In 2020 startten de renovatiewerken aan het gebouw. Leiden koos daarom voor een slim systeem dat warm water in de zomer opslaat en in de winter gebruikt om het gebouw te verwarmen. Het concept dat ontworpen is door Nelissen Ingenieursbureau en wordt gerealiseerd door aannemer Du Prie Bouw en Ontwikkeling en installateur BRI Groep is eenvoudig: door in het zomerseizoen warm water uit oppervlaktewater te winnen, wordt de warmtebron aangevuld voor de winterperiode.

Water uit de grachten

Voor dit concept moet er voldoende bodemcapaciteit aanwezig zijn en mag de afstand tot het oppervlaktewater niet te groot zijn. De gemeente Leiden kan voor het stadhuis een beroep doen op de vele mooie grachten die de stad rijk is. Daarbij wordt het oppervlaktewater eerst gefilterd en via een warmtewisselaar wordt de thermische energie vervolgens opgeslagen in het WKO-systeem.

Totaaloplossing HTES

De TEO-installatie van Xylem heet kortweg HTES, ofwel ‘HydroThermal Energy Skid’, en bestaat uit onder andere een pomp, filters, warmtewisselaar en diverse metingen. Steeds meer gemeenten en andere spelers hebben interesse in HTES. De installatie kan tal van toepassingen ondersteunen, van appartementsgebouwen tot bedrijfscomplexen. In Leiden is Xylem begin 2021 gestart met de installatie van het systeem. ‘Het grote voordeel van Xylem is dat wij een totaaloplossing aanbieden, terwijl andere installateurs vaak per project naar een oplossing op maat kijken. Ze moeten eigenlijk iedere keer opnieuw het wiel uitvinden, terwijl klanten met ons complete pakket meteen aan de slag kunnen’, zegt Rolf van Noord, project manager bij Xylem.

Algengroei voorkomen

Het is uiteraard niet overal toegelaten om een systeem met oppervlaktewater te verbinden. Zo zal je wellicht geen gebruik mogen maken van waterbronnen in natuurgebieden. En ook elders moet de lokale waterbeheerder een vergunning verlenen. In Leiden moest deze instantie ook groen licht geven voordat het water uit de grachten gebruikt kon worden.
Als het oppervlaktewater in de zomer warm wordt, vergroot bijvoorbeeld het risico op ongebreidelde algengroei in de Leidense grachten. “De temperatuur van het water dat wij uit de gracht halen bedraagt 20 graden Celsius. Via de warmtewisselaar wordt dit water afgekoeld naar ongeveer 15 graden. Door dit koelere water terug naar de gracht te pompen, zal de waterkwaliteit op een veel hoger niveau blijven’, vertelt Ferdinand Bredemeijer, projectmanager bij Xylem.

Strikte voorwaarden

Om de natuur niet te schaden, gelden er strikte voorwaarden voor de invoer van een TEO-systeem, maar bij een goede toepassing ervan hebben zowel mens en natuur er veel bij te winnen. ‘Met een HTES-installatie wordt een continue hoeveelheid oppervlaktewater ingenomen. Aangezien het een gesloten circuit betreft, wordt het water benedenstrooms weer terug in de waterpartij gepompt. Door de installatie worden alle bedrijfsparameters gemonitord waaronder de inkomende en uitgaande temperatuur. Aangezien dit retour water een lagere temperatuur heeft kan dit als bijkomend voordeel een heel positief effect hebben op de waterkwaliteit’, verklaart Ferdinand.

Pijler in energietransitie

Het stadhuis in Leiden is lang niet het enige gebouw dat al van TEO-technieken gebruik maakt, maar Xylem ziet de komende jaren nog veel potentieel om zijn HTES-installatie toe te passen. ‘Momenteel zijn vooral de industriesector en de grote utiliteitsbouw ermee bezig, maar er liggen nog veel meer mogelijkheden. Bijvoorbeeld op het gebied van integratie bij waterbeheer, woningbouw of de voedingsindustrie. Ook in kleinere gebouwen kan de techniek worden ingezet’, bevestigt Ferdinand.

Thermische Energie uit Afvalwater

Intussen zien we dat het ook niet beperkt blijft tot TEO. Er is steeds meer interesse in TEA, wat staat voor Thermische Energie uit Afvalwater. Het principe is precies hetzelfde, alleen wordt dan gewerkt met afvalwater dat een temperatuur van 20 graden Celsius heeft. We verwachten dus zeker dat de opmars van dit soort systemen zich nog wel een tijdje zal doorzetten in het huidige klimaat van duurzaamheid en de transitie naar groene energie”, besluit Rolf.

(bron: www.waterforum.net)