8 november 2023

Tam Techniek Debat eindigt in vrede

NSC, VVD, BBB en CDA plaveien de weg voor samenwerking na 22 november

Vriendelijk waren ze voor elkaar, Tjebbe van Oostenbruggen (NSC), Silvio Erkens (VVD), Suzanne Kröger (GL-PvdA), Mona Keijzer (BBB) en Derk Boswijk (CDA). De politici waren door Techniek Nederland uitgenodigd voor het grote Techniek debat. Onder leiding van Roderik van Grieken debatteerden zij over de energietransitie, de arbeidsmarktproblematiek en zero-emissiezones voor bedrijfsbusjes. Alleen GL-PvdA stond wat alleen voor een zaal met alleen maar ondernemers. De andere partijen plaveiden alvast de weg voor samenwerking na de verkiezingen van 22 november.

Aan het eind van het debat sloot debatleider Roderik van Grieken bijna stichtelijk af door te stellen hoe waardevol het is dat we het in Nederland in vrijheid met elkaar oneens kunnen zijn. Overigens was er gedurende het anderhalf uur durende debat veel respect voor elkaar en leken veel partijen al rekening te houden met de coalitiebesprekingen waarin zij elkaar vanaf 22 november ook weer tegen gaan komen.

Kijk naar een korte terugblik op het Techniekdebat

Salderingsregeling

De eerste stelling ging over de onduidelijkheid rondom de afbouw van de salderingsregeling die nog steeds niet door de Eerste Kamer is. Silvio Erkens (VVD) noemt het een succesvolle regeling, maar vindt het tijd voor afbouw. ‘Er zijn nu onvoldoende prikkels om te innoveren in bijvoorbeeld opslagoplossingen.’ Suzanne Kröger is zeker voor een andere manier van stimuleren, maar wil de salderingsregeling handhaven. ‘Juist nu mensen met een iets kleinere portemonnee eraan toe zijn, kan het niet zo zijn dat zij géén gebruik meer kunnen maken van de salderingsregeling’, aldus de GL-PvdA politica. Mona Keijzer (BBB) was om een hele andere reden tegen afbouw. De politica bespeelde de ondernemers in de zaal door afbouw ‘het zoveelste voorbeeld van zwalkend overheidsbeleid’ te noemen. ‘Afbouwen nu betekent dat mensen die rekenden op de overheid de dupe zijn. Dat noem ik onbetrouwbaar.’ Derk Boswijk daarentegen vond dat als het kabinet betrouwbaar wil zijn, het juist nu de salderingsregeling moet afbouwen. ‘Het CDA wil geld inzetten op smart grids en oplossingen om meer energie op te slaan. Tjebbe van Oostenbruggen (NSC) is ook voor afschaffing. ‘Het gaat erom welke maatregelen het effectiefst zijn om de energietransitie te versnellen en dat is voor ons niet de salderingsregeling.’

Warmtepomp

De NSC-politicus noemt de warmtepomp als zo’n effectieve maatregel. ‘Die moeten we als overheid stimuleren en dan kunnen de ondernemers in deze zaal dat verder wel oppakken’, zo solliciteerde hij naar een open doekje bij het publiek. Keijzer counterde direct. ‘Wij zijn ertegen dat de overheid de burgers in 2026 met een normeringsregeling een warmtepomp door de strot douwt’, viel zij Van Oostenbruggen, maar ook haar voormalige partijgenoot en minister van Wonen, Hugo de Jonge aan. Erkens was het niet eens met dit staaltje populisme door erop te wijzen dat een (hybride) warmtepomp pas verplicht is op een natuurlijk vervangingsmoment en als deze binnen 7 jaar kan worden terugverdiend. Overigens hoopt zijn partij dat energieleveranciers een voortrekkersrol gaan vervullen door te investeren en de consument per maand te laten afrekenen. Ook Van Oostenbruggen hoopt dat er banken en marktpartijen opstaan die de financiering op zich willen nemen. Kröger noemde de verplichting vanaf 2026 al staand beleid. Haar partij zet in op stimuleren van isolerende maatregelen en collectieve duurzame oplossingen.

Arbeidsmigratie: ja of nee?

Daarna gingen de politieke kemphanen met elkaar in discussie over de instroom van technische vakmensen. Moet een nieuw kabinet arbeidsmigratie van buiten de Europese Unie actief stimuleren? Bijna alle debaters waren het erover eens dat dit voor bepaalde tekorten op de arbeidsmarkt mogelijk moet zijn. Omdat Van Oostenbruggen het tekort van 400.000 huizen dat we op dit moment hebben, zorgelijk vindt, vindt hij het lastig om een volmondig ja te geven op de stelling. Voor Keijzer is het geen oplossing om nog meer mensen naar Nederland halen. ‘De BBB zoekt het in een aanpassing van het fiscale stelsel, zodat werken loont én, zo zei ze onder begeleiding van een klein applausje uit de zaal, ‘we moeten er werk van maken dat jonge mensen kiezen voor technische opleidingen.’

We moeten er werk van maken dat jonge mensen kiezen voor technische opleidingen

Ook Erkens denkt dat meer arbeidsmigranten niet de oplossing zijn, al wil hij voor technische beroepen wel kijken waar dat wél net wat druk kan wegnemen voor bedrijven. Kröger vindt dat meer arbeidsmigranten het arbeidsmarktprobleem slechts voor een stukje oplost. Zij ziet meer in omscholing van wél beschikbare mensen naar duurzame beroepen. ‘Daarom trekken wij geld uit voor het werkgarantiefonds.’

Herman Brood Academie

Boswijk is het deels eens met Kröger dat een nieuw kabinet meer zou moeten inzetten op sturing van jonge mensen als het om hun opleiding gaat. ‘De Herman Brood Academie is hartstikke leuk, maar we mogen wat mij betreft bij opleidingen best wat meer kijken naar waar wij als maatschappij écht behoefte aan hebben’, aldus Boswijk die bij het halen van arbeidsmigranten een uitzondering wil maken voor de zorg- en technieksector. Van Oostenbruggen denkt dat slimme innovaties de uitrol van bijvoorbeeld warmtepompen flink kunnen versnellen. ‘Als een nieuw kabinet de installatiesector daarbij steunt, kunnen we het tekort aan geschoolde krachten óók terugdringen.’

Zero-emissiezones

Aan het eind van de middag gaan de politici in debat over de zero-emissiezones die in 2025 in 29 gemeenten worden ingevoerd. Vanuit de installatiesector wordt een dringend beroep gedaan op alle politici om de ondernemers meer tijd te geven, omdat de investeringen niet zijn terug te verdienen. Erkens van de VVD countert de stelling als eerste door te zeggen dat dit ruim van tevoren (in 2020) is aangekondigd. ‘Ja, het is misschien snel, maar aan de andere kant doet u in de zaal ook een beroep op onze betrouwbaarheid.’ Als concessie wil Erkens straks als kamerlid wel pleiten voor een gelijk speelveld landelijk en moeten kleinere ondernemers de eerste 4 jaar nog een ontheffing kunnen krijgen. ‘Anders nemen ze straks geen klussen meer aan in de stad en dan komt onze economie ook tot stilstand.’
Kröger is een stuk strenger. ‘We moeten vaart maken met de energietransitie en zullen geld uittrekken voor kleine ondernemers om hen met subsidies in elektrische busjes te krijgen.’ Van Oostenbruggen waarschuwt de ondernemers: ‘het komt eraan, dus bereid je voor’. Al is hij om een andere reden wel voor uitstel van de invoering. ‘Zelfs als er voldoende geld is om het hele wagenpark te elektrificeren, krijgen we dat niet voor elkaar door een tekort aan elektrische busjes en – niet te vergeten – aan laadpunten. Wat gebeurt er met het net als straks al die busjes om 6 uur ‘s avonds staan op te laden?

Wat gebeurt er met het net als straks al die busjes om 6 uur ‘s avonds staan op te laden?

Accustress

Boswijk vindt het goed om een stip op de horizon te zetten, maar het is van de zotte om dat nu overhaast te doen. ‘Hoe duurzaam is het om alle bestaande dieselauto’s naar de schroot te rijden?’ Keijzer, die zelf elektrisch rijdt, deelt de bezorgdheid van de ondernemers. ‘Ik weet nu wat het is om accustress te hebben als je op weg bent naar een debat en je accu is bijna leeg.’ Met andere woorden: het moet wel kunnen qua beschikbare laadinfrastructuur, al gaf zij de aanwezige ondernemers wel alvast het advies de tarieven van hun dienstverlening aan te passen.

Tekst: Paul Smorenburg Fotografie: Susanne Klinge

Rekeningrijden

Helemaal aan het eind van het debat snijdt debatleider Roderik van Grieken als toetje nog even een heikel onderwerp aan: rekeningrijden. Van Oostenbruggen is resoluut. ‘Tegen, want we hebben al accijns op brandstoffen.’ Boswijk is om nog een andere reden tegen. ‘Het vergroot het verschil tussen mensen die het dan nog steeds gewoon kunnen betalen en de mensen die nu nog net een auto kunnen rijden.’ Dat Kröger het openbaar vervoer gelijktijdig wil uitbreiden, waardoor je de auto kunt laten staan, ziet Boswijk niet als een serieus alternatief. ‘Dat lukt echt nooit vanuit mijn woonplaats Kockengen.’ Keijzer noemt rekeningrijden echt een idee van hoogopgeleide mensen met een kantoorbaan. ‘De gewone man kan niet pas om 10 uur op zijn werk aankomen, omdat het dan wat goedkoper is.'