De NOM-school levert voldoende energie om al het gebruik af te dekken.

268 zonnepanelen

‘Om dat realiseren liggen er 268 zonnepanelen op het dak van de school’, zegt Homan. ‘Nul-op-de-meter betekent nul op de elektriciteitsmeter, maar dat betekent niet dat de school geen energiekosten heeft. Je hebt natuurlijk altijd te maken met aansluit- en transportkosten, maar ook Nul-op-de-elektriciteitsmeter heeft de school in het afgelopen jaar niet gehaald’, nuanceert Homan. ‘We hebben een kleine plus van gemiddeld 180 kWh per week. Drie tot vier avonden per week – en meestal ook op zaterdag – wordt de school gebruikt door andere organisaties. Bij de berekeningen vooraf is avond- en weekendgebruik en het verbruik van de buitenschoolse opvang niet meegenomen. Bovendien was 2015 qua zonne-uren een minder jaar. Dat zal in 2016 misschien wel iets gunstiger uitvallen.’

Juiste warmtehoeveelheid

De Andreasschool wordt verwarmd met twee warmtepompen die zijn aangesloten op een gesloten bronsysteem van vijftien verticale, 150 m diepe buizen. De aanwezige warmte in de bodem wordt door de warmtepompen verhoogd tot maximaal 45 °C voor de vloerverwarming. Tijdens het verwarmen ontstaat er koude die wordt opgeslagen in de bodem en in de zomer weer wordt gebruikt voor koeling. De warmtepompen zijn aangesloten op een modulair vloerverwarmingssysteem, licht Homan toe. ‘Dat betekent dat je de energie kunt inbrengen daar waar het nodig is.

Hierdoor komt de juiste warmtehoeveelheid op de juiste plek wat een optimaal klimaat in de individuele ruimten oplevert.’ Op het dak van de school staat een groentekas, waarvan de overtollige warmte wordt gebruikt voor het opwarmen van ventilatielucht. De mechanische ventilatie in het schoolgebouw is CO₂-gestuurd. Homan legt uit dat in klaslokalen de ventilatiecapaciteit hoger moet zijn dan in woongebouwen of kantoren. ‘De luchtkwaliteit in de Andreasschool voldoet aan de eisen voor Frisse Scholen. Klasse B halen we makkelijk, gemiddeld ligt het CO₂-gehalte tussen de 800 en 900 ppm. En dat moet ook, want je wilt dat de kinderen gezonde lucht inademen. CO₂-gestuurde ventilatie hoeft volgens de normen niet per se, maar is wel erg interessant. Het zorgt er namelijk voor dat de lucht altijd gezond is. Maar ook dat het ventilatiesysteem niet altijd draait, als er bijvoorbeeld even niemand in het lokaal is. Hierdoor neemt het gemiddelde energiegebruik van het systeem weer af.’

Op het dak staat een groentekas; de overtollige warmte wordt gebruikt voor het verwarmen van de ventilatielucht.

Slimmigheden

Het modulaire vloerverwarmingssysteem en de CO₂-gestuurde ventilatie zijn slimmigheden die ervoor zorgen dat er in de Andreasschool heel efficiënt met energie wordt omgesprongen, aldus de installatie-adviseur. Door de slimme toepassing van installaties kon de school worden gebouwd voor een veel lager budget dan andere scholen in de Scholen Top-15 van RVO.nl en was er minder subsidie nodig. ‘De school heeft wel subsidie ontvangen voor de zonnepanelen, maar verder niet. Als je alles op elkaar afstemt, kan het slimmer. Door efficiënt gebruik kunnen de luchtbehandelingskasten en warmtepompen bijvoorbeeld kleiner en goedkoper.’

Het betekent dat een school met deze specificaties ook elders in Nederland kan worden gebouwd, bevestigt Homan. ‘Maar dat hangt wel van meerdere factoren af. Je moet bijvoorbeeld genoeg ruimte hebben om zonnepanelen te leggen en de school moet ook zelf budget hebben om de nieuwbouw te financieren.’

De nieuwbouw van de Andreasschool is binnen budget gebleven, maar toch bepleit hij een groter budget voor scholenbouw. ‘Het budget vanuit de overheid voor een nieuwe school is een basisbudget en niet hoog genoeg om een echt duurzame school neer te zetten. In Voorhout heeft de gemeente extra geld bijgelegd. Vooral voor de installaties is een hoger budget nodig. Een gebouw kan wel mooi zijn, maar als het niet leefbaar is, functioneert het niet. Het gaat uiteindelijk toch om de kinderen. Je wil toch graag dat die in een gezonde omgeving verkeren.’

De grondwarmtepompen zijn aangesloten op een modulair vloerverwarmingssysteem.

Gebruikersinvloed

De Andreasschool is al de vierde school die Fore Installatie Advies voor Sophia Stichting Voorhout verduurzaamt. Homan vertelt dat hij de scholen ook na oplevering monitort om te kijken of prestaties die hij in gedachten had bij het ontwerp ook in werkelijkheid worden gehaald. ‘Wat je dan ziet is de gebruikersinvloed. Op een van de scholen die we eerder hebben verduurzaamd, zien we zelfs een lager gebruik dan we vooraf hadden berekend. Waarschijnlijk is er daar iemand gepassioneerd bezig om het energiegebruik zo laag mogelijk te krijgen. Maar we zien het natuurlijk ook wel eens andersom. Dan is het gebruik hoger dan we vooraf hadden ingeschat. Ook dat wordt veroorzaakt door gedrag.’

Waar Homan voor de Andreasschool geen rekening mee had gehouden is dat deze ook buiten schooltijden veel wordt gebruikt. Dit zijn gegevens die hij bij een volgend project wel zou meenemen in de berekeningen. Wat hij nog meer anders zou doen? ‘De techniek ontwikkelt zich snel. Op deze school hebben we veel ledverlichting toegepast. De led’s van nu gebruiken al veel minder energie. Maar er zijn ook veel meer mogelijkheden voor monitoring en beheersing en daarnaast worden de rendementen van warmtepompen steeds beter.’ 

Tekst: Joop van Vlerken
Fotografie: Industrie