Het Actieteam Netcapaciteit, zoals de coalitie zichzelf noemt, bestaat uit 14 partijen waaronder Techniek Nederland, netbeheerders, een aantal andere branches en overheid. De netcongestie die de komende jaren dreigt te ontstaan en op veel plekken in Nederland al actueel is, is een groot obstakel voor grootschalige productie van energie uit zon en wind en belemmert de elektrificatie van woningen, vervoer en de industrie. Het Actieteam vraagt minister Jetten voor Klimaat en Energie onder meer om een aantal wettelijke aanpassingen. Ook is voor een stimuleringsprogramma voor innovatieve oplossingen 200 miljoen euro per jaar nodig uit de nieuwe middelen voor klimaatbeleid.

Onvoldoende netcapaciteit

Het is bepaald niet dat er op dit moment niks gebeurt. Jaarlijks investeert Nederland gemiddeld circa 3 miljard euro in het elektriciteitsnet om zon- en windparken te kunnen aansluiten en elektrificatie van zowel huishoudens als bedrijven mogelijk te maken. Daardoor is ons land wereldwijd één van de koplopers als het gaat om zonnestroom. Volgens het Actieteam is dat echter nog niet voldoende. Veel grote zon- en windparken, ondernemers en woningbouwprojecten wachten als gevolg van schaarste op het elektriciteitsnet nog op aansluiting. Ook voor de industrie moet vanwege de verduurzamingsplannen in het Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK) veel capaciteit beschikbaar komen op het elektriciteitsnet. En voor de plannen van gemeenten en provincies, gebundeld in de RES’en (regionale Energie Strategie) is ruimte op het net ook onmisbaar.

13,7 Gw groene stroom wacht op aansluiting

‘Naast geld is het grote tekort aan technici op dit moment een belangrijk struikelblok. Daarnaast belemmeren lange realisatietermijnen en regelgeving een snelle verzwaring en aanpassing van het net. Ook kunnen domweg niet overal tegelijk de straten open’, zo schrijft de coalitie. ‘Voor de komende drie jaar staan er veel grote zon- en windparken op de planning die zonder creatieve oplossingen vooralsnog niet aangesloten kunnen worden’, zo schrijft de coalitie. ‘Het gaat om ruim 10 Gigawatt aan zonnestroom en 3,7 Gigawatt aan windprojecten die in de pijplijn zitten, goed voor het elektriciteitsverbruik van ruim 6 miljoen huishoudens.’

Snelle oplossingen zijn nodig

Het nieuwe Actieteam Netcapaciteit wil voor de grootste knelpunten snelle oplossingen zoeken in de komende kabinetsperiode en schetst in haar voorstel  de hoofdlijnen waarlangs dit kan. Daarbij ligt er een kans voor bestaande en nieuwe marktpartijen om slimme technieken in te zetten. Denk aan lokale opslag van energie, vraagstimulering of curtailment (regeltechnieken op basis van data, waarbij bijvoorbeeld aanbod-  of vraagpieken worden afgevlakt). Daarnaast blijven verzwaring van het net en congestiemanagement structurele oplossingen.

Afstudeerbonus voor mbo’ers techniek

De 14 partijen nemen met hun voorstel verantwoordelijkheid voor gezamenlijke oplossingen maar vragen tegelijkertijd minister Jetten voor Klimaat en Energie om mede-eigenaarschap en concrete acties. Zo is op korte termijn invulling nodig van een aantal randvoorwaarden:

• het verkorten van realisatietermijnen voor netuitbreiding, bijvoorbeeld door het inrichten van een fast lane met gespecialiseerde (juridische) beleidsmedewerkers;
• De mogelijkheid voor overheden om – in overleg met betrokkenen – maatschappelijk afgewogen keuzes te maken bij het verdelen van de schaarse elektriciteit;
• Snellere aanpassing van wet- en regelgeving die het mogelijk maakt dat netbeheerders en marktpartijen samen optimaal flexibiliteit (zoals batterijen) kunnen inzetten;
• Onderzoek naar het effect van financiële prikkels in het technisch beroepsonderwijs. Denk bijvoorbeeld aan een afstudeerbonus voor mbo’ers techniek en extra financiering voor techniekopleidingen. Er zijn ook nu al veel te weinig technische vakmensen voor netverzwaring, maar óók om zonnepanelen en warmtepompen te plaatsen.