Slecht nieuws voor de klimaatdoelstellingen. Volgens een maandag gepubliceerd onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) levert het energieneutraal maken van huizen een eigenaar niets op. Voorzitter Doekle Terpstra is minder pessimistisch dan het Planbureau, maar vindt ook dat actie nodig is. ‘De overheid kan het financieel aantrekkelijker maken om in verduurzaming te investeren. Er is blijkbaar méér nodig. Daarover ga ik graag het gesprek aan met het kabinet.’
Woonlastenneutraliteit is voor vrijwel geen enkele eigenaar-bewoner haalbaar. Dat schrijft het PBL in het onderzoek dat zij uitvoerde samen met de Amsterdam School of Real Estate. . Het onderzoek vergelijkt de huidige energierekening van verschillende soorten huishoudens met de energierekening na verduurzaming vermeerderd met de investeringslasten. Voor de meeste huiseigenaren is wachten op lagere investeringskosten of betere regelingen de aantrekkelijkste optie. De onderzoekers concluderen dan ook dat de woningmarktplannen uit het Klimaatakkoord volkomen onrealistisch zijn.
Serieus signaal
Terpstra vindt het onderzoek van het PBL een serieus signaal. ‘Veel mensen willen verduurzamen, maar hikken blijkbaar tegen de kosten aan. Daar moeten we naar kijken. Uiteindelijk willen we dat verduurzaming voor alle Nederlanders haalbaar en betaalbaar wordt. Overigens zijn er ook volop voorbeelden van betaalbare verduurzaming. Het is dus minder zwart-wit dan het PBL concludeert.’
Verleiding
Het kabinet zet volgens de onderzoekers in op ‘verleiding’ om de circa 4 miljoen huiseigenaren over de streep trekken te investeren in verduurzaming van hun huis. Enerzijds door verhoging van de belasting op aardgas en anderzijds met subsidies voor woningisolatie, warmtepompen en zonneboilers. Maar, zo concluderen zij, tegenover de 30 tot 40 duizend euro die een eigenaar van een energielabel D moet uitgeven om zijn huis energieneutraal te maken staat een besparing op energie van maximaal 17.500 euro in 30 jaar.
Stap voor stap
Terpstra begrijpt de twijfel over de besparing. Tegelijkertijd ziet hij positieve aanknopingspunten. ‘Verduurzaming van de woning gaat vaak stap voor stap. ‘Investeren in zonnepanelen is bijvoorbeeld al lang rendabel en dat geldt ook voor hybride oplossingen. Het is belangrijk om tijdig een gedegen advies in te winnen bij de installateur. Te vaak wachten woningbezitters tot hun ketel kapot gaat, dan is er geen tijd voor een goede afweging.’
Aardgasvrije wijken
Het Planbureau loopt ook niet warm voor het Programma Aardgasvrije wijken waarvoor 27 ‘proeftuinen’ zijn aangewezen. In wijken waar de overheid alle kosten vergoedde lukte dat prima, in buurten waar de bewoners een deel zelf moeten betalen is er veel verzet. Volgens Terpstra moet hier serieus naar gekeken worden. ‘We hebben draagvlak nodig om dit te laten slagen. Daar werken we met alle betrokkenen hard aan. Er zijn nog zeker hobbels te nemen, maar ik ben ervan overtuigd dat dit een succes wordt. Ik hoor veel positieve berichten. Mensen die in eerste instantie heel kritisch waren over het aardgasvrij maken van hun woning, maar nu dolblij zijn met de voordelen en niet anders meer willen.’
Salderingsregeling
Ook het afbouwen van de salderingsregeling na 2023, wat het PBL als een groot struikelblok ziet voor het snel terugverdienen van een investering, is weliswaar onprettig, maar volgens Terpstra geen onoverkomelijk probleem. ‘De terugverdientijd is nu zes à zeven jaar. Logisch dus dat zonnepanelen razend populair zijn. Dat moeten we zo houden. De salderingsregeling wordt afgebouwd en straks vervangen door een terugleversubsidie. Ik reken erop dat de aanschaf van zonnepanelen even aantrekkelijk blijft als nu het geval is.’
Gebouwgebonden financiering
Het PBL denkt niet dat er bij kredietverstrekkers veel animo is om gebouwgebonden leningen te verstrekken die nodig zijn om eigenaren te laten investeren in verduurzamingsmaatregelen. Er is immers geen onderpand dat staat tegenover de lening. ‘Ik weet niet of die conclusie al gerechtvaardigd is, reageert Terpstra, ‘Techniek Nederland blijft vooralsnog pleiten voor langjarige leningen met een lage rente die eenvoudig beschikbaar zijn voor woningbezitters.’ Het PBL denkt verder dat eigenaren weinig geneigd zijn ‘eigen geld’ te steken in vergroening van hun bezit. Als hij of zij binnen enkele jaren verhuist heeft hij alle kosten al betaald, terwijl het voordeel van de lagere energierekening bij de volgende eigenaar belandt.
Collectieve oplossingen
Al met al berekent het PBL dat de terugverdientijden van verduurzamingsmaatregelen bij de huidige lage gasprijzen tussen de 30 en zelfs 50 jaar liggen. Net als het PBL meldt bij de bekendmaking van het onderzoek maandag, ziet Terpstra dat collectieve verduurzamingsoplossingen de terugverdientijd een heel stuk naar beneden kunnen brengen. ‘De afspraken die we in het Klimaatakkoord hebben gemaakt maken verduurzaming financieel aantrekkelijker’ aldus Terpstra. ‘De aanpak per wijk zorgt voor grotere volumes en standaardisatie, dat is gunstig. En ook is er volop innovatie en zijn er afspraken om de kosten van systemen fors omlaag te brengen.’