September 2021
Zorg dat je op de hoogte bent van de lokale warmteplannen
Thomas Piessens, programmamanager Energie en Klimaat bij Techniek Nederland
Beleid maken voor de energietransitie is niet zo moeilijk. Beleid uitvoeren is dat wél. Thomas Piessens begrijpt dan ook goed dat installateurs soms afwachtend zijn. Daarom is hij blij met de Transitievisies Warmte die gemeenten opstellen. ‘De plannen voor de toekomstige warmtevoorziening geven houvast. Welke wijken gaan het eerst van het aardgas af en aan welke warmte-alternatieven wordt gedacht? Dat zijn zaken waar een installateur echt iets mee kan.’
Nederland telt ruwweg 350 gemeenten. Voor het einde van dit jaar moeten ze allemaal een door burgemeester en wethouders goedgekeurde Transitievisie Warmte klaar hebben liggen. In deze plannen staat hoe de gemeente denkt de overstap te maken naar een duurzame warmtevoorziening in woningen en gebouwen. Er staan voorstellen in voor duurzaam verwarmen en koken, vaak met vermelding van wijken die het eerste aan de beurt zijn.
Spannende ontwikkelingen, meent Thomas Piessens, programmamanager Energie en Klimaat bij Techniek Nederland: ‘De transitie wordt steeds tastbaarder. Nu is het vooral zoeken naar ieders rol. Techniek Nederland zet zich vooral in om duidelijkheid te creëren voor de leden. We willen essentiële zaken scherp krijgen, zodat installatiebedrijven de tijd hebben om zich voor te bereiden en burgers beter weten waar zij aan toe zijn.’
Wat adviseer jij de installateurs?
‘Zorg in elk geval dat je op de hoogte bent van de gemeentelijke warmteplannen in jouw werkgebied. Hierin staat beschreven op welke termijn de gemeente van plan is om wijken te verduurzamen en volledig aardgasvrij te maken. Ook vermelden ze vaak de alternatieve warmteopties. Kiest de gemeente bijvoorbeeld voor een nieuw warmtenet, uitbreiding van een bestaand net of toch voor warmtepompen? Stel nou dat je klanten in die woonwijk hebt, dan kun je daar geheid vragen over verwachten. Ga dan na of een nieuwe hr-ketel voor die mensen nog zinvol is. Wellicht kun je een duurzaam alternatief aanbieden dat beter past bij de plannen die de gemeente heeft. Zorg dus dat je kennis van de duurzame technieken op orde is. Daarmee verhoog je de servicegraad en sorteer je voor op toekomstige klussen.’
Gaan we zo de klimaatdoelen bereiken?
‘Dat is vooral afhankelijk van de beschikbaarheid van technische vakmensen. Techniek Nederland dringt erop aan om het technisch beroepsonderwijs én de zij-instroom een impuls te geven. Anders lopen we vast. Een nieuw kabinet moet dat onderwerp écht hoog op de agenda zetten. De energietransitie biedt alle installatiebedrijven veel perspectief. We hebben grote en kleine installateurs nodig in alle technische vakgebieden om de klus te klaren. Als we echt meters willen maken, zullen samenwerking en kennisdeling centraal moeten staan. Pas dan zetten we onszelf serieus op de kaart als partner in de lokale energietransitie.’
‘Als we echt meters willen maken, zullen samenwerking en kennisdeling centraal moeten staan’
Hoe zijn de warmtevisies tot stand gekomen?
‘Gemeenten hebben ongeveer anderhalf jaar de tijd gehad om de plannen op te stellen. De Rijksoverheid ondersteunde hen daarbij, onder meer door het inschakelen van adviesbureaus. Ook vroegen gemeenten de mening van bijvoorbeeld woningcorporaties, netbeheerders en buurtcoöperaties. In het plan zie je vaak al welke partijen eraan hebben bijgedragen. De wijken die het eerst aardgasvrij worden gemaakt, hebben vaak een relatie met een betrokken woningbouw- of bewonersvereniging. Slim, want dan is een deel van het draagvlak alvast geregeld.’
Heb jij de lokale warmteplannen al gelezen?
‘Jazeker, en ze verschillen onderling nogal. Sommige gemeenten hebben hun warmteplannen gedetailleerd uitgewerkt en bij andere blijft het allemaal nog heel vaag. Eén ding hebben ze wel gemeen: ze zijn haast allemaal langdradig en moeilijk leesbaar. Daarom ondersteunt Techniek Nederland haar leden met het online Platform Energietransitie. Op dit platform, dat op 23 september live gaat, vertalen wij de warmteplannen in ondernemerstaal. Heldere informatie dus, waarmee je een goed beeld krijgt van de warmteplannen in de gemeenten waar je actief bent of wilt worden. Het online Platform Energietransitie wordt hét startpunt voor iedere installateur die van de energietransitie zijn business wil maken.’
Ligt de inhoud van de warmteplannen al vast?
‘De meeste gemeenten hebben hun conceptplan klaar. Nu is het zaak dat burgemeester en wethouders er een klap op gaan geven. Vanaf dat moment kan de gemeente namelijk starten met de dialoog. Vooral met bewoners, want hun draagvlak is essentieel om de plannen te kunnen uitvoeren. Dat is ook het moment dat installateurs en andere aanbieders in beeld komen. De plannen maken straks onderdeel uit van de nieuwe Omgevingswet. Het is mogelijk dat bewoners beroep gaan aantekenen tegen de plannen en het afsluiten van aardgas in hun wijk. Dus nee, de inhoud is niet in beton gegoten, maar geeft wel de richting aan waar het lokaal heen gaat.’
Wat staat er zoal in?
‘Laat ik als voorbeeld de warmteplannen van de gemeente Amsterdam nemen. Amsterdam heeft serieus nagedacht over alle wijken en voor meer dan een kwart is al bekend wat er de komende jaren gaat gebeuren. En wat hiervoor nodig is. Die concreetheid is een verademing. Er wordt bij de planning van het aardgasvrij maken van wijken al rekening gehouden met andere werkzaamheden en natuurlijke vervangingsmomenten. Ook bij andere gemeenten zien wij bijvoorbeeld dat gepland rioolonderhoud wordt gecombineerd met een uitbreiding van het stadswarmtenet. Zo hoeft de straat maar een keer open. Op die manier leveren de werkzaamheden zo min mogelijk overlast voor bewoners op én kunnen installateurs en andere partijen zo efficiënt mogelijk werken. De gemeente Amsterdam steekt daarnaast veel energie in het creëren van draagvlak bij bewoners via voorlichting. Wanneer bewoners invloed krijgen op de uitvoering van de plannen is de kans groot dat zij hierin meegaan. Je overvalt ze minder. Voor onze branche is het essentieel dat bekend is in welke wijken en met welke technieken de gemeente van start wil gaan.’
Wat kunnen bedrijven nu al doen?
‘Installateurs kunnen hun investeringen in kennis en menskracht afstemmen op de gemeentelijke warmteplannen. Zo hoorde ik van een installatiebedrijf dat te weten kwam dat er in de regio veel nieuwe warmtenetten komen. Over warmtenetten was binnen het bedrijf nog te weinig kennis en dus laat het bedrijf nu medewerkers cursussen volgen, zodat zij toekomstige opdrachten vakkundig kunnen uitvoeren. Ook zie ik dat grotere bedrijven de specialistische invulling van hun vestigingen mede laten afhangen van de warmteplannen in hun regio. Maar ik snap dat je niet van vandaag op morgen kunt omschakelen of zomaar medewerkers van standplaats kunt laten veranderen. Daarom is deze gefaseerde aanpak zo belangrijk. Gebruik de tijd om keuzes te maken, denk na over welke rol bij jouw onderneming past en stel vervolgens vast welke competenties daarvoor nodig zijn.’
En wat als we blijven afwachten?
‘Dan doen nieuwe spelers hun intrede. De transitie raakt iedereen en komt steeds dichterbij de leefomgeving en belevingswereld van bewoners. De afgelopen jaren zie je een groeiende behoefte aan informatie bij woningbezitters, maar óók bij professionele opdrachtgevers zoals woningcorporaties en vastgoedbeheerders. Daardoor zijn allerlei intermediaire platforms ontstaan. Die spelers staan tussen onze leden en hun klanten in. De installatiebranche zal zich beter aan de klantbehoeften moeten aanpassen om zijn aanvoerdersrol te behouden en te versterken. Want let wel, de transitie is een gigantische kans. We hebben het over een operatie van honderden miljarden euro’s. Daar moeten we met lef instappen, anders doen anderen het. Zo simpel is het.’
‘De transitie is een gigantische kans. Daar moeten we met lef instappen, anders doen anderen het’
Welke ontwikkelingen volgen op de gemeentelijke warmteplannen?
‘Ik denk dat we drie stadia van bewustwording moeten doorlopen. Eerst is er het strategische niveau. Analyseer de kansen in jouw gemeente en vraag je tegelijkertijd af hoe zichtbaar je bent. Weten bijvoorbeeld gemeente, netbeheerders en woningbouwcoöperaties dat ze een prima installateur in de buurt hebben?’
‘Dan volgt tactisch handelen. Vertaal de kansen naar de dienstverlening en de bijpassende competenties van de eigen vakmensen. Investeer in een lokaal netwerk dat kan faciliteren bij de uitvoerende rol en zorg dat medewerkers de juiste opleidingen volgen.’
‘Verder doen inmiddels veel gemeenten ervaring op met verschillende aanpakken en technieken bij verduurzaming of het aardgasvrij maken van woningen en gebouwen. Hier kunnen we lering uit trekken voor de operationele fase. In de kern gaat het erom de gemeentelijke warmteplannen te analyseren en naast de plannen van je eigen bedrijf te leggen. Benut de kennis die eerder is opgedaan. De energietransitie is onmogelijk zonder techniek, dus onze uitgangspositie kan echt niet beter.’
Hoe gaat Techniek Nederland haar leden ondersteunen?
‘De visies moeten veel robuuster. Gemeenten maken nu plannen voor twee tot tien wijken. Wij willen dat er een duidelijk uitvoeringsplan komt voor elke straat en bedrijventerrein in Nederland. Uiteraard moeten deze plannen ook uitvoerbaar zijn. En wie kunnen dat beter toetsen dan lokale installateurs en bouwbedrijven? Volgens ons is het mogelijk om de klimaatdoelen te realiseren, maar dan wel in een goede dialoog met elkaar. Daarbij is het belangrijk om zo efficiënt mogelijk om te gaan met schaars technisch personeel en de transitie aantrekkelijk te maken voor zowel bedrijven als bewoners. Met goed doordachte plannen hoeven zij niet opgezadeld te worden met onnodig hoge kosten.’
Tekst: Jojanneke Rodenburg
Fotografie: Marco de Swart