2 juni 2022
Overheidsopdrachtgevers moeten projecten aan de gang houden
Oekraïne-crisis vraagt om duidelijk handelingskader
‘Techniek Nederland moet bij de overheid een lans breken voor het flexibeler inrichten van contracten.’ Dat zegt René Valkenburg van Heijmans Infra op de website van Techniek Nederland als reactie op de Intentieverklaring ‘samen doorbouwen in onzekere tijden’ tegen stijgende bouwkosten die de overheid en de ontwerp- bouw- en technieksector onlangs tekenden. ‘De installatiesector zit te springen om een duidelijk handelingskader om te zorgen dat de huidige materiaalschaarste en prijsstijgingen als gevolg van het conflict in Oekraïne zo min mogelijk gevolgen hebben voor de continuïteit van bouwprojecten.‘
Hebben jullie last van materiaalschaarste?
Ja. We hadden nog te kampen met de naweeën van corona. Als gevolg van de oorlog in Oekraïne zijn leveringen en prijzen nóg onzekerder. Materiaaltoezeggingen van fabrikanten vallen keer op keer tegen. Levertijden van sommige componenten lopen nu al op tot een jaar.‘
Kun je een concreet voorbeeld noemen?
‘PLC’s, die we nodig hebben om technische systemen aan te kunnen sturen, zijn nauwelijks te krijgen. Maar ook de beschikbaarheid van basale componenten als klemmenstroken, schakelaars en overspanningsbeveiligingen is zeer beperkt.’
Wat zijn de gevolgen?
‘We zoeken naar creatieve oplossingen om onze opdrachtgevers tóch te kunnen bedienen. Soms is refurbishen een oplossing, dus het testen en hergebruiken van componenten. Ook re-engineering kan uitkomst bieden. In dat geval gaan we na of er voor specifieke componenten alternatieven zijn die we kunnen inzetten. Nadeel is dat dit tijd en re-work vergt. Daarnaast zul je voor asset management ook extra componenten op voorraad moeten houden. Als zo’n component vervolgens 20% duurder is, gaan we daarover wel in gesprek met de opdrachtgever vanwege kostenverhogende omstandigheden.’
Wat valt eraan te doen?
‘Er is best veel begrip bij onze opdrachtgevers totdat de schaarste ook invloed krijgt op de contracteisen. Helaas houden opdrachtgevers vaak star vast aan de hoge beschikbaarheidseisen die in het contract staan. Dat is wat ons betreft onnodig, want met creatieve oplossingen is er nog heel veel mogelijk. Daarmee valt nog een wereld te winnen.’
‘We moeten leren om méér vooruit te plannen. Dat betekent meer producten op voorraad houden en helaas dus meer kapitaalbeslag. Service Level Agreements zouden niet alleen gericht moeten zijn op faaldefinities, maar ook op beschikbaarheid van onderdelen. En we zouden minder afhankelijk moeten worden van bijvoorbeeld Azië, dus productie van kritische componenten naar Nederland halen. Ook meer uniformiteit in oplossingsrichtingen zou zeker helpen.’
Hebben jullie last van stijgende prijzen?
‘Ja, de materiaalprijzen gaan wel tot 40% omhoog. Als je daarbij bedenkt dat 80% van de techniek projectkosten uit materialen bestaat, snap je dat dit problemen oplevert. Bovendien fluctueren de prijzen ook enorm per dag. In de huidige markt kun je de risico’s bij inschrijving niet als 100% ondernemersrisico beschouwen. Daarom maken we dus onze eigen afweging om wel of niet in te schrijven.’
Kun je een concreet voorbeeld noemen?
‘Bij ieder contract stellen we vooraf structureel de vraag in hoeverre exceptionele prijsstijgingen en ook de beschikbaarheid bespreekbaar zijn om zo verassingen te voorkomen. Dit vindt niet altijd gehoor en als wij het risico te groot vinden, schrijven we niet in. Speculeren is geen duurzame strategie.’
Kunnen jullie stijgende prijzen doorberekenen aan de klant?
‘Normaal gesproken bieden contracten ruimte om gebruik te maken van een indexeringsregeling. Per kwartaal worden dan bijvoorbeeld brandstoffen, lonen en koper qua tarieven herzien. Dat werkt in een normale marktsituatie prima, maar niet bij de prijsschokken waar we nu mee te maken hebben. Vanwege het meerjarige karakter van indexeringscijfers van onder meer CROW en CBS, werken de huidige fluctuaties onvoldoende door in waar de regeling voor is bedoeld namelijk prijscompensatie.’
‘Veel hangt af van de budgetruimte. Bij krappe budgetten is er weinig mogelijk. Dan pakt de opdrachtgever er tóch de formele contracttekst bij. Daarin ligt het volledige risico veelal bij ons als opdrachtnemer. Daarmee komen we in de problemen. We pleiten ervoor de risico’s eerlijk te verdelen tussen opdrachtgever en opdrachtnemer.’
Wat kan Techniek Nederland betekenen?
René Valkenburg is directeur Systeem Integratie & Techniek bij Heijmans Infra. Het bedrijf ontwikkelt, realiseert en onderhoudt onder meer technische systemen in de infra. ‘Denk aan bruggen, sluizen en tunnels. We werken hoofdzakelijk voor overheidsopdrachtgevers, zoals Rijkswaterstaat, provincies en gemeenten.’
Valkenburg vindt dat de brancheorganisatie de dialoog met de overheid op gang moet houden. 'Mooi dat er nu een intentieverklaring is. Dat is een goede eerste stap, maar we zitten te springen om een handelingskader. Tijdens de coronacrisis heeft dat uitstekend gewerkt, maar we merken dat de overheid nu een stuk terughoudender is.’
‘Het zou goed zijn als Techniek Nederland een lans zou breken voor flexibeler inrichten van contracten. Ik denk dan aan de mogelijkheid van aanbieden van gelijkwaardige alternatieven, als dat geen impact heeft op de betrouwbaarheid van systemen. We hebben momenteel behoefte aan een meer pragmatische benadering bij overheidsopdrachtgevers die past bij deze tijdsgeest!’