoppen te programmeren via hun smartphone of het dashboard op de pc. Zo kunnen ze de temperatuur van elke radiator apart instellen volgens een gewenst tijdschema. Deze oplossing wordt veel gebruikt om de temperatuur nauwkeurig te kunnen regelen in woningen met stadsverwarming of blokverwarming. Maar ook in scholen en bedrijven die energie willen besparen door bestaande radiatorkranen te vervangen door programmeerbare. De techniek werkt op open communicatie en is dus ook goed op te nemen in een groter gebouwbeheersysteem. Door de Ally-thermostaatknop te voorzien van een pantserkap is hij ook prima toepasbaar in openbare ruimtes.
Resideo
Kombi-Auto, verschildruk strangregelafsluiter
De Kombi-Auto is een automatische verschildruk-regelafsluiter die zowel in verwarmings- als koelmodus voor het juiste hydraulische evenwicht zorgt. De dynamische regelaar wordt gemonteerd in de retourleiding van systemen die opgedeeld zijn in zones en waarvan de volumestroom varieert. Door instelling van het gewenste drukverschil blijft de statische waterzijdige inregeling van de groepen in balans, zelfs bij deellast of veranderende pompdruksituaties. Door de strangregelaar voor een pomploze vloerverwarmingsverdeler te plaatsen, zijn op de afgifte zelf de traditionele statische ventielen te gebruiken die vaak worden meegeleverd. Zo zorgt de Kombi-Auto voor crowd management; er komt nooit meer drukverschil op de ventielen te staan dan waarvoor ze op vollast zijn ingesteld. In combinatie met de zoneregeling Evohome is nog meer comfort en besparing te realiseren. Met deze manier van inregelen hoeft niet de hele installatie op te toeren als er in één ruimte warmtevraag is.
Resideo heeft ook de Kombi TRV in het aanbod: een thermostatisch ventiel voor radiatoren en convectoren, in combinatie met een zelfregulerende drukverschilregelaar. Het is een eenvoudige retrofit-oplossing voor de bestaande bouw. De oude radiatorkraan demonteren, de dynamische thermostaatkraan ertussen, inregelstand instellen volgens de app en klaar. Ook hier kan de zoneregeling Evohome met draadloze radiatorregelaars invulling geven aan het gewenste comfort en vraaggestuurde aansturing van het cv-toestel.
Met een app zijn de instellingen in een handomdraai geregeld
Oventrop
Q-Tech, dynamisch radiatorventiel met thermostaatknop
Het Q-Tech-concept van Oventrop staat voor een dynamisch radiatorventiel, aangevuld met een thermostaatknop. Voor de instelling van de radiatorkraan is alleen het formaat en wattage van de radiator nodig en het verschil tussen de aanvoer- en retourtemperatuur van het systeem (delta T). Via een app komt daar het aantal liters water uit dat nodig is om de warmte over te dragen. Is dat 70 liter per uur, dan stel je het ventiel in op stand 7. Een behoefte van 170 liter – dat is ook meteen het maximum - komt overeen met stand 17. Vervolgens regelt die altijd automatisch de optimale volumestroom, ook als gebruikers radiatoren nadien dichtdraaien of als er bij een aanbouw extra radiatoren bijkomen. De veranderde druk wordt in die gevallen automatisch gecompenseerd door het rubberen membraan in de doorlaat. De instelling op de afsluiter bepaalt de begrenzing van de flow, de thermostaatknop bepaalt wannéér er water wordt doorgelaten; bij warmtevraag. Bij toepassing van een slimme thermostaatknop neemt de energievraag nog verder af. De Q-Tech is toepasbaar bij nieuwbouw, maar ook bij renovatie, waar het leidingnetwerk onbekend is. In combinatie met een slimme regeling voor de sturing van de thermostaatknop wordt het rendement van de waterzijdige inregeling verder vergroot.
Let op:
Bij een warmtepomp zal de delta T kleiner zijn dan bij een gasketel voor een efficiënte werking. Dat betekent ook dat bij een warmtepomp meer volumes water nodig zijn om dezelfde warmte af te geven. Houd daar rekening mee bij de keuze van het ventiel. Oventrop heeft met het AQH High Flow-ventiel - dat 420 liter per uur kan verwerken - een specifieke oplossing voor laagtemperatuursystemen met een grote volumestroom.
Schütz
Varimatic EGO, intelligente zonemotor voor automatisch waterzijdig inregelen vloerverwarming
Bij een vloerverwarming met meerdere groepen kan het uitbalanceren van de juiste temperatuur per groep nog wel eens problemen opleveren. Daardoor kan het voorkomen dat de ene groep warmer wordt dan de andere. Met de EGO-zonemotor van Schütz zijn de verschillende groepen van de vloerverwarming op de verdeler nauwkeurig in te regelen op basis van de aanvoer- en retourtemperatuur. Het zorgt voor een optimale hydraulische uitbalancering van het vloerverwarmingssysteem, bij zowel verwarmings- als koelingstoepassingen. Op elke groep van de vloerverwarmingsverdeler wordt een zonemotor gemonteerd. De bijgeleverde sensoren zijn eenvoudig op de aanvoer- en retourleidingen van het circuit te klikken. De zonemotor stuurt de kleppen niet alleen open en dicht, er zit een kunstmatig intelligente chip in die permanent de vraaggestuurde doorstroom regelt. Daarbij kijkt de chip naar de druk die nodig is in het systeem voor de maximale warmteafgifte per ruimte en zorgt de zonemotor voor de nodige aanpassingen om dat te bereiken. Voor de inregeling zijn geen berekeningen nodig. Na het plaatsen van de zonemotor, zorgt de chip binnen twee minuten voor de juiste instelling. Daardoor is deze oplossing ook goed toepasbaar bij renovaties, waarbij geen gegevens bekend zijn van de installatie. Randvoorwaarde is wel dat de verdeler geschikt is voor zonemotoren. Cyberrisico’s zijn er niet volgens de leverancier. De slimme zonemotor is van buitenaf niet benaderbaar. Als die is verbonden met een slimme internet-thermostaat, is een VPN-verbinding wel aan te raden.
Meer info en training
Heeft u vragen over WZI, kijk dan op de website van Techniek Nederland in het dossier waterzijdig inregelen, www.bit.ly/EW-infowzi. Wilt u uw monteurs scholen, volg dan de training WZI van Techniek Nederland, www.bit.ly/3ttsart
Tekst: Astrid Zoumpoulis
Fotografie: Oventrop, Schutz, Resideo, Danfoss